ORTAÇAĞ VE YENİÇAĞ TÜRK DEVLETLERİ TARİHİ

Adını merkezi Erdebil’de bulunan Safevîye tarikatının reisi şeyh Safiyüddin’den alan devletin adı Safevilerdir. Doğru cevap A'dır.

Safiyüddin Safevi Devletine adını veren tarikat kurucusudur. Doğru cevap D'dir.

Çaldıran Savaşı Osmanlı Devleti ve Safeviler arasında geçmiştir. Doğru cevap B'dir.

Çaldıran Savaşını (1514) Osmanlı Devleti kazanmıştır. Doğru cevap C'dir.

Şah İsmail Safevi Devletinin bir yöneticisidir. Doğru cevap D'dir.

Şah İsmail ile mücadeleye giren Özbek Hanı Şeybani Han'dır. Doğru cevap D'dir.

Şah Tahmasp’a isyan eden, ancak sonraki süreçte mağlubiyet alarak Osmanlı Devleti’ne sığınan Safevi şehzadesi Elkas Mirza'dır. Doğru cevap A'dır.

Safevi Devletinin son hükümdarı Sultan Hüseyin'dir. Doğru cevap B'dir.

On iki imam Şiiliğini resmî mezhep ilan edip, ilk Şiî ezanı okutan Safevi hükümdarı Şah İsmail'dir. Doğru cevap D'dir.

Şah İsmail Safevi Devletinin kurucusudur. Doğru cevap E'dir.

Timur’un Anadolu seferinden dönerken Hoca Ali’yi ziyaret etmesi, onun nüfuzunu daha da arttırdı. Bu sayede tarikat, etraftaki memleketler üzerindeki faaliyetlerini rahatça yürütme imkânı buldu. Doğru yanıt B'dir.

Şeyh Cüneyd Halep Türkmenlerinin içinde yıkık bir kaleyi tamir ettirip, Türkmenler arasında irşad faaliyetlerine başladı. Bu esnada Anadolu’da ve Rumeli’de bulunan Bedreddinî zümrelerden katılımlar oldu. Nüfuzu artmaya başlayınca Memlükler onun bölgeden çıkması için baskı yapmaya başladılar. Bunun üzerine Akkoyunlu Uzun Hasan Bey’e sığınan Cüneyd, Akkoyunlu sarayında iltifata mahzar olup, Uzun Hasan Bey’in kız kardeşi Hatice Begüm ile evlendi. Doğru yanıt C'dir.

Çaldıran Savaşı'nda Kızılbaş reislerinin pek çoğu savaş meydanında öldü. Sultan Selim, Tebriz’e girdi. Tebriz’de bulunan sanatkârların büyük bir bölümünü İstanbul’a yolladı. Daha sonra Kemah ve Diyarbekir Osmanlıların eline geçti. Çaldıran mağlubiyeti şah İsmail’in yenilmezliği anlayışına büyük darbe vurdu.  Şah İsmail’in Osmanlılara karşı Avrupalı devletler ile ittifak kurmaya çalışması ise, elçilerin vakitlice yerine ulaşamaması yüzünden gerçekleşmedi. Bununla birlikte şah, 23 Mayıs 1524’de ölümüne kadar sakin bir hayat sürdü. Doğru yanıt D'dir.

Şehzade Beyzid babası Kanuni Sultan Süleyman'a karşı giriştiği isyanda başarısız olunca Safevi devletine sığınır. Şah Tahmasb Osmanlı Devleti ile ilişkilerini bozmamak için şehzadeyi Osmanlı Devleti'ne teslim etmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Akkoyunlu topraklarında faaliyet gösterdiği esnada etrafında toplanan Türkmenler ile Canik bölgesine giden Cüneyd, bölgedeki Çepnileri kendisine bağladığı gibi Trabzon Rumlarına da birkaç zayıf akınlarda bulundu. Daha sonra Erdebil’e giderek tekkenin başına geçti. Siyasî fikirleri iyice belirginleşen Cüneyd gücünün neye yettiğini öğrenmek amacıyla bu defa kuzeydeki Çerkesler üzerin akınlar yapmaya başladı. Ancak şirvanşahlar ile yaptığı savaşta öldürüldü (1460). Bunun üzerine Safevî müridleri Haydar’ı kendilerine reis olarak benimsediler.

Kafkaslardan vergi almakta olan Şirvanflah Ferruh Yesar, Haydar’a karşı, Akkoyunlu hükümdarı Yakup Bey’den yardım istedi. Derbend yakınlarında yapılan savaşta Akkoyunlular, Şeyh Haydar’ı öldürüp (1488) cesedini Tebriz’e getirerek halka teşhir ettiler. Haydar’ın oğulları Ali, İbrahim ve henüz bebeklik çağında olan İsmail’i anneleriyle birlikte İstahr ka- lesine hapsettiler. Akkoyunlu şehzâdeleri arasında patlak veren taht mücadelelerinde kendisine Safevî müridlerinden destek bulmaya çalışan Rüstem Bey, 1493’te Şeyh Haydar’ın çocuklarını İstahr’dan Tebriz’e getirtti.

Hoy yakınlarındaki Çaldıran ovasında yapılan savaşta Safevîler yenildiler (23 A¤ustos 1514). Şah İsmail savaş meydanını terk ederek Dergezin’e çekilmiştir.

Ali, İbrahim ve İsmail Şeyh Haydar’ın oğullarıdır. Doğru cevap B’dir.

1512’de Özbekler Horasan’a saldırıp Herat’a kadar olan yerleri almışlardır. Doğru cevap A’dır.

1512 yılında Nur Ali Halife Rumlu, Kızılbaş Türkmenleri Safevîlere bağlamak amacıyla Anadolu’ya gönderilmiştir. Doğru cevap B’dir.