ORTAÇAĞ-YENİÇAĞ AVRUPA TARİHİ - Deneme Sınavı - 2

Lizbon’dan deniz yoluyla Güney Afrika’nın en güney ucu olan Ümit Burnu’ndan geçerek Hindistan’a ulaşan ilk denizci Vasco de Gama’dır.

1519’da başlanan ve 1522’de tamamlanan bu sefer dünya çevresinde gerçekleştirilen ilk sefer olması ve dolayısıyla dünyanın yuvarlaklığına tanıklık etmesi açısından çok önemlidir.

Rönesans dönemine damgasını vuran hümanizm akımı İtalya’da Petrarca ile başlamıştır.

Avrupa ülkeleri arasında İtalya Rönesansı'ndan en fazla etkilenen ülke Fransa olmuştur. Burada Rönesans resimden çok mimari ve heykeltıraşlık alanlarında kendini ifade etmiştir.

Katolik kilisesine karşı reform hareketinin başlamasına yol açan ve Protestanlık mezhebinin kurucusu olarak kabul edilen kişi Martin Luther’dir.

İngiltere Kralı VIII. Henri boşanabilmek için papanın otoritesini tanımadığını ilan ederek Katoliklikle Kalvinizmin karışımı olan Anglikanizmi kurmuştur. Böylece kendisini İngiltere kilisesinin başı ilan etmiştir.

Avrupa’da başlayan ve kısa sürede yayılan reform hareketine karşı Papa III. Paul aldığı tedbirlerle Katolikliği yeniden güçlendirmeye çalışmış; bu amaçla Cizvit tarikatını desteklemiş, engizisyonu yeniden teşkilatlandırmaya çalışmıştır. Ancak Protestanlık mezhebini tanımamıştır.

Fransa’da bahsedilen dönemde feodal ailelerin gücü azalmış, merkezi otorite güçlenmiştir. Özellikle Yüzyıl Savaşlarından sonra milliyetçi duygular artmıştır. Fransa 15. Yüzyılın ikinci yarısında da Avrupa’nın en kalabalık nüfusuna sahip ülke olmuştur.

Henri Tudor iktidarını kuvvetlendirerek parlamentoyu da kendisine tabi kılmıştır. Parlamento onun iradesine karşı karar alabilme gücünü yitirmiştir. İtalya’da ise 15. yüzyılda yedi devletçik bulunmaktaydı. Kalmar Birliği Danimarka, İsveç ve Norveç’in oluşturduğu bir birliktir.

Dünyanın çeşitli bölgelerinden İtalya’ya gelen mallar deniz yoluyla Anvers’e ulaşmaktaydı. Floransa ve Venedik’ten getirilen ipekli kumaşlar ile Venediklilerin Suriye ve Mısır’dan getirdikleri Uzakdoğu şapı ve baharatı Anvers’e ulaşıyordu. Avrupa’da madencilik ve vinç kullanımı gelişirken tarımda önemli bir ilerleme kaydedilmemiştir.

16. yüzyılın başında Avrupa’da nüfusun yoğunluğu bakımından en kalabalık bölgeler Hollanda ve İtalya’dır. Bu bölgelerde aynı zamanda şehirleşme oranı en yüksek düzeydedir.

15. yüzyıl bilim adamları Greklerin ve Romalıların coğrafi teorilerini yakından tanımaktaydılar. M.S. 2. yüzyılda yaşamış coğrafyacı Ptolemeos’un dünyanın tek bir okyanus tarafından çevrelendiği teorisi bilinmekteydi. Bu düşünce doğrultusunda deniz yoluyla Afrika’yı güneyden dolaşarak Hindistan’a ulaşmanın mümkün olduğu düşünülmekteydi. Dünyanın yuvarlak bir yapıya sahip olduğu da ifade edilen teoriler arasındaydı. Buna göre Avrupa’dan hareket eden bir gemici batı istikametini takip ederek Doğu Asya’ya ulaşmalıydı. Ayrıca Avrupalılar arasında Asya kıtasının doğuya daha çok yayıldığı ve bu sebeple Batı Avrupa’ya daha yakın olduğu inancı vardı.

1469-1524 yılları arasında yaşamış Portekizli seyyahtır. Denizyoluyla Güney Afrika’nın en güney noktası olan Ümit Burnu’ndan geçerek Hindistan’a ulaşan ilk seyyahtır.

Magellan, Güney Amerika kıyılarını takip ederek bugün Magellan Boğazı olarak adlandırılan boğazdan geçmiş ve Pasifik adını verdiği okyanusa ulaşmıştır.

Froben ve Alde Manuce yeni kültürün yayılmasına katkıda bulunan matbaa sahipleri idiler. Copernicus dünyanın sabit olmadığını ileri sürmüştür. Miguel Serveto tıp ve cerrahi alanında ilerleme kaydetmiştir.

Reform hareketinin temsilcileri yeni bir din yaratma iddiasında değildiler. Onlar, sadece papaların ve konsillerin İsa’nın ve ilk havarilerin öğretilerinden ayrıldıklarını belirtmekte ve bu öğretilere yeniden uymanın gerekliliğini vurgulamaktaydılar.

Lutherci ve Kalvinist öğretiler de İngiltere’de yayılmıştır. Ancak bu öğretiler üstünlük kazanmamıştır. Reform, İngiltere’de özel bir şekil alarak yarı-Protestan ve yarı-Katolik özellikleri birleştirmek suretiyle Anglikanizm denilen akıma dönüşmüştür.

Sicilya ve güney İtalya Napoli Krallığının hâkimiyet alanı içindeydi. Granada, Aragon, Navarra ve Kastilya ise İspanya’da yer alıyorlardı.

Portekiz, İspanya, Almanya, İtalya ve Rusya arasında siyasi birliğini en önce sağlayan devlet Portekiz’dir.

Açlık, savaş ve veba Avrupa’da 1340-1440 yılları arasında nüfus artışının durmasına ve dolayısıyla da ekonominin büyük ölçüde gerilemesine yol açmıştır. Nüfus yetmiş üç milyondan elli milyona gerilemiştir.