ORTAÇAĞ-YENİÇAĞ AVRUPA TARİHİ

I. Charles, İskoçya’ya tekrar savaş açmak adına destek toplamak için parlamentoyu toplamış ancak bu parlamento, harbi desteklemekten çok, kralın ve hükümetinin, yönetim tarzından duyulan şikâyetleri dile getirmiştir. Bunun üzerine Charles üç hafta sonar parlamentoyu fes etmiştir. Bu nedenle bu meclise “kısa parlamento” adı verilmiştir.

Kral, İskoçlar karşısında alınan mağlubiyetler ve parasızlık üzerine 1640 Kasım’ında parlamentoyu tekrar toplantıya çağırdı. Bu meclise “uzun parlamento” denir. Parlamenterler, sıkıntıların kaynağını kralın danışmanları olarak görüp, onları eleştirdiler ve mahkûm ettiler.

Parlamentonun 1641’de krala doğrudan uyarı niteliğindeki “Grand Remonstrance”ı ilan etmesi ve piskoposları görevden almaya karar vermesi üzerine I. Charles’ın meclisi basarak parlamentonun ileri gelenlerini tutuklamaya kalkması ile iç savaş başlamıştır. Parlamento’yu, Püritenler, İskoçlar ve güney İngiltereliler desteklerken, Kuzey ve Orta kesim, soylular, Katolikler ve Anglikanlar kralın yanında yer almıştır.

Kral yargılanması sonucunda 30 Ocak 1649’da idam edildi. İdamdan hemen sonra parlamento cumhuriyete geçiş sağlayacak kanunları geçirerek, monarşiyi 1649 Şubat’ında ilga etti.

Fransa’da iç savaş zamanla milletlerarası bir mücadeleye dönüştü. Hollanda ve İngiltere Huguenotlar’a Papalık ve İspanya ise krala destek verdiler. Katolik ordusu, Huguenotlar’ı 1569’da Moncontour Muharebesi’nde mağlup etti. 1570’de imzalanan Saint Germain Antlaşması ile taraflar arasında geçici bir barış sağlandı.

Zamanla siyasi çıkar uğruna gelişen milletlerarası bir savaşa dönüşmüş olsa da Avrupa’daki Protestan-Katolik çekişmesi ile 30 yıl sürecek olan bir savaşa dönüşmüştür. Avusturya, İspanya, Fransa, İngiltere, İsveç, Danimarka, Bohemya, Erdel Voyvodalığı ve Alman Prenslikleri aralıklarla otuz yıl savaştılar.

1707’ de İngiltere ve İskoçya’nın birleşmesi parlamentolarının onayı ile hukukileşmiş ve devletin adı “Büyük Britanya” olmuştur.

İmparator Ferdinand’ın en büyük derdi bir türlü ilerlemesini durduramadığı Osmanlı İmparatorluğu idi. Kanunî 1566’da Sigetvar’ı ele geçirdi. 1568’de Osmanlı fetihlerinin tanınması ve hakimiyeti altındaki Macar toprakları için Avusturya’nın yıllık 30 bin altın ödemesi şartıyla 8 yıllık barış yapıldı.

II. Rudolf, astroloji ve simyaya merakı olan bir imparatordur. Ömrünü değeri düşük madenleri, altına çevirdiğine inanılan filozof taşını aramakla geçirmiştir.

İspanya 16. ve 17. yüzyıllardan bilinen dünyanın egemen güçlerinden olan İspanya 100 yıllık gücünü 1643’teki Rocroi Muharebesi’nde kaybetmiştir.

1568’te başlayıp, 1648’te sona eren mücadele dönemine “30 Yıl Savaşları” adı verilmiştir. 30 Yıl Savaşları, Vestfalya Antlaşması’yla Hollanda’nın bağımsızlığı tanınmıştır.

16. yüzyılda başlayan ve Fransız İhtilali’ne kadar süren Katolik Kilisesi’nin yenilenmesi, kendisini tamir etmesi, Protestan hareketiyle aldığı darbeyi tedavi etmesi arzusuyla başlayan harekete “Karşı Reform” veya “Katolik Reformu” denilmektedir.

Sir Francis Drake, İngiliz deniz kuvvetleri tarihinin en meşhur ismidir. Kraliçe Elizabeth döneminde yaşayan önemli bir korsan ve denizcidir. 1577-1581 yılları arasında dünyanın çevresini dolaştı Dünyanın çevresini dolaşan ilk İngiliz denizci olduğu için kraliçe tarafından “sir” unvanı verilmiştir. Yaptığı seferlerle İspanyol kolonilerine ve gemilerine büyük zarar vermiştir. 1588’de İspanyol donanmasının mağlup edilmesinde önemli rol oynamıştır.

Barut komplosu 1605 yılında gerçekleşmiştir. 1605’teki barut komplosundan sonra hayat Katolikler için daha da zorlaştı. Anglikan ayinlerine katılmayanlar cezalandırıldı. Parlamento büyük bir tehlike atlatmıştı. 1606 Ocak’ında parlamento 5 Kasım’ı şükran günü ilan etti.

Ripon Antlaşması ile İskoçlarla ateşkes yapılmıştır.

Saint Barthélemy katliamı Protestanlara karşı Paris’te gerçekleşmiş bir katliamdır.

Suza Antlaşması 1629 Nisan’ında İngiltere ve Fransa arasında imzalanan bir antlaşmadır.

IV. Henri Katolikler’in kurduğu Kutsal Birlik’e desteğini kesmek için 1595 Ocak’ında İspanya’ya savaş açtı.

IV. Henri, ülke gelindeki gerilimi düşürdü. Huguenotlar’ın korkusunu azalttı ve 1598’de Nantes Fermanı’nı ilan ederek ülke genelindeki Protestanlar’a dinî özgürlük temin etti.

Kardinal Richelieu, 1624’te kral tarafından başbakanlığa getirilmişti. XIII. Louis, devlet işlerini büyük ölçüde Kardinal Richelieu’ya bıraktığından bu dönem onun adıyla anılır. Kardinal Richelieu, içerideki Protestanlar’a karşı oldukça sert önlemler almış, onların gücünü büyük ölçüde kırmıştı. Huguenotlar’ın sahip oldukları dinî ve kültürel haklar muhafaza edilmekle birlikte, Protestanlar’ın Fransa içindeki siyasi güçleri bitirilmişti. Kardinal Richelieu, Otuz Yıl Savaşları’nı da ülkesi için bir fırsat olarak kullandı.