ORTAÇAĞDAN GÜNÜMÜZE ANADOLU UYGARLIKLARI

Bitlis Ahlat-Tatvan yolu üzerindeki 1481 öncesine tarihlenen tek kemerli Bayındır Köprüsü Akkoyunlu eseridir.

Saltuklu, Mengücekli, Danişmentli, Artuklu beylikleri ise Erken Devir Anadolu Türk Beyliklerindendir. Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan, Bizans ordusunu 1071 yılında Malazgirt’te yendikten sonra fetihlere girişen emir ve komutanları, ard arda fethettikleri topraklarda soylarının adlarıyla anılan beyliklerini kurdular.

1500 yılı civarına tarihlenen, mihraba paralel iki sahınlı, Diyarbakır Hacı Büzürk Camii Akkoyunlulara ait bir eserdir.

Günümüze sadece giriş cephesi gelebilmiş olan Sivas Çifte Minareli Medresesi, 1271-1272 yılında, İlhanlı veziri Sahip Şemseddin Cüveynî tarafından yaptırılmıştır. Erzurum Yakutiye Medresesi, İlhanlı Valisi Hoca Cemâleddin Yakut adına 1310-1311 yıllarında yaptırılmıştır. 1314 yılında Tokat İbn Sentimur Türbesi, Moğol emirlerinden olan Nurettin oğlu Sentimur tarafından, inşa ettirilmiştir. Sivrihisar Alemşah Kümbeti, İlhanlı Melik Şah Bey tarafından kardeşi Kiru Baltu oğlu Sultan Şah Bey adına 1327 yılında yaptırılmıştır.

Sivrihisar Alemşah Kümbeti, İlhanlı Melik Şah Bey tarafından kardeşi Kiru Baltu oğlu Sultan Şah Bey adına 1327 yılında yaptırılmıştır.

Çandır Şahruh ve Çayıralan Çerkez Bey türbeleri Dulkadiroğullarına aittir. Hacım Sultan Köyü Türbesi Germiyanoğullarınındır.  Kayseri Ali Cafer Kümbeti ise Eretnaoğullarına aittir.

Selçuk İsa Bey Hamamı Aydınoğullarının yaptırmış olduğu bir hamamdır.

Kütahya Saray Hamamı, Simav Babuk Bey Hamamı, Sandıklı Küçük Hamam, Kula Sungur Bey Hamamı Germiyanoğullarına aittir.

Ermenak Ulu Camii, Beylikler Dönemi kârgir camilerindendir.

Beylikler dönemi Ahşap Direkli Camileri arasında Kastamonu Atabey Gazi Camii, Beyşehir Ulu Camii, Afyon Ulu Camii, Kasabaköy Mahmud Bey Camii sayılabilir.

Karamanoğullarının Karaman Emir Musa Paşa Medresesi Beylikler Dönemi’nin kapalı avlulu medreselerindendir.

Eğirdir Dündar Bey, Beçin Ahmet Gazi, Kayseri Hatuniye, Mardin Sultan Kasım medreseleri Beylikler Dönemi’nin açık avlulu medreselerindendir.

Şemseddin Muhammed Tusteri, Eşrefoğlu Mehmed Bey adına, Arapça Fusulü’l-Eşrefiyye isimli sekiz bölümlük bir eser yazmıştır. Bu eserin birinci bölümü kelâm ilmi ile başlamaktadır. İkinci bölümünde maddenin yapısına, üçüncü ve dördüncü bölümlerinde ise göklere değinilmektedir. Beşinci ve altınca bölümlerinde maddenin hareket ve yapısına, yedinci bölümünde de güneşten başlayarak dumanın oluşumuna kadar geniş bir alana girilmektedir. Sekizinci bölümünde insanı diğer canlılardan ayıran özelliklere değinilmektedir.

Otomata mühendis ve mucid El-Cezerî’nin, Diyarbakır Artuklu hükümdarı Melik Nâsiruddîn Mahmud’un isteği üzerine hazırladığı bir eserdir. Divan-ı Kebir ise Mevlânâ Celâleddin Rumî’nin, tasavvufî anlayışını ve düşüncelerini ortaya koyduğu Farsça yazmış olduğu eserlerinden biridir. Kitab-ı Dekâyik ül Hakâyik ve Mûnis el Havarif, 1271-1272 tarihinde Aksaray ve Kayseri’de Sivaslı İbn El Sicistani, tarafından yazılan minyatürlü Selçuklu yazmasının bölümlerinin ismidir.

Balat İlyas Bey Camii’nin panolara ayrılarak, bazılarının içlerine kabartma kandil motifleri işlenmiş olan mihrabı benzersiz bir taş işçiliği göstermektedir.

Erzurum Yakutiye Medresesi, Konya Hasbey Darülhüffazı, Ermenak Sipas Camii, Karaman İbrahim Bey İmareti mihraplarında ise çini kullanılmıştır.

Selçuklu Sultanı IV. Rükneddin Kılıç Arslan’ın 1256 yılında Kerimeddin Karaman’a
sahip olduğu toprakları ıktâ olarak vermesiyle (1256-1487) Karamanoğulları Beyliği kuruldu.

Bir vilayet ya da eyaletin bütün taşınnmaz malve gelirleriyle birlikte bir
komutan ya da valiye verilmesine Iktâ denir

Selçukluların büyük divanında bulunan ve toprak hukuku ile ilgili olarak hâs ve iktâlarla ilgili işlemleri yapan dairenin hazırladığı, Sultanın verdiği  imtiyazları bildiren fermana Pervâne denir.

Tamamen taştan inşa edilmiş  yapının, minare gövdeleri sırlı ve sırsız tuğlalarla örülmüştür.
Bezemeleri, portalinde, köşe kulelerinde, pencere çerçevelerinde ve minare gövdelerinde
toplanmıştır.

İlhanlı Melik Şah Bey tarafından kardeşi Kiru Baltu oğlu Sultan Şah Bey adına
1327 yılında yaptırılan iki katlı Sivrihisar Alemşah Kümbeti, kare biçimli  bir alana oturur.

İbadet, eğitim ve barınma işllevlerinin bir arada toplandığı  camilere zaviyeli camii denir.

Kubbe, haç ya da çapraz tonoz örtülü, kare, çokgen ya da yuvarlak planlı olabilen, sütun ya da payelere atılmış  kemerlerle oluşturulan dışarıya  açık mimari kuruluşlara Baldeken  denir.

Kuran okutulan ve ezberletilen okullara Darülhuffaz denir.

Mevlânâ Celaleddin-iRumî’nin kurduğu tarikate mensup Mevlevilerin zikir ve
devran ayinleri yaptıkları tekkelere Mevlevihâne denir

Beylikler Dönemi’nde figürlü süslemeli mezar taşları  kalkmış, yerine dikdörtgen çerçeve içerisine al›nm›fl kemer biçimi verilmifl taşllarla üzerlerinde ölenin kimliğinin, ayet ve hadislerin yazdığı mezar taşları yontulmuştur.

Kurucu beylerinin soyadlarıyla anılan ve genel olarak beylikler adı altında toplanan bu küçük devletlerden ilkinin, I. Alâeddin Keykubad’ın Kırım seferini başarıyla yerine getiren ve Suğdak’ı fetheden Melikü’l-ümera Hüsameddin Çoban’a, 1227 yılında ıktâ olarak verdiği Kastamonu ve çevresinde, Selçuklu hakimiyetinde kurulan Çobanoğulları Beyliği (1227-1309) olduğu kabul edilmektedir. Doğru cevap B’dir.

Selçukluların yanında yer alarak Babaî isyanını bastıran Germiyan oymağının 1241 yılı sonrasında, Kütahya ve Denizli taraflarındaki uç bölgelere yerleştirildikleri düşünülmektedir. Germiyanlı Kerimeddin Alişiroğlu Yakup Bey, Anadolu Selçuklu emiri olduğu sıralarda, adına izafeten Yakup İli denilen Ankara ve yörelerin den Kırşehir’e kadar uzanan bölgeye hakimdi. 1327 yılın dan sonra öldüğü tahmin edilen Yakup Bey’in yerine geçen oğlu Mehmed Bey, Kula ve Simav İlçelerini alarak Simav Gölü’ne sahip oldu. Germiyanoğullarının son hükümdarı II. Yakup, 1429 yılında ölünce, vasiyeti üzerine toprakları Osmanlılara geçti ve Germiyanoğulları Beyliği sona erdi. Doğru cevap C’dir.