ORTOPEDİK REHABİLİTASYON - Deneme Sınavı - 15

Kassal sisteme ait insan vücudunda yaklaşık 700 iskelet kası olup toplam vücut ağırlığının % 40’ını kas ağırlığı oluşturmaktadır

Lokal kasiskelet sorunlarını bel ağrısı, dejeneratif eklem hastalığı (osteoartrit), bursit ve tendinit gibi vücudun bir bölgesinde ağrı ve hareketi kısıtlayan durumlar içermektedir.

Tek boyutlu ağrı skalalarının ortak bir özelliği vardır. Tüm bu skalalar sadece ağrının şiddetini ölçmektedir.

Tek boyutlu ve çok boyutlu (McGill Ağrı Anketi) ağrı skalaları ile zihinsel yetersizlikten etkilenen bireylere yapılan ağrı değerlendirmelerinin sonuçları şüphelidir. Bu bireylerde ağrı değerlendirmesi için Yetişkin Sözel Olmayan Ağrı Skalası (ANVPS) geliştirilmiştir

Ağrıyı azaltmak, ödem ve kas spazmını gidermek için özellikle akut kas-iskelet yaralanmalarında soğuk uygulamalar kullanılmaktadır.

Kronik ağrıda kullanılan psikolojik temelli yaklaşımlar içerisinde; içgörü odaklı yaklaşım, davranışçı yaklaşımlar, bilişsel-davranışçı yaklaşım, aile temelli yaklaşım, motivasyonel teknikler, biofeedback (biyolojik geri bildirim), gevşeme, hipnoz, meditasyon ve diğer teknikler yer almaktadır. Egzersiz, fizik tedavi ve rehabilitasyon temelli yaklaşımlar arasındadır.

Ağrı özellikle hareket sisteminde üç bölümde belirti verir. Bunlar; lokal ağrılar, yayılan ağrılar ve yaygın ağrılar olarak gruplandırılmaktadır. Lokal ağrıların yeri kişi tarafından tam olarak fark edilip tanımlanabilir.

Bütüncül tıp yaklaşımları olarak da adlandırılan bir bakım felsefesini yansıtır. Hastaların fiziksel, sosyal-duygusal ve ruhsal gereksinimlerine odaklanır. Alternatif tıp yaklaşımları içerisinde yer alan yöntemler; geleneksel Çin tıbbı ve akupunktur, meditasyon, beslenme desteği ve diğer yöntemlerdir.

Yaralanan dokuda oluşan hasar sonrası dokunun damar yolu ile oluşturduğu reaksiyonlara inflamasyon adı verilir. Bu inflamatuar reaksiyonların amacı yaralayıcı faktörlerin etkisini kontrol etmek ve doku iyileşme sürecine katkı sunarak dokunun tekrar eski durumuna dönüşünü sağlamaktır. Trafik kazası sonrası cilt bütünlüğünün bozularak açık kanamanın olması veya açık ortopedik bir cerrahi işlem sonrası açılan dokunun iyileşmesi inflamatuar reaksiyonun yararlı örnekleri olarak sıralanabilir

Yaralanma sonrası hemen başlayan inflamatuar reaksiyonlar iyileşme sürecini başlatırken iyileşmenin ilk evresini oluşturmaktadır. İnflamatuar dönemden sonra iyileşme sürecinin ikinci aşaması tamir fazı ve üçüncü aşamada da yeniden şekillenme fazı gerçekleşerek doku onarımı ve dokunun eski haline dönüşü sağlanır.

Konnektif doku; hücreler tarafından üretilen ve hücre dışı ağ (ekstraselüler matriks) olarak adlandırılan yapılar ve hücrelerden oluşmaktadır. Hücre dışı ağlar konnektif dokunun hücresel olmayan içeriği olarak tanımlanır. Konnektif doku; hücreleri bir araya getirip, organize ederek doku, organ ve sistemlerin şekillenmesini ayrıca kas-iskelet kavşakları ve eklemlerin oluştuğu yerler arasında mekanik bağlantıları sağlar.

Konnektif dokuyu oluşturan diğer bir madde de yüzey maddeleridir. Yüzey madde; konnektif dokunun lif içermeyen sıvıjel özellikli bileşenidir. Kollajen lifller ve hücreler arasındaki boşlukta bulunur. Bu yüzey maddenin temel görevi hücreler arası su, oksijen, gaz, hücre değişimini kolaylaştırmak ve çeşitli dokular arasında destek görevi görmektir.

Kemiklerin en önemli organik yapısı tip I kollajen olup bu kemik ağırlığının neredeyse % 90’ı civarındadır. Kalan ağırlık ise kollajen olmayan yapılardır. Bunlar; proteinler, yağlar, fosfolipidler, proteoglikanlar ve fosfoproteinlerdir.

Kemiklerde üç tür hücre yer almaktadır. Bunlar; osteoblastlar, osteositler ve osteoklastlardır.

Ortopedik cerrahiye gidilmeden tercih edilen kırık iyileşme süreci konservatif tedavi olarak tanımlanır. Konservatif tedavinin tercih edildiği durumlar; çocuk kırıkları (ortopedik cerrahi gerektirmeyenler), minimal kayma gösteren kırıklar ve tespit
sonrası sabit kalan kırıklardır. Konservatif yöntemin yeterli olmayacağı durumlar ise stabil olmayan kırıklar, çoklu kırıklar, yaşlılar, felçliler, Alzheimerlı kişiler ve zihinsel engelli bireyler gibi uyum sorunu olan kişilerdir.

Eklem kıkırdağı homojen olmayan dört tabakadan meydana gelip her tabakada farklı doku türü, hücre dağılımı ve su miktarı vardır. Bunlar, kayma hareketinin olduğu tabaka (yüzeyel), orta tabaka (geçiş), derin tabaka ve kalsifik tabakadır.

Bağ dokusunu içeren yaralanma ise “sprain” olarak tanımlanmaktadır. Kas ve tendon yaralanmaları için kullanılan “strain” aynı zamanda kas yırtılması ve kas çekmesi olarak da bazen kullanılmaktadır.

Kişiden alınan sinir dokusunun hasarlı aksona entegre edilmesi (greft) en yaygın olarak kullanılan tedavi yöntemidir. Bazen bu işlem başka bir insandan veya kadavradan da gerçekleştirilmektedir. Diğer bir yöntem de entübasyon tekniği olup, sentetik bir malzeme veya vücuttaki bir kas dokusu veya damarın tüp olarak akson ucuna yerleştirilmesi ve hedefteki sinirle bağlantısının sağlanmasıdır.

Üst ekstremite amputasyonlarında travmanın amputasyon nedenleri arasında birinci sırada olduğu, bunu kansere bağlı amputasyonların, doğumsal ekstremite kayıplarının ve diğer nedenlerin takip ettiği görülmektedir.

Protez rehabilitasyonundaki başarı; amputenin yaşı, cinsiyeti, amputasyon nedeni, cerrahisi ve seviyesi, ampute edilen ekstremite sayısı, amputasyondan itibaren geçen süre, güdük şekli, güdük ağrısı, ödem, duyu, yara iyileşmesi, derinin durumu, fantom
ekstremite hissi ve ağrısı, biyomekanik prensiplere uygun protez, psikososyal durum ve multidisipliner takım çalışması gibi bir çok faktörden etkilenmektedir.