ORTOPEDİK REHABİLİTASYON - Deneme Sınavı - 3

Fiziksel aktiviteye ve/veya spora katılımı etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bu faktörlerden bazıları fiziksel, sosyal ve çevresel engelleri; kaynaklara erişim eksikliğini, ebeveyn görüşleri ve desteğini içerir. Katılım seviyeleri, hastalık sürecinin türüne bağlı olarak da değişmektedir.

Her sınıf, bir alt sınıfa ayrılarak rekabeti daha adil ve daha eşit hale getirilmiştir. İşlevsel sınıflandırma sistemi altı kategoriden oluşmaktadır: (1) görme bozukluğu, (2) ampute, (3) serebral palsi, (4) tekerlekli sandalyeli sporcular, (5) diğerleri ve (6) zihinsel engel. Ardından bu kategoriler de sporcunun yeteneğinin tıbbi ve teknik değerlendirilmesi sonrasında alt sınıflara ayrılmaktadır

Down sendromlu çocukların spor faaliyetlerine katılımlarıyla ilişkili önemli faktörler arasında işitme kaybı, kalp-damar hastalıkları, pulmoner hipoplazi, obezite ve bağışıklık düşüklüğü yer almaktadır.

Miyoledisplazi, merkezi sinir sisteminin (MKS) karmaşık ve son derece değişken anomalisiyle kendini gösteren bir hastalıktır. Hastalıktan etkilenen çocukların işlevsel yeteneklerini, düzeylerine göre yaklaşık olarak sınıflandırmak mümkündür: torasik (kuadriseps işlevi yok), lomber (kuadriseps ve medyal dizardı kirişi işlevi) veya sakral (bazı gastroksolez işlevler). Lomber düzey işlevi ve normal oturuş dengesine sahip olan bazı hastaların ve sacral düzey işlevi ve makul bir dengeye sahip olan çoğu hastanın, sağlıklı çocuklara kıyasla daha geç olsa da nihayetinde yürüyebilmeleri beklenir. Hidrosefali genellikle, yaşam boyu sürecek nöroşirürjik bir takip gerektiren ve birtakım temas sporlarının yapılmasını kısıtlayabilecek olan beyinomurilik sıvı şant sisteminin yerleştirilmesiyle kontrol altına alınır. Miyelodisplazi hastalarında omurilik işlevinde azalma ve omurilik yaralanma riskinde artış görüldüğünden, bu hastaların buz hokeyi ve futbol gibi darbe riski yüksek temas sporlarına katılımlarına genellikle izin verilmemektedir. Üst ekstremitelerin güçlendirilmesiyle yürüme faaliyeti süresini uzatmak ve tekerlekli sandalye performansını artırmak mümkün olabilmektedir.

Serebral palsi, anatomik unsurlar ve motor tutulum türüne bağlı olarak sınıflandırılan, ilerleyici olmayan bir merkezi sinir sistemi rahatsızlığıdır. Serebral palsi hastası çocuklar, sağlıklı çocuklara kıyasla daha pasif ve daha güçsüz olup kardiyo-pulmoner sağlık açısından daha yetersizdirler. Hastaların yetişkinliğe geçişte normal kas gücünü koruyabilmeleri için bu son derece önemlidir çünkü en küçük düzeyde bir güç kaybı dahi, bu hastaların hareketlilikleri ve bağımsızlıkları üzerinde ciddi etkiye sahiptir. Serebral palsi hastası çocuklara uygun olarak düzenlenebilecek spor programları arasında dans, buz pateni, tekerlekli sandalye basketbolu, atletizm, at binme ve ağırlık çalışması yer almaktadır. Kar kayağı, her yaşa ve her işlev düzeyine başarılı bir şekilde uyarlanabilir.

Ekstremite kusurları bulunan çocukların spor faaliyetlerine katılımları, özellikle de motor koordinasyonun geliştirilmesi, akran gruplarıyla entegrasyon ve fiziksel kusurlarına uyum sağlamaları açısından önemlidir.

Yüzme ve bisiklet, çocukların yetişkinliğe geçişte devam ettirebilecekleri faaliyetlerdendir. Ciddi tutulumu olan çocuklarda yüzme gibi sporlar teşvik edilmeli, temaslı ve çarpışmalı sporlardan uzak durulmalıdır.

Tekerlekli sandalye, farklı türden engeli bulunan birçok sporcunun yaygın olarak kullandığı bir ekipman olmakla birlikte, en çok omurilik anomalisi veya yaralanması olan engellilerce kullanılmaktadır.

Tekerlekli sandalye kullanımı ayrıca kardiyo-respiratuvar sağlık, güç ve benlik kavramı açısından da gelişme kaydedilmesini sağlamaktadır.Tekerlekli sandalyeli sporcuların en sık karşılaştıkları spor yaralanmaları arasında yumuşak doku yaralanmaları, su toplaması, cilt kesikleri veya aşınmaları ile dekübitus ülserleri yer almaktadır. Yumuşak doku yaralanmaları çoğunlukla omuz, dirsek, bilek ve el gibi üst ekstremitelerde meydana gelmektedir. Su toplaması, kesik ve aşınma gibi problemler, cildin tekerlekli sandalyenin ekiş veya tekerlekli sandalye jantı, lastiği veya frenleriyle, keskin kenar teması sonucu veya düşme ve fiziksel temas sonucunda ortaya çıkmaktadır.

Engelli çocuklarda obezite riski daha yüksektir. Fiziksel aktiviteye ve / veya spora katılımı etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bu faktörlerden bazıları fiziksel, sosyal ve çevresel engelleri; kaynaklara erişim eksikliğini, ebeveyn görüşleri ve desteğini içerir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Healty People 2010 (Sağlıklı İnsanlar 2010) raporuna göre, engelli yetişkinlerin %56’sı serbest zamanlarında bir fiziksel faaliyetle uğraşmazken bu oran engelsiz bireylerde %36’dır

Çocukluk dönemine ilişkin en yaygın engellilik türü olan serebral palsi (SP) (ACPR, 2009) çok sayıda sinir-kas sorunuyla ilişkilidir. Seçici motor kontrol kaybı, anormal kas dokusu ve koordinasyon bozukluğunun yanı sıra kas güçsüzlüğü de bu kişilerin (Damiano ve diğ., Dodd ve diğ., 2003; Gage, 1991; Wiley ve Damiano, 1998) yaşadığı önemli sorunlardan biridir. Yakın zamanda gerçekleştirilen bir çalışmada, SP hastası çocukların alt ekstremite kas gücünün, normal gelişim gösteren çocuklara nazaran %43-90 oranında azalmış olduğu ortaya konmuştur (Thompson ve diğ., 2011). Aynı şekilde, SP hastası çocukların dengesinin de bozulduğu, hem ayakta durma (Rose ve diğ., 2002) hem de sarsılmaya karşı verdikleri tepki konusunda güçlük yaşadıkları ortaya çıkmıştır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Grup su egzersizleri, engelli çocuklarda kardiyo-respiratuvar dayanıklılığı artırmada kullanılabilecek karada gerçekleştirilen egzersiz programlarına karşı eğlenceli bir alternatif olabilir. Su egzersizi, engelli çocuklar için güvenli ve faydalı, düşük etkili bir egzersiz seçeneğidir. Su egzersizi, karada yapılan egzersize kıyasla eklem taşıma gücünün önemli oranda azaldığı düşük etkili bir egzersiz türüdür (Sova, 2000). Su, aynı zamanda, kas gücünün ve aerobik kapasitenin artırılmasında kullanılabilecek bir direnç sağlamaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

İşlevsel sınıflandırma sistemi altı kategoriden oluşmaktadır: (1) görme bozukluğu, (2) ampute, (3) serebral palsi, (4) tekerlekli sandalyeli sporcular, (5) diğerleri ve (6) zihinsel engel. Ardından bu kategoriler de sporcunun yeteneğinin tıbbi ve teknik değerlendirilmesi sonrasında alt sınıflara ayrılmaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Down sendromlu çocukların spor faaliyetlerine katılımlarıyla ilişkili önemli faktörler arasında işitme kaybı, kalp-damar hastalıkları, pulmoner hipoplazi, obezite ve bağışıklık düşüklüğü yer almaktadır. Kas iskelet sorunlarının birçoğu, kollajen üretiminde görülen genetik bir kusurdan ötürü bağ dokularının gevşemesi ve kas dokusunun azalması sonucu ortaya çıkmaktadır. Bağ dokusunun gevşemesi, eklemlerde aşırı bir esneklik ve stabilite kaybına yol açmakta, bu da omurilik, kalça, patellofemoral eklem ve ayaklarda anomalilere sebep olmaktadır. Varela ve diğ. (2001) down sendromlu genç yetişkinlerde kürek çekme egzersizinin, bu hastaların kalp-damar sağlığı üzerindeki etkilerini incelemiştir.  B şıkkındaki özellik miyoledisplazi'ye aittir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Miyelodisplazi hastalarında omurilik işlevinde azalma ve omurilik yaralanma riskinde artış görüldüğünden, bu hastaların buz hokeyi ve futbol gibi darbe riski yüksek temas sporlarına katılımlarına genellikle izin verilmemektedir

Juvenil romatoid artrit (JRA), çocuklarda en sık rastlanılan romatizma hastalığı olup genellikle 6 yaşından önce ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Tekerlekli sandalyeli sporcuların en sık karşılaştıkları spor yaralanmaları arasında yumuşak doku yaralanmaları, su toplaması, cilt kesikleri veya aşınmaları ile dekübitus ülserleri yer almaktadır. Dekübitus ülser, normal tekerlekli sandalyeler değil de yarışma amaçlı kullanılan tekerlekli sandalyelerle ilgili ortaya çıkan bir sorundur. Dizlerin kalçadan yüksekte kaldığı özel tasarımı nedeniyle, iskiyon tüberozite ve kuyruk sokumu baskısı artmaktadır. Kronik veya tekrarlayan yaralanmalar arasında, bağ dokularının aşırı kullanımı, yırtılması ve gerilmesiyle alakalı tendinit, gerginlik, burkulma vardır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Fiziksel aktiviteye ve / veya spora katılımı etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bu faktörlerden bazıları fiziksel, sosyal ve çevresel engelleri; kaynaklara erişim eksikliğini, ebeveyn görüşleri ve desteğini içerir. Doğru cevap E'dir.

Engelli çocuklarda kardiyo-respiratuvar dayanıklılığı artırmada kullanılabilecek karada gerçekleştirilen egzersiz programlarına karşı eğlenceli bir alternatif olan egzersiz programı su terapisi ve/veya egzersizidir. Doğru cevap C'dir.