ORTOPEDİK REHABİLİTASYON

Ülkemizde ilk total kalça artroplastisi 1959 yılında, Rıdvan Ege ve Erdoğan Altınel tarafından yapılmıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Cerrahi olarak müdahale edilen eklem yüzüne göre artroplasti yöntemleri, değiştirilen eklem yüzüne göre müdahaleleri içerir 3 farklı uygulama yöntemi bulunmaktadır bunlar; Total Artroplasti, Hemiartroplasti ve Rezeksiyon Artroplastisidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Hemiartroplasti: Eklem yüzlerinin sadece bir parçası değiştirilir. Eklemin bir yüzü hastanın kendi anatomik kemik dokusu iken diğer eklem yüzü uygun biyomateryalden yapılmış endoprotezle değiştirilir. Doğru cevap D şıkkkıdır.

Total Kalça Artroplastisi: Kalça ekleminin hem femur hem de acetabular eklem yüzünün biyomateryal ile değiştirildiği artroplasti yöntemidir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Femur kemiğinin stres kırıkları genellikle uzun mesafe koşucuları ve atletlerde ağır aktiviteler sonucunda oluşabilir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Subtrokanterik bölge kırıkları ise femur kırıklarının yaklaşık %20’ sini oluşturur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Periferik sinir yaralanmaları da cerrahi sonrasında daha az görülebilen komplikasyonlardandır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Çimentosuz diz artroplastisi;Genç ve aktif bireylerde uzun dönem endoprotez stabilitesini sağlamak için çimentosuz diz artroplastileri uygulanmaktadır. Çimentosuz tespit yönteminde, endoprotezin gözenekli yüzeyine kırık iyileşmesindeki aşamalara benzer endoprotezin tespiti sağlanmaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Cerrahi sonrası ikinci günde, drenaj tüpleri ve elastik sargılar çıkarılır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Trikompartmantal; Femur ve tibianın medial ve lateral kompartmanları ile patellafemoral eklem yüzleri değiştirilir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Eklem replasman cerrahisinde artroplasti yöntemi ile aşınmış olan eklem yüzleri çıkarılır ve özel
tasarlanmış biyomateryaller ile kaplanarak yapay bir eklem oluşturulur. Artroplasti uygulamalarındaki amaç, eklemden kaynaklanan ağrıyı gidermek, eklem hareketini gerçekleştirmek ve deformiteyi düzeltmektir. Doğru cevap D' dir.

Eklem replasmanı ile yerleştirilen biyomateryalleri kemiğe tespit etmek için hidroksiapatit de
kullanılmaktadır. Hidroksiapatit, kemik metabolizmasında aktif olabilen madde olduğu için kemik
doku ile arasında kuvvetli bağ oluşmaktadır. Doğru cevap C' dir.

Eklem replasmanlarında kullanılan biyomateryaller, dokuların fonksiyonunu gerçekleştirmek
amacı ile tasarlanmıştır. Geliştirilen biyomateryallerin özellikleri, insan vücudundaki dokulara benzer özellikler taşımalıdır. Bu biyomateryaller, polimerler, seramikler, metaller ve kompozitlerden geliştirilebilir. Polietilen, düşük esneme ve yüksek dayanıklılık özelliklerinden dolayı endoprotezlerde kullanılmaktadır. Kobalt-krom, titanyum gibi metaller ile alüminyum oksit, zirkonyum oksit gibi materyallerde kalça ve diz eklem replasmanlarında kullanılan metallerdir. Bu materyaller, düşük aşınma özelliği ve biyouyumluluğu açısından eklem yüzlerinde kullanılmaktadır. Biyouyumluluk, görevini üstlendiği dokunun koşullarına uyum sağlayabilmesi ve uygulanan materyale insan vücudunun tepkisi ile değerlendirilir. Biyouyumluluğu olan materyallerin alerjik ve toksik etkisi de olmamalıdır. Doğru cevap E' dir.

Uygulandığı Ekleme Göre Artroplastiler: Bulunduğu anatomik bölgeye göre deforme olan eklemin artroplastileri aşağıdaki gibi adlandırılır.
• Kalça artroplastileri
• Diz artroplastileri 

• Ayak bileği artroplastileri
• Omuz artroplastileri
• Dirsek artroplastileri
• El bileği ve parmak artroplastileri

Çimentolu kalça artroplasti yönteminde, endprotezin kemik ile fiksasyonu, metilmetakrilat (kemik çimentosu) ile
yapılmaktadır. Kemik çimentosu, yapıştırıcı özellikte değil, endoprotezin ve kemiğin boşluklarını dolduran tespit edici özelliktedir. Çimento uygun kıvamda iken endoprotezin yerleştirilmesi önemlidir. Önce kemiğe metilmetakrilat, ardından kalça endoprotezi yerleştirilir. Kemik çimentosu yaklaşık 15 dakikada sertleşir. 65 yaş üstündeki hastalarda tercih edilen bir yöntemdir. Doğru cevap A' dır.

Total Kalça Artroplastisi: Kalça ekleminin hem femur hem de acetabular eklem yüzünün biyomateryal ile değiştirildiği artroplasti yöntemidir. Doğru cevap D' dir.

Tromboemboli ve derin ven trombozu, kalça replasmanı cerrahisinden sonra üç ay içinde de görülebilir. Dejeneratif artrit tanısı olan hastalarda romatoid artiritli hastalara göre daha fazla tromboemboli görülmektedir. Kadınlarda ve konjestif kalp yetmezliği olan ve uzun süre yatak istirahatinde hareketsiz kalan bireylerde derin ven trombozu riski artmaktadır. Enfeksiyon total kalça artroplasti uygulamalarından sonra görülebilecek komplikasyonlardandır. Romatoid artrit, diabetus mellitus gibi sistemik hastalığı olanlarda daha sık enfeksiyona rastlanmaktadır  Heterotopik ossifikasyonlar total kalça artroplastisinden sonra hareket kısıtlılığı ile birlikte görülen komplikasyondur. Protezin gevşemesi, ağır fiziksel aktiviteler yapan bireylerde, obezite problemi olanlarda, uygun endoprotezin seçilemediği durumlarda görülebilir. Cerrahi tekniğe bağlı olarak endoprotezi oluşturan biyomateryallerle kemik doku arasında tespit sorunu oluşmaktadır. Alt ekstremite boyu eşitsizliği de cerrahi sonrası dönemde yapılan uzunluk ölçümü sırasında görülebilir. Alt ekstremitedeki kısalık, tespit edildikten sonra kısalık takviyesini içeren ortezler ile tedavi edilebilir. Periferik sinir yaralanmaları da cerrahi sonrasında daha az görülebilen komplikasyonlardandır. Doğru cevap E' dir.

Diz eklemi ginglymus (menteşe) tip bir eklemdir. Transvers eksen etrafında fleksiyon ve ekstansiyon
hareketleri meydana gelir. Fleksiyon hareketi sırasında bir miktar rotasyon hareketi ortaya çıkar. Femur kemiğinin distal ucu ile tibianın proksimal ucu arasında tibio- femoral eklem oluşur. Doğru cevap B' dir.

Cerrahi öncesi rehabilitasyon döneminde, normal eklem hareketini ve kas kuvvetini artırmak, erken dönemde mobilizasyonu sağlamak ve hastayı operasyon hakkında bilgilendirerek cerrahiye hazırlamak amaçlanır. Bu dönemde hastanın değerlendirmesi yapılır. Solunum, ağrı, normal eklem hareketleri, çevre ölçümleri, ödem, kısalık testi, kas testi, günlük yaşam aktiviteleri, fonksiyonellik, yürüme analizi ve denge değerlendirilir. Doğru cevap C' dır.

Cerrahi sonrası ikinci haftada, parsiyel yük vererek yürüme eğitimine başlanır. Altıncı haftanın
sonunda tamamen yük verilebilir. Doğru cevap C' dir.