ORTOPEDİK REHABİLİTASYON

Travma
Dıştan mekanik bir etki sonucu oluşan ve bir organın ya da bir dokunun yapısını ya da biçimini bozan yerel yara olarak tanımlanabilir.

Spinal kord koruyucu bir zarla örtülüdür; dıştan içe doğru;
• duramater,
• araknoidmater ve
• piamater olarak adlandırılır.

Ülkemizde spinal kord yaralanmalarına neden olan travmatik olaylar aşağıda sıralanmıştır:
• Trafik kazaları (% 42)
• Yüksekten düşmeler (% 27,1)
• Bıçaklanma, ateşli silahlarla yaralanma
(% 15,3)
• Eğlence, spor aktiviteleri (%7,4) (suya dalma % 21, 6)

Komplet Spinal Kord Yaralanmaları

Lezyon seviyesinin altında istemli hareketlerin kaybıyla birlikte, duyu ve sfinkter kontrolünde de kayıp gelişmektedir. Hipotansiyon ve bradikardi gelişebilir. C3 düzeyinde ya da üzerindeki spinal kord yaralanmalarında (atlanto-oksipital ve atlanto-aksiyal dislokasyon) ve bulber-servikal ayrılma durumunda çok kısa sürede pulmoner ve kardiyak arrest ve ölümle sonuçlanan klinik bir durumdur (Berker M, 2004).

Santral Kord Sendromu: İnkomplet spinal kord yaralanmalarının en sık görülen tipidir. Spinal kordun direkt mekanik kompresyon altında kaldığı durumlarda gelişebilir. Spinal kordun santral (merkez-orta) kısmının hasarı sonucu gelişmektedir. Bu lezyonda bacaklardan çok kollarda kuvvet kaybı vardır. Duyu kaybı değişken olabilir ama sakral duyu normal devam etmektedir. Diyaframın uyarılmaması nedeniyle solunum fonksiyonları baskılanmaktadır.

Bakım personeneli için spastisitenin en zorlayıcı tarafları;
• Hastanın pozisyonlamasının zor, bazen imkânsız olması,
• Hasta gevşetilemediği ya da uygun pozisyona getirilemediği için bazı medikal uygulamalardaki zorluklar,
• Özellikle adduktör kaslardaki spastisiteye bağlı olarak kişisel bakım verilmesindeki zorluklar,
• Pozisyonlamadaki zorluklar nedeni ile hastanın beslenmesi sırasında karşılaşılan zorluklar
• Vücut kısımları uzun süre sabit kaldığı için kontraktür ve bası yarası gelişme riskini kontrol altında tutmak şeklinde sıralanabilir.

Tetrapleji (Kuadripleji): Spinal kordun servikal segmentlerindeki motor ve/veya duyusal fonksiyonunun kaybolması veya azalması anlamındadır. Tetrapleji kollarda, vücutta, bacaklarda, mesane, barğırsak ve cinsel fonksiyonlarda bozukluğa neden olur.

Yatağa bağımlı bireyde pozisyonlama yapılmadığı veya yanlış yapıldığında;
• Metabolizma hızında azalma,
• Doku ve kaslarda atrofi,
• Kemiklerde deminerilizasyon ve osteoporoz,
• Kan akımında yavaşlama,
• Akciğer ventilasyonunda azalma,
• Trombus oluşumu,
• Eklemlerde kontraktürler,
• Konstipasyon,
• Deri bütünlüğünde bozulma (dekübitüs ülserleri) gibi istenmeyen durumlar gelişebilir.

Lumbal sinirler; abdomenin alt bölümü, sırtın alt bölümü, kalçalar, bazı eksternal genitaller ve bacak kısımlarını inerve eder.

SKY’ li hastaların rehabilitasyonlarındaki önemli aşamalardan biri de günlük yaşamda bağımsız hareket edebilmeleri için evlerinde bazı düzenlemeler yapmaktır. Örneğin;
• Kapı genişliği manuel tekerlekli sandalye erişimi için 81,5 cm ve pil destekli tekerlekli sandalyeler için 86,5 cm olmalıdır.
• Elektrik anahtarlarının yüksekliği 91,5 cm olmalıdır.
• Evde yeterli yalıtım ve ısı sağlanmalıdır.
• Kapı kolları “kaldıraç şeklinde” olmalıdır.
• Kapılarda eşik olmamalıdır.
• Hastaların tekerlekli sandalyeleri rahat manevra yapabilmeleri ya da koltuk değnekleri ile takılmadan yürüyebilmeleri için halılar kaldırılmalı ve yüzey sert olmalıdır.
• Banyo küveti duvara monteedilmeli ve yatay- dikey tutamaklar mutlaka kullanılmalıdır.
• Mutfak cihazlarının yüksekliği hasta tarafından erişilebilir olmalıdır.
• Evin dış girişinde bir rampa olmalıdır

Lumbar sinirlerden 1-5 arasında hasar

Spinal sinirlerin arka kökleri ağrı ve ısıya ilişkin bilgi taşır.

Multiple skleroz

Servikal sinirlerden 3-5 arasında hasar

Bası yarası

Ortostatik hipotansiyon

Karın

Bağırsaklarda işlev kaybI ve cinsel işlevlerde bozukluk

Pasif egzersizler

Pozisyonlama, splint/ortez, pasif/aktif egzersizler