ORTAÇAĞ-YENİÇAĞ AVRUPA TARİHİ - Deneme Sınavı - 8

XIV. Louis’nin hayali Fransa’da güçlü bir hükümdarın yönettiği ihtişamlı bir imparatorluk kurmaktır.

Colbertizm; Colbert zamanında merkantilizm, Fransa’nın resmî siyaseti haline geldiği için Fransız merkantilizmidir.

Enterdi; Bir ülkenin dinen gayrimeşru bir yönetim her türlü vaftiz, evlenme, uygulamasının geçersiz hâle gelmesidir.

Doğu Akdeniz ve Adriyatik’te önemli sayıda koloniye sahip ve tam bir deniz-ticaret devleti Venedik’tir.

İmparator Leopold için en büyük tehdit, Osmanlı İmparatorluğu ve Fransadır. Zira Avusturya’nın geleneksel politikası Fransa’yı Ren’in doğusunda, Osmanlı’yı Tuna’nın kuzeyinden uzak tutmaktır.

Avrupa’da güç dengelerini değiştiren mücadele, dokuz yıl savaşlarıdır.

Avusturya’yı düştüğü sıkıntılı durumdan kurtaran olay, II. Viyana Kuşatmasıdır. Kuşatma, Papalık, Venedik, Lehistan ve Alman prensliklerinin önemli bir kısmını ister istemez, Avusturya imparatorunun yanında saf tutmalarına neden oldu. Osmanlılar’a karşı oluşturulan ittifak önemli başarılar elde etti ve sonunda 1699’da Karlofça Antlaşması imzalandı.

Status quo ante bellum, Savaş öncesi duruma dönmek manasına gelir. Bu tür anlaşmaya bir örnek olarak Ryswick Antlaflması verilebilir. Antlaşma ile Fransa ele geçirdiği toprakların bir kısmını iade etmeyi taahhüt etmekteydi.

Fronde İsyanları 1648 yılında başlamış 1653 yılına sona emiştir.

Merkantilizm bir ülkenin zenginliği ve gücünün, sahip olduğu değerli madenlerle ölçülebileceği fikrine dayanan bir ekonomik sistemdir. Toprağa dayalı Feodalite yerine, zenginliğin kaynağı ticarettir. İhracatı mümkün olabildiğince artırmak, ithalatı ise mümkün olabildiğince düşük seviyede tutmak temel amaçtır. Devlet, yatırımları ve ekonomik faaliyetleri yönlendirip, teşvik eder ve denetlerdi. Colbert zamanında merkantilizm, Fransa’nın resmî siyaseti haline geldiği için Fransız merkantilizmine “Colbertizm” denmiştir.

1668’de Aix-la-Chapelle (Aachen) Antlaşması imzalandı. Antlaşma ile Fransa savaşta ele geçirdiği Lille’i ilhak etmiş, ancak Franche-Comte’yi İspanyollar’a geri vermek zorunda kalmıştır.

2 ekim 1685 yılında yayımlanan Fontainebleau Fermanı ile Nantes Fermanı geçersiz kılınmıştır. Fontainebleau Fermanı’na göre Kalvinistler’e ait bütün tapınaklar yıkılacak, rahipleri sürgün edilecekti. Bu fermandan sonra Fransa’daki Kalvinistler hızla ülkeden ayrılmıştır.

II James Katolik yanlısıdır ve Test Act’i fes etmek istemiştir.

İsveç, Fransa’nın arabuluculuğu ile Lehler’le Oliva Barışı’nı yapmıştır. Bu barış ile Lehistan, İsveç tahtı üzerindeki iddialarından vazgeçmiş ve İsveç’in Letonya ve Estonya’daki üstünlüğünü tanımıştır.

1665’te kraliyet kanunu olarak nitelendirilebilecek “Lex Regia” kabul edilerek Danimarka’da kral merkezli mutlak monarşiye geçilmiştir.

Pireneler Antlaşması 1659’da imzalanmıştır. Bu antlaşma ile Fransa, İspanya’ya ait Artois, Flanders’in bazı bölgelerini, Roussillon ve Cerdagne’yi kendi topraklarına kattı. İngiltere ise Dunkirk’e hâkim olmuştur.

İnsan dikkatini doğaya yöneltmiş ve adeta doğa yeniden keşfedilmeye başlanmıştır. Doğa kadar, insan da yeniden keşfedilmiştir. İnsanın fizikî ve ruhî özellikleri aydınlatılmaya çalışılmıştır. 17. yüzyıldaki gelişmelerden biri de laikliğin giderek yükselmiş olmasıdır. Bu yüzyıldaki gelişmeleri özetleyen tek bir tarif ise“düşüncenin dünyevîleşmesidir”. 17. yüzyılda dünya önce meşrulaştırılmış, sonra anlaşılıp kavranmış ve daha sonra da ona hakim olunmuştur.

Francis Bacon İngiltere'de Empirizm'in kurucusu, İngiliz düşünürdür. Bacon, tabiat karşısında aciz bir varlık olarak insanın elindeki en büyük silahın ve gücün bilgi olduğunu savundu. Bacon’a göre bilginin bizatihi kaynağı da bu dünya ve tabiat olmalıydı. İngiliz düşünüre göre bu ikisinin dışında bir bilgi kaynağı yoktu ve bu kaynaktan bilgiler ancak deney yoluyla elde edilebilirdi.

Aslen, Hollandalı bir kumaş tüccarı olan Leeuwenhoek ilk olarak gözlükleri iç içe tutarak, bir tür büyüteç oluşturmuştu. Daha sonra bu iki merceği aynı eksen üzerinde tutarak bükümleri arttırıp, organik maddeleri bu yeni mercekle teşhis etmiş ve tek hücreyi görebilecek seviyeye ulaşmıştı. Leeuwenhoek, 1676’da bakterileri keşfetmiş ve onları animalcule (küçük hayvanlar) olarak tanımlamıştı.