ORTAÇAĞDAN GÜNÜMÜZE ANADOLU UYGARLIKLARI

Orta Bizans Dönemine damgasını vurmuş Kapalı Yunan Haçı Planlı kiliselerden tari hi bilinilen en eskisi 907 tarihli İstanbul Konstantin Lips Manastırı’nın (Fenari İsa Camii) kuzey Kilisesi'dir.

Yaklaşık 920 tarihli Myrelaion Manastırı Kilisesi’dir (Bodrum Camii). Yapı İmparator I. Romanos Lekopenos (920-944) tarafından Konstantinopolis'de inşa ettirilmiştir.

Makedonya Sülalesi Dönemi’nde (856-1056) özellikle Yunanistan ve Kıbrıs’ta tercih edilen bu plantipinde, yapılardaki orta nefin üzerini örten kubbe, sekiz destek üzerine oturmaktadır. Kubbeye geçişler genellikle tromptur. 11. yüzyılda yoğun olarak kullanılan bu tip, Ada Tipi ve Kara Tipi olmak üzere iki başlık altında incelenmektedir. Ada Tipi kiliseler de kubbenin kuzeyin de ve güneyinde yan nef­ler bulunmaz. Örneğin; Sakız Adası’nda yer alan Nea Moni Kilisesi. Kara tipin deyse kubbenin kuzeyinde ve güneyin de yan nef­ler yer alır. Örneğin; Yuna nistan’da Hasios Lukas Kilisesi.

Sgrafitto: Astar Kazıma. Seramik üzerine sürülen astarın kuruduktan sonra ince uçlu bir aletle kazınmasıyla desenler çizilir. Kap sıralanarak ikinci kez fırınlanır. Bu fırınlamada kazınan astar daha koyu bir renk alarak desenler belirginleşir.

Lüster: Astar üzerine bakır renkli boya ile bezemeler yapıldıktan sonra seramik yüzey açık yeşil, sarı ya da şef­faf sırla kaplanır.

Gümüş birim olarak, 720 yılında II I. Leon ve oğlu V. Konstantinos (720-741) tedavüle yeni ve sürekli “Miliaresion”u sokmuştur. Miliaresion hexagram’a göre daha geniş ve ince olarak basılmıştır. Sasani “drachma”larına benzeyen miliaresion betimlerinde kesin kurallar yoktur. Sikke üzerinde sadece bir haç ve ortak imparatorların adları ve yazıtları vardır. I. Mikhael (811-813) döneminde miliaresion üzerindeki yazılara “Romanion” (Romalı) ve “basileis” (im parator) eklenmiştir. Miliaresion I. Aleksios dönemine kadar tedavülde kalmıştır. I. Aleksios’un 1092 yılı reformundan sonra gümüş sikke eski önemine ve kalitesine ulaşamamış tır.

10-12. yüzyıl arasında Thessalonika, Korinth, Thebes ve Atina’nın önemli tekstil üretim merkezleri olduğu bilinmektedir.

Alegori: Bir sanat eserindeki kavramsal öğelerin daha iyi algılanmasını sağlamak için gerçek hayattan bir görüntü ile canlandırılması.

Orta Bizans Dönemi İçin Önemli Tarihler 

626 Konstantino polis’in Avarlar tarafından kuşatılması 

634 Arap Akınlarının başlangıcı 

691/92 Konstantinopolis Sinodu 

717-741 İmparator III. Leon dönemi 

726 İkonaklast Dönem başlangıcı 

787 II. İznik Konsili-VI I. Ekümenik Konsil 

838 Arapların Anadolu’yu işgali ve Amorion kuşatması 

843 İkonaklast Dönem sonu

863 Son Arap Bizans savaşı. Bizans’ın galibiyeti. 

1071 Malazgirt Savaşı 

1091 Konstantinopolis’in Peçenekler tarafından kuşatılması 

1096 I. Haçlı Seferi 

1098-1099 Kudüs Krallığı ve Haçlı Kontlukları’nın kuruluşu 

1146-1148 II. Haçlı Seferi 

1202 IV. Haçlı Seferi 

1204-1261 Latin İstilası

Bizans İmparatorluğu 7-8. yüzyıllarda doğudan gelen Arap ve Sasani tehdidine maruz kalırken batıda da Slavların tehdidi altındaydı.

M.S. 843-1204 yılları arası, genellikle Erken Bizans Dönemi sonrasından 1204 Latin İstilası’na kadar olan dönem, ‘Orta Bizans Dönemi’ olarak anılır. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Sürekli savaşlarla yıpranan askeri düzenin ve devlet idaresinin iyileştirilmesi
için 7. yüzyılda Thema Teşkilatı kurulmuştur. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Bizans İmparatorluğunda Themaların başında görev yapanlara strategos denmektedir. Dolayısıyla cevap şıkkıdır.

İsauria Hanedanlığı’nın ilk imparator olan III. Leon (717-741) Batı Anadolu’da Arap saldırılarını bertaraf etmiş ancak aynı zamanda Bizans Sanatı için dönüm noktası olan İkonaklast ya da İkonaklazma (726-842) hareketinin de mimarı olmuştur. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Orta Bizans Dönemi için önemli olaylardan olan İkonaklast Dönem Sonu 843 yılında gerçekleşmiştir.

Karanlık Dönem olarak adlandırılan yaklaşık 610 ve 850 yılları arasındaki dönemde, Bizans sanatının ve özellikle de mimarisinin gelişimi hakkında çok az şey bilinmektedir. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Orta Bizans Dönemi Kapalı Yunan Haçı planlı kiliseler genellikle “Kompleks Tip” (Gelişmiş ya da Başkent Tipi) ve “Basit Tip” olarak iki başlık altında incelenebilir. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Bizans İmparatorluğunda; Başkent Konstantinopolis’te, on birinci yüzyıl sonuyla on ikinci yüzyılda, Bizanslı mimarların en önemli eserleri hakkında fikir verecek iki önemli yapı vardır. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Orta Bizans Döneminde; Anadolu Bizans resim sanatı örneklerini bütün halinde barındıran en önemli merkez Kapadokya’dır. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Orta Bizans Döneminde; Sgrafitto tekniğinin kullanımı seramikler üzerinde serbest elle yapılan zengin dekorların görülmesine neden olmuştur. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.