ORTAÇAĞ VE YENİÇAĞ TÜRK DEVLETLERİ TARİHİ

Bu anlaşma bir anlamda Latinlere ticari imtiyazlar sağlanan ilk kapütilasyon sayılabilir. Deniz ticareti ile oldukça zenginleşen Aydınoğulları, bu özelliğini anlaşma ile kaybetmiş ve çöküş dönemine girmiştir.

Dulkadiroğulları

Karamanoğlu Mehmed Bey

1398

Memlûkluler

Germiyan Beyliği

Mehmed Bey

İshak Bey

Aydın oğlu Gazi Mehmet Bey

1359

Pervaneoğulları

Uc beylerinin güçlenmesi ve konar-göçer Türkmen beylerinin prestij kazanmasında I.Alaaddin Keykubad’ın önemli rolü bulunmaktadır. Yaklaşan Moğol tehlikesine karşı hem Bizans hem de Doğu sınırlarını tahkim ettiren Alaaddin Keykubad, bu maksatla göçer grupları ve beylerini devlet hizmetine almış ve onlara ayrıcalıklar sunmuştur. Doğru cevap D’dir.

Karamanoğulları Beyliği, Osmanlıların en güçlü rakibi idi. Kendilerini, Selçuklular’ın mirasçısı olarak görmekteydiler. Bunu gerçekleştirmek için Osmanlılara karşı Timur, Memlûkluler ve Bizans ile iş birliği yapmaktan çekinmemişlerdir. Karamanoğullarının Türk tarihindeki yeri büyüktür. Onlar her dönemde hürriyet ve bağımsızlığın sembolü oldular. Anadolu’nun Türkleşmesine ve Türk kültürünün gelişmesine hizmet ettiler. Ermenek, Konya, Karaman, Niğde vb. şehirleri büyük eserlerle âdeta süslemişlerdir. Doğru cevap A’dır.

Anadolu Selçuklularının dağılmaya başlaması ve İlhanlıların Anadolu hakimiyetinin gevşemesi sonucunda Alişir oğlu I.Yakup Bey tarafından, Kütahya merkez olmak üzere Kula, Simav ve Denizli çevresinde Germiyan Beyliği kurulmuştur. I.Yakup Bey zamanında Germiyanoğulları sınırlarını Ege sahillerine kadar genişletmiş; Bizans’ı vergiye bağlamışlardır. Batı Anadolu’daki Türkmen beylikleri onun yüksek hakimiyetini tanımışlardır. Bu nedenle I. Yakub Bey zamanı Germiyanoğullarının en parlak zamanı olarak bilinir. Doğru cevap D’dir.

İnançoğulları (1262-1390) Kurulduğu yerden dolayı Lâdik -Denizli Beyliği adıyla da bilinir. Bu bölge Malazgirt Savaşı’ndan kısa bir süre sonra Türkleşmeye başlamıştır. Nitekim Denizli bölgesine 200 bin çadır halkının yerleştiğini dönemin kaynakları yazar. Ancak beyliği kuran Türkmenler Moğol istilasının ardından Denizli, Honaz ve Dalaman’a göç etmişlerdir. Doğru cevap D’dir.

İlyas Bey’den sonra yerine oğlu Muzafferüddin İshak Bey geçti (1362). İshak Bey’in zamanında Saruhanoğulları Beyliği en parlak dönemini yaşamıştır. Gittikçe güçlenen Osmanlılar ve Karamanoğulları’na karşı ılımlı bir ilişki kuran İshak Bey, bu beyliklerle münasebetini iyi tutmaya çalışmıştır. Deniz akınları ve ticareti sayesinde ekonomik refah oldukça artmıştır. Ekonomik refahın sonucu olarak, O’nun döneminde Manisa’da pek çok dini ve sosyal yapı inşa edilmiştir. Doğru cevap A’dır.

Umur Bey’den sonra Aydınoğulları eski gücünü yitirdi. Umur Bey’in yerine geçen büyük kardeşi Hızır Bey, Latinlerle ağır bir anlaşma imzalamak zorunda kaldı. Bu anlaşma bir anlamda Latinlere ticari imtiyazlar sağlanan ilk kapütilasyon sayılabilir. Deniz ticareti ile oldukça zenginleşen Aydınoğulları, bu özelliğini anlaşma ile kaybetmiş ve çöküş dönemine girmiştir. Nitekim Hızır Bey’in yerine geçen kardeşi İsa Bey, Venediklilerle yapılan eski anlaşmayı yenilemiş ve Osmanlılarla iyi ilişkiler kurmuştur. Yıldırım Bayezid, Karamanlıların kendisine karşı kışkırttığı beyliği Osmanlı hâkimiyetine aldı. Doğru cevap E’dir.

1334 tarihinde ölen Karasioğulları Beyi Demirhan Bey’den sonra Osmanlılar, Balıkesir ve Aydıncık taraflarını ele geçirmişlerdi. Karasi ümerasından Hacı İl Bey, Evrenos Bey ve Ece Halil, Orhan Gazi’nin hizmetine girmişlerdir. Çanakkale/ Truva tarafı ise Karasioğlu Süleyman Bey’in elinde kalmıştır. Süleyman Bey, Aydınoğulları ve Saruhanlılar ile birlikte Kantakuzen’e yardım için Rumeli’ye geçmişti. 1357 yılına kadar Süleyman Bey’i Truva hakimi olarak görüyoruz. Bu tarihten sonra Karasi toprakların diğer kısmı gibi bu bölge de Osmanlıların eline geçmiştir. Karasi Beyliğinin Osmanlı Beyliğine ilhakı 1359 yılında tamamlanmıştır. Osmanlı hizmetine giren Hacı İl Bey, Evrenos Bey ve Ece Halil, Osmanlı devletinin Rumeli’ye geçişinde ve yayılmasında önemli rol oynamış; Karasi donanması Osmanlı deniz gücünün gelişmesine temel oluşturmuştur. Doğru cevap B’dir.

İsfendiyar Bey bütün Candaroğulları topraklarına sahibi idi. İsfendiyar Bey, Çelebi Mehmed’in birliği sağlaması üzerine Osmanlılarla iyi geçinmeye çalışmıştır. Ölümüne kadar Osmanlılara bağlı olmakla birlikte, İsfendiyar Bey fırsat buldukça onlarla mücadele etmekten de geri durmamıştır. İsfendiyar Beyden sonra sırasıyla oğlu İbrahim Bey ve torunu İsmail Bey tahta geçmişlerdir. İsmail Bey kardeşi Kızıl Ahmet Bey ile uğraşmak zorunda kalmış; Fatih’in desteği üzerine beyliği Kızıl Ahmet Bey’e bırakmıştır. Ancak Fatih Sultan Mehmet, Trabzon seferi esnasında bu beyliğe son vermiştir. Doğru cevap D’dir.

Alaüddevle Bozkurt, Akkoyunluların elinden Diyarbakır’ı aldı, fakat Şah İsmail karşısında ağır bir yenilgiye uğradı (1507). Dostluğunu kaybettiği Osmanlılar karşısında da yenilgiye uğraması üzerine Dulkadirli toprakları Osmanlıların eline geçti (1515). Yerine geçen Ali Bey, Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi’nde ve Canberdî isyanında, Osmanlılara mühim hizmetlerde bulunmuştu. Fakat Osmanlı veziri Ferhat Paşa onu kıskandığından, Yavuz’u onun aleyhine kışkırttı. Ali Bey hile ile yakalanarak katledildi. Böylece Dulkadir Beyliği ortadan kaldırılmış oldu ve toprakları Osmanlı eyaletine dahil edildi. (1521).Doğru cevap D’dir.