ORTOPEDİK REHABİLİTASYON - Deneme Sınavı - 20

Cerrahi Olarak Müdahale Edilen Eklem Yüzüne Göre Artroplasti Yöntemleri: Bu başlık altındaki yöntemler, değiştirilen eklem yüzüne göre müdahaleleri içerir 3 farklı uygulama yöntemi bulunmaktadır. 

- Total Artroplasti

- Hemiartroplasti

- Rezeksiyon Artroplastisi

Kalça Hemiartrolastisi: Kalça ekleminin oluşturan kemik yüzeylerden sadece femur başının patolojik olduğu ve biyomateryal ile değiştirildiği, acetabulumun sağlam olduğu durumlarda kalça hemiartroplastisi yapılır. Femur boyun kırığına neden olan travmatik kalça çıkığı durumlarında, üç haftadan eski femur boyun kırığı olan yaşlı hastalarda kalça hemiartroplasti yöntemi uygulanabilir.

Kalça Artroplastilerinin Komplikasyonları

Tromboemboli ve derin ven trombozu, kalça replasmanı cerrahisinden sonra üç ay içinde de görülebilir. Dejeneratif artrit tanısı olan hastalarda romatoid artiritli hastalara göre daha fazla tromboemboli görülmektedir. Kadınlarda ve konjestif kalp yetmezliği olan ve uzun süre yatak istirahatinde hareketsiz kalan bireylerde derin ven trombozu riski artmaktadır.

Enfeksiyon total kalça artroplasti uygulamalarından sonra görülebilecek komplikasyonlardandır. Romatoid artrit, diabetus mellitus gibi sistemik hastalığı olanlarda daha sık enfeksiyona rastlanmaktadır (Pivec, 2012).

Heterotopik ossifikasyonlar total kalça artroplastisinden sonra hareket kısıtlılığı ile birlikte görülen komplikasyondur.

Protezin gevşemesi, ağır fiziksel aktiviteler yapan bireylerde, obezite problemi olanlarda, uygun endoprotezin seçilemediği durumlarda görülebilir. Cerrahi tekniğe bağlı olarak endoprotezi oluşturan biyomateryallerle kemik doku arasında tespit sorunu oluşmaktadır.

Kalça artroplastisi geçirmiş hastanın tam iyileşmesi için, 3-6 ay süre gereklidir. Eklem kapsülünde 6. haftaya kadar iyileşme beklendiği için bu döneme kadar önerilen kurallara uyulmalıdır. Kalça eklem replasmanı cerrahisinden sonra eklemde aşırı kuvvet oluşturacak ve kalça ekleminin çıkığına neden olabilecek aktivitelerden kaçınma eğitimi hastalara verilmelidir (Goldstein, 1999). Sırtüstü yatarken bacaklar arasına yastık yerleştirilir. Kalçalar hiperadduksiyonda olmamalıdır. Endoprotez uygulanan kalça üzerine yan yatılmamalıdır. Diğer tarafa yan yatarken bacaklar arasına yastık yerleştirilmelidir. Hastanın oturacağı sandalye yüksek olmalıdır. Oturduğu zaman kalça dizlerden daha yüksekte kalmalıdır. Sırtüstü veya yan yatarken de bacakların arasına yastık yerleştirilmelidir. Bacaklar çaprazlanmamalı ve bacak bacak üzerine atılmamalıdır. Sandalye ve tuvalet boyunun yükseltilmesi gereklidir. Alaturka tuvalet kullanılmamalıdır.

Trikompartmantal; Femur ve tibianın medial ve lateral kompartmanları ile patellafemoral eklem yüzleri değiştirilir.

Ayak Bileği Artroplastilerinin Kontraendikasyonları
Talusun avaskuler nekrozu, osteomyelit, yetersiz yumuşak doku desteği, ayağın plantigrad pozisyona getirilemediği, nöromuskuler hastalıkları, ayak bileğinde nöropati ve ileri düzeyde osteoporozu olan hastalarda ayyak bileği artroplastisi uygulanmaz.

Omuz Artroplastisinin Endikasyonları

Omuz ekleminin ileri düzeyde artriti ve romatoid artriti olan hastalarda, redukte edilmemiş omuz subluksasyonlarında, parçalı humerus başı kırıkları nedeni ile omuz ekleminde artroplasti yapılabilir.

Travma
Dıştan mekanik bir etki sonucu oluşan ve bir organın ya da bir dokunun yapısını ya da biçimini bozan yerel yara olarak tanımlanabilir.

Spinal kord koruyucu bir zarla örtülüdür; dıştan içe doğru;
• duramater,
• araknoidmater ve
• piamater olarak adlandırılır.

Ülkemizde spinal kord yaralanmalarına neden olan travmatik olaylar aşağıda sıralanmıştır:
• Trafik kazaları (% 42)
• Yüksekten düşmeler (% 27,1)
• Bıçaklanma, ateşli silahlarla yaralanma
(% 15,3)
• Eğlence, spor aktiviteleri (%7,4) (suya dalma % 21, 6)

Komplet Spinal Kord Yaralanmaları

Lezyon seviyesinin altında istemli hareketlerin kaybıyla birlikte, duyu ve sfinkter kontrolünde de kayıp gelişmektedir. Hipotansiyon ve bradikardi gelişebilir. C3 düzeyinde ya da üzerindeki spinal kord yaralanmalarında (atlanto-oksipital ve atlanto-aksiyal dislokasyon) ve bulber-servikal ayrılma durumunda çok kısa sürede pulmoner ve kardiyak arrest ve ölümle sonuçlanan klinik bir durumdur (Berker M, 2004).

Santral Kord Sendromu: İnkomplet spinal kord yaralanmalarının en sık görülen tipidir. Spinal kordun direkt mekanik kompresyon altında kaldığı durumlarda gelişebilir. Spinal kordun santral (merkez-orta) kısmının hasarı sonucu gelişmektedir. Bu lezyonda bacaklardan çok kollarda kuvvet kaybı vardır. Duyu kaybı değişken olabilir ama sakral duyu normal devam etmektedir. Diyaframın uyarılmaması nedeniyle solunum fonksiyonları baskılanmaktadır.

Bakım personeneli için spastisitenin en zorlayıcı tarafları;
• Hastanın pozisyonlamasının zor, bazen imkânsız olması,
• Hasta gevşetilemediği ya da uygun pozisyona getirilemediği için bazı medikal uygulamalardaki zorluklar,
• Özellikle adduktör kaslardaki spastisiteye bağlı olarak kişisel bakım verilmesindeki zorluklar,
• Pozisyonlamadaki zorluklar nedeni ile hastanın beslenmesi sırasında karşılaşılan zorluklar
• Vücut kısımları uzun süre sabit kaldığı için kontraktür ve bası yarası gelişme riskini kontrol altında tutmak şeklinde sıralanabilir.

Tetrapleji (Kuadripleji): Spinal kordun servikal segmentlerindeki motor ve/veya duyusal fonksiyonunun kaybolması veya azalması anlamındadır. Tetrapleji kollarda, vücutta, bacaklarda, mesane, barğırsak ve cinsel fonksiyonlarda bozukluğa neden olur.

Yatağa bağımlı bireyde pozisyonlama yapılmadığı veya yanlış yapıldığında;
• Metabolizma hızında azalma,
• Doku ve kaslarda atrofi,
• Kemiklerde deminerilizasyon ve osteoporoz,
• Kan akımında yavaşlama,
• Akciğer ventilasyonunda azalma,
• Trombus oluşumu,
• Eklemlerde kontraktürler,
• Konstipasyon,
• Deri bütünlüğünde bozulma (dekübitüs ülserleri) gibi istenmeyen durumlar gelişebilir.

Lumbal sinirler; abdomenin alt bölümü, sırtın alt bölümü, kalçalar, bazı eksternal genitaller ve bacak kısımlarını inerve eder.

SKY’ li hastaların rehabilitasyonlarındaki önemli aşamalardan biri de günlük yaşamda bağımsız hareket edebilmeleri için evlerinde bazı düzenlemeler yapmaktır. Örneğin;
• Kapı genişliği manuel tekerlekli sandalye erişimi için 81,5 cm ve pil destekli tekerlekli sandalyeler için 86,5 cm olmalıdır.
• Elektrik anahtarlarının yüksekliği 91,5 cm olmalıdır.
• Evde yeterli yalıtım ve ısı sağlanmalıdır.
• Kapı kolları “kaldıraç şeklinde” olmalıdır.
• Kapılarda eşik olmamalıdır.
• Hastaların tekerlekli sandalyeleri rahat manevra yapabilmeleri ya da koltuk değnekleri ile takılmadan yürüyebilmeleri için halılar kaldırılmalı ve yüzey sert olmalıdır.
• Banyo küveti duvara monteedilmeli ve yatay- dikey tutamaklar mutlaka kullanılmalıdır.
• Mutfak cihazlarının yüksekliği hasta tarafından erişilebilir olmalıdır.
• Evin dış girişinde bir rampa olmalıdır

Cerrahi sonrası yedinci ve sekizinci gün, kendine bakım aktiviteleri, banyo yapma, giyinme gibi
günlük yaşam aktiviteleri eğitimine başlanır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Trikompartmantal; Femur ve tibianın medial
ve lateral kompartmanları ile patellafemoral eklem
yüzleri değiştirilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Heterotopik ossikikasyon gelişmesi de ağrı ve hareket kısıtlılığına neden olmaktadır. Hareket kısıtlılığının engellenmesi ve günlük yaşam aktivitelerinin devamı için diz hareketlerinin erken dönemde kazanılması önemlidir. Ameliyat sonrası rehabilitasyon uygulanması ile normal eklem hareketlerinin kazanılmasında gereklidir. İkinci haftada hastanın dizi 90 derece fleksiyon açısına ulaşmadıysa genel anestezi hakkında manipülasyon yapılabilir. Doğru cevap D seçeneğidir.