ORTOPEDİK REHABİLİTASYON

İnflamasyon beş temel belirti verir. Bunlar; kızarıklık,
şişlik, ağrı, ısı artışı ve işlev (fonksiyon) kaybıdır

İnflamasyon'da yaralanmadan hemen sonra ortaya çıkan bu belirtiler

akut belirtiler olarak tanımlanıp, yaralanma sonrası ilk 24-48 saatte görülür

Tamir fazı; kollajen adlı dokunun oluşturulması ve organize edilmesi süreci olarak kısaca özetlenebilir

Elastin yüksek oranda fizyolojik hareket gerektiren dokularda bulunur.

Kemikte organik olmayan yapılar ise kemiğe sertlik kazandıran kalsiyum fosfat ve

diğer maddelerdir.

Kırık iyileşmesini etkileyen sistemik faktörler içerisinde kişinin yaşı, kortikosteroid ilaç kullanımı, sitostatikler, büyüme hormonu, A, C ve D vitaminleri, parathormon, kalsitonin, tiroid hormonları, insülin, sinir uyarım kaybı, egzersiz ve elektriksel uyarım, işlevsel düzey, damar hasarları, sinir işlevleri ve açık kırıklarda hijyen sıralanabilir. Kırılan kemiğin cinsi sistemik değil lokal faktörlerden biridir.

Ani esnetme (germe), kasın ani kasılmasını gerektiren aşırı yüklenme durumları, tekrarlı ve uzun süreli kas aktiviteleri ve gecikmiş başlangıçlı kas ağrısı endirekt (dolaylı) kas yaralanmaları grubu içerisinde yer almaktadır.

Kas yaralanmaları kendi içinde kısmi kas yırtılmaları, tam kas yırtılmaları, kas hernileri, kas krampları, kas nodülleri ve kaslarda kalsifik (kemiksi) odaklar olarak sınıflandırılmaktadır

Nöropraksiya tip bir olarak isimlendirilen birinci derece sinir yaralanmasıdır. Sinirin iletiminde azalma söz konusudur. Yaralanma bölgeseldir, genel değildir ve sinirin akson bölgesinin devamlılığı korunmaktadır. Yaralanma sonrası ortaya çıkan tüm değişiklikler sinir üzerine baskı kaldırılırsa yaralanma öncesi seviyeye döner. Kaslara uyarıyı aktaran motor sinirlerin duyu sinirlerine göre yaralanma riski daha fazladır. Diğer sinir yaralanma kategorisi ise aksonotmezisdir.

Damar yapısı hücre dışı ağ, kollajenler, elastin, proteoglikan, epitel hücreler ve düz kas hücrelerinden oluşmaktadır.

Yaralanan dokuda oluşan hasar sonrası dokunun damar yolu ile oluşturduğu reaksiyonlara inflamasyon adı verilir. Bu inflamatuar reaksiyonların amacı yaralayıcı faktörlerin etkisini kontrol etmek ve doku iyileşme sürecine katkı sunarak dokunun tekrar eski durumuna dönüşünü sağlamaktır. Trafik kazası sonrası cilt bütünlüğünün bozularak açık kanamanın olması veya açık ortopedik bir cerrahi işlem sonrası açılan dokunun iyileşmesi inflamatuar reaksiyonun yararlı örnekleri olarak sıralanabilir

Yaralanma sonrası hemen başlayan inflamatuar reaksiyonlar iyileşme sürecini başlatırken iyileşmenin ilk evresini oluşturmaktadır. İnflamatuar dönemden sonra iyileşme sürecinin ikinci aşaması tamir fazı ve üçüncü aşamada da yeniden şekillenme fazı gerçekleşerek doku onarımı ve dokunun eski haline dönüşü sağlanır.

Konnektif doku; hücreler tarafından üretilen ve hücre dışı ağ (ekstraselüler matriks) olarak adlandırılan yapılar ve hücrelerden oluşmaktadır. Hücre dışı ağlar konnektif dokunun hücresel olmayan içeriği olarak tanımlanır. Konnektif doku; hücreleri bir araya getirip, organize ederek doku, organ ve sistemlerin şekillenmesini ayrıca kas-iskelet kavşakları ve eklemlerin oluştuğu yerler arasında mekanik bağlantıları sağlar.

Konnektif dokuyu oluşturan diğer bir madde de yüzey maddeleridir. Yüzey madde; konnektif dokunun lif içermeyen sıvıjel özellikli bileşenidir. Kollajen lifller ve hücreler arasındaki boşlukta bulunur. Bu yüzey maddenin temel görevi hücreler arası su, oksijen, gaz, hücre değişimini kolaylaştırmak ve çeşitli dokular arasında destek görevi görmektir.

Kemiklerin en önemli organik yapısı tip I kollajen olup bu kemik ağırlığının neredeyse % 90’ı civarındadır. Kalan ağırlık ise kollajen olmayan yapılardır. Bunlar; proteinler, yağlar, fosfolipidler, proteoglikanlar ve fosfoproteinlerdir.

Kemiklerde üç tür hücre yer almaktadır. Bunlar; osteoblastlar, osteositler ve osteoklastlardır.

Ortopedik cerrahiye gidilmeden tercih edilen kırık iyileşme süreci konservatif tedavi olarak tanımlanır. Konservatif tedavinin tercih edildiği durumlar; çocuk kırıkları (ortopedik cerrahi gerektirmeyenler), minimal kayma gösteren kırıklar ve tespit
sonrası sabit kalan kırıklardır. Konservatif yöntemin yeterli olmayacağı durumlar ise stabil olmayan kırıklar, çoklu kırıklar, yaşlılar, felçliler, Alzheimerlı kişiler ve zihinsel engelli bireyler gibi uyum sorunu olan kişilerdir.

Eklem kıkırdağı homojen olmayan dört tabakadan meydana gelip her tabakada farklı doku türü, hücre dağılımı ve su miktarı vardır. Bunlar, kayma hareketinin olduğu tabaka (yüzeyel), orta tabaka (geçiş), derin tabaka ve kalsifik tabakadır.

Bağ dokusunu içeren yaralanma ise “sprain” olarak tanımlanmaktadır. Kas ve tendon yaralanmaları için kullanılan “strain” aynı zamanda kas yırtılması ve kas çekmesi olarak da bazen kullanılmaktadır.

Kişiden alınan sinir dokusunun hasarlı aksona entegre edilmesi (greft) en yaygın olarak kullanılan tedavi yöntemidir. Bazen bu işlem başka bir insandan veya kadavradan da gerçekleştirilmektedir. Diğer bir yöntem de entübasyon tekniği olup, sentetik bir malzeme veya vücuttaki bir kas dokusu veya damarın tüp olarak akson ucuna yerleştirilmesi ve hedefteki sinirle bağlantısının sağlanmasıdır.