ORTAÇAĞDAN GÜNÜMÜZE ANADOLU UYGARLIKLARI

Bir dinin törenlerine ve tapınma biçimine ilişkin kuralların tümüne litürji denir. Litürji bir yapı olmadığı için doğru cevap E'dir.

Apsis; kilisenin doğusunda bulunan ve ibadetin yönünü gösteren bölümdür. Genellikle içten ve dıştan yarım yuvarlak ya içten yarım yuvarlak dıştan çok cep­ heli ya da hem içten hem dıştan çok cepheli olabilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Kiliselerdeyse üzerinde İsa’nın bedenini simgeleyen ekmeğin ve yine İsa’nın kanını simgeleyen şarabın bulunduğu, genellikle taştan ya da madenden yapılmış, dört ya da daha çok destekle taşınan, bir üst tabladan oluşan masaya altar denir. Doğru cevap C'dir.

Kubbeli bazilikaların Anadolu’da bilinen en iyi örnekleri; Alahan Doğu Bazilikası, Demre Aziz Nikoalos Kilisesi’dir. Başkent Konstantinopolis’te ise, Hagia Sophia ve Hagia Eirene Kilisesi’dir. Doğru cevap C'dir.

Bu yapılar, daire planlı, yani rotonda yapılara örnektir. Doğru cevap A'dır.

Antik Yunan’daki agora ile aynı işleve sahip bu mekanlara forum denir. Doğru cevap B'dir.

Khlamys, büyük bir dikdörtgen kumaşın omuzda fibula yardımıyla tutturulmasıyla oluşan ve tüm vücudu örten pelerindir. Doğru cevap B'dir.

Pyxid, mücevher, tütsü kutusu ya da kiliselerde saklama kabı olarak yapılmış yuvarlak, kare ya da dikdörtgen kutulardır. Üzerleri Yunan Roma mitolojisinden ya da Tevrat ve İncil’den konularla bezenmiş olabilir. Bu kutuların üzerinde dini konular olanları Röliker işleviyle de kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Erken Bizans dönemi cam sanatı söz konusu olduğunda değinilmesi gereken bir eser grubu da M.S. 578­636 yılları arasına tarihlenen “hacı kapları”dır. Suriye ve Filistin kökenli bu eserler, kalıba ü eme tekniği ile üretil­miş çokgen gövdeli şişelerdir. İçlerinden bazıları kulplu olan bu şişelerin üzeri İbrani ve Hıristiyan sembollerle bezelidir. Doğru cevap C'dir.

7. yüzyılda ise büyük kullanım gören betimleme ayakta figür tipleridir. İki ortak imparator sikke üzerinde betimlendiğinde, yaşça büyük olanı sakallı olma­sıyla ayırt edilir. Genç olan sakalsızdır. Bu iki ortak imparatordan yaşça büyük olanı geleneğe göre sikkeye bakanın solunda ve küçük olanı sağda yer alır. Doğru cevap E'dir.

Bizans İmparatorluğu’nda yaşayanlar kendilerini hiçbir zaman ‘Bizanslı’ olarak tanımlamamıştır. ‘Bizans’ adı ilk kez 16. yüzyılda yaşamış Alman araştırmacı Hieronymus Wolff tarafından kullanılmıştır.

Sanat eserlerinde gözlenen değişimlere göre, Bizans’ın bu on bir yüzyıllık varlığında ‘Bizans Sanatı’, Erken, Orta ve Geç olmak üzere üç büyük dönem altında incelenmektedir

I. Theodosius döneminde 391 yılında da paganizm yasaklanarak Hıristiyanlık devlet dini olarak kabul edilmiştir

Kiliselerde sütun ya da paye gibi destek dizileriyle ayrılmış bölümlere denir. Yapının büyüklüğüne göre farklılaşan nef sayıları 1, 3, 5 hatta 7 olabilmektedir. Neflerden ortadaki yani apsis ekseninde bulunan orta nef, her iki yandakiler ise yan neftir.

Templon; kiliselerde kutsal mekân olan bema ile halka açık ibadet mekânı olan naosu ayıran bölüme denir.

Bilinen en erken tarihli kubbeli bazilika Konstantinopolis’teki Hagios Polyeuktos’dur. Anadolu’da bilinen en iyi örnekleri; Alahan Doğu Bazilikası, Demre Aziz Nikoalos Kilisesi’dir. Başkent Konstantinopolis’te ise, Hagia Sophia ve Hagia Eirene Kilisesi’dir.

Katakomp: Hristiyanlığın henüz resmen kabul edilmediği yıllarda, bu inanca sahip olan insanların, hem ibadetlerini yerine getirmek, hem de Hristiyanlarca kutsal sayılan kişileri öldükten sonra buraya gömmek amacıyla kentin altında oluşturulan mekanlar ve mekanları birbirine bağlayan koridorlardan oluşan yapılardır.

Cennet bahçesinde ruhun ölümsüzlüğünü simgeleyen tavus kuşu ikonografisi, erken dönem Hristiyan resim sanatının dinsel sembolizmini en belirgin biçimde yansıtan örneklerle yaygınlaşmıştır.

Bizans Dönem'inde giysiler kesimlerine ve süslemesine göre çeşitli tiplere ayrılır. En çok kullanılan günlük kıyafet tunik’tir.

Bizans altın sikke birimi yaklaşık 4.40 gr. ağırlığındaki “solidus”tur.