ORTAÇAĞ-YENİÇAĞ AVRUPA TARİHİ

İkinci Taksim Anlaşması'na İspanya ve Avusturya karşı çıktılar. Kutsal Roma-Cermen İmparatoru ve Avusturya Kralı I. Leopold, İspanya verasetinde tek başına söz sahibi olmak istiyordu. Doğru yanıt B'dir.

V. Felipe'nin faaliyetleri, başta İngiltere ve Avusturya olmak üzere İspanya üzerinde planları olan diğer Avrupa devletlerini tedirgin etti ve Fransa aleyhine bir bloğun oluşmasını hızlandırdı. Doğru yanıt A'dır.

İngiltere'nin İspanya Veraset Savaşları'nda asıl hedefi İspanya'nın tamamen işgal edilmesiydi. Doğru yanıt C'dir.

Bir zamanlar mutlakiyetçiliğin sembolü olan ve Güneş Kral olarak bilinen kral XIV. Louis'dir. Doğru yanıt A'dır.

17. yüzyılda Avrupa'da askeri bir güç olarak ortaya çıkan, en geniş sınırlarına X. Şarl (1622-1660) zamanında ulaşan, ancak buna rağmen bu büyümesi iktisadi bir gelişme ve nüfus artışı ile desteklenemeyen devlet İsveç'tir. Doğru yanıt D'dir.

Kuzey İttifakına dahil olan Rusya, Osmanlı ile 1700 yılında İstanbul Anlaşmasını imzaladı ve bütün dikkatini İsveç savaşına verdi. Doğru yanıt E'dir.

Fransa taht varisi XV. Louis'in yedi yaşında bir İspanyol prenses ile nişanlanması planının bozulması sonucunda İspanya, Fransa'ya karşılık olarak Avusturya ile 1725 İspanya-Avusturya Antlaşması'nı imzalamıştır. Doğru yanıt C'dir.

1731’de imzalanan İkinci Viyana Antlaşması ile birlikte Avrupa’da güç dengeleri ve ittifaklar yeniden şekillenmeye başladı. Artık İngiltere-Fransa işbirliği yoktu. Tam aksine İngiltere’nin başını çektiği ve Fransa’nın aleyhine büyüyen yeni bir ittifak oluşmuştu. Bu ittifakta Avusturya, İngiltere, İspanya, Rusya ve Prusya yeralıyordu. Buna mukabil Fransa da yeni bir blok oluşturmak üzere girişimlere başlamıştı. Fransa’nın kurmak isteği ittifakta Danimarka, İsveç, Lehistan ve Osmanlı İmparatorluğu’nun bulunması hedefleniyordu. Böylece Fransa, ilişkileri giderek bozulan Rusya ve Avusturya’yı kontrol altında tutmayı amaçlıyordu. Doğru yanıt B'dir.

Batı Avrupa'da İspanya ve Savoy'un kabul ettiği 1736 Üçüncü Viyana Anlaşması ile barış dönemi başlamıştır. Doğru yanıt A'dır.

İngiltere - İspanya ya da Jenkins'in Kulağı Savaşı'nın asıl çıkış sebebi İngiliz denizcilerinin sömürge mücadelesinden daha fazla pay istemesidir. Doğru yanıt B'dir.

Ferdinand’ın 1699 şubat’ında aniden ölmesi üzerine I. Taksim antlaşması hayata geçirilemeden fiilen hükümsüz kaldı. Bu yüzden İngiltere ile Fransa arasında 1699 Haziran’ında “İkinci Taksim Antlaşması” imzalandı. Bu antlaşmaya göre Avusturya Kralı I. Leopold’ün küçük oğlu Karl, İspanya, denizaşırı imparatorluğu ve Güney Hollanda’ya kral olacak; Fransa, Napoli ve Milano’yu dukalıkları ile değiştirecekti. Bu antlaşmaya İspanya ve Avusturya karşı çıkmıştır. ikinci Taksim Antlaşması’na İspanya ve Avusturya karşı çıktılar. Kutsal RomaCermen İmparatoru ve Avusturya Kralı I. Leopold, İspanya verasetinde tek bafşına söz sahibi olmak istiyordu. Ayrıca İtalya’ya hâkim olmayı hedefleyen Leopold, bu antlaşmayı kabul etmesi hâlinde bu hayalinin gerçekleşmesinin mümkün olmadığını da biliyordu. Avusturya’nın İkinci Taksim Antlaşması’nın kabul etmemekte ısrar etmesinin bir diğer önemli sebebi de Türkler karşısında kazanılan zaferlerdi. Doğru cevap B’dir.

7 Eylül 1701’de Denizci Devletler, İngiltere ve Avusturya, Lahey Büyük İttifakı’nda bir araya geldiler. Lahey İttifakı’nda kabul edilen maddelere göre V. Felibe’ye İspanya ile sömürgeler bırakılacak İspanya ve Fransa tahtları birbirinden ayrı kabul edilecek, Avusturya Kralı I. Leopold’e Güney Hollanda verilecek, Denizci Devletler ise İspanya’dan ticari imtiyazlar elde edeceklerdi. Doğru cevap C’dir.

1712 Ocak’ına gelindiğinde İngiltere’nin arzusu ve baskılarının bir sonucu olarak Hollanda’nın Utrecht şehrinde müttefikler ile Fransa arasında barış görüşmeleri yeniden başladı. Görüşmeler yaklaşık bir sene sürdü ve 11 Nisan 1713’te ise İngiltere, Fransa, Hollanda, Savoy, İspanya ile Prusya arasında Utrecht Barşı imzalandı. Antlaşmaya göre V. Felibe, İspanya ve denizaşırı imparatorluğa; İngiltere, Cebelitarık ve Minorka’ya; Hollanda ise Fransa hâkimiyetindeki Flanders’deki birkaç önemli şehre hâkim olacaktı. Buna mukabil artık Hollanda bir deniz gücü olarak caydırıcılığını kaybetmiş ve veraset savaşlarının malî yükü yüzünden ekonomisi de iyice bozulmuştu. Ayrıca yine antlaşmaya göre V. Felibe, Fransa tahtı üzerindeki veraset haklarından feragat edecek; Fransa, İngiltere tahtında hak iddia eden III. James’i iade edecekti. Doğru cevap B’dir.

1702’de başlayan ve 1714’e kadar süren İspanya Veraset Savaşları, Hollanda, İberya Yarımadası, İtalya, Ren ve Tuna boylarında devam etmişti. Bu savaşın sonunda İspanya üzerinde tek bir devletin hâkimiyet kurması engellenmekle birlikte ne İngiltere’nin ne Fransa’nın ne de Avusturya’nın istekleri tamamen gerçekleşti. Savaşın sonunda özellikle Fransa, Avrupa’daki nüfuzunu ve etki alanını giderek kaybetmeye başladı. Avusturya ise İspanya Veraset Savaşları’ndan en fazla toprak kazanan devlet olarak çıktı ve Avrupa’nın en büyük devleti hâline geldi. Avusturya için daha da önemli olan husus XIV. Louis’nin gücünün sınırlandırılmış ve İspanya tahtı üzerindeki hak iddiasından geçici bir süre ile vazgeçmiş olması idi. Doğru cevap E’dir.

İsveç, 17. yüzyılda Avrupa’da askerî bir güç olarak ortaya çıktı ve en geniş sınırlarına X. Şarl (1622-1660) zamanında ulaştı. Buna mukabil İsveç’in bu büyümesi iktisadî bir gelişme ve nüfus artışı ile desteklenemedi. 17. yüzyılın sonlarında İsveç’in nüfusu 1,5 milyon iken Fransa’nınki 21 milyondu. Ayrıca ülkenin coğrafi olarak dört tarafının işgale açık olması da bir diğer problemdi, ancak zengin demir madenleri ve Avrupa’nın tek bakır madeni ülke ekonomisini canlı tuttu. Doğru cevap A’dır.

1698’de Danimarka, İsveç aleyhinde bir koalisyon oluşturmak amacıyla Lehistan ile irtibata geçti. Lehistan Kralı II. August, ülkenin sınırlarını genişletmek için İsveç’e ait Livonya ve onun limanı Riga’yı almak isteğinden Danimarka’nın teklifine olumlu cevap verdi. 1699’da Danimarka-Lehistan ittifakına, İsveç hâkimiyetindeki İngria ve Neva Nehri’ne sahip olmak isteyen Rusya da dâhil oldu. İngiltere ve Hollanda ise  İsveç`e yardım etmişlerdir. Doğru cevap E’dir.

Poltava zaferinden sonra Rusya, Baltık’taki hâkimiyet sahasını genişletti. Bunun yanında Lehistan üzerindeki nüfuzunu arttırdı ve Şarl’ın zorla tahttan indirdiği August’u yeniden tahta çıkardı.  Doğru cevap C'dir.