ORTAÇAĞ VE YENİÇAĞ TÜRK DEVLETLERİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 2

Daha önce, Kabil’in Hümayûn tarafından yeniden ele geçirilmesi sebebi ile gelen Safevi elçisi Veled Bey Tekelü vasıtasıyla Hümayûn, İranlı ünlü ressam Abdüssamed’i yanına davet etmiş, böylece Hindistan’daki Türk-Moğol resim ekolünün temelleri atılmıştır.

Babür hastalandı ve oğlu Hümayûn’u veliaht tayin ettikten sonra öldü.

Babür 1530 yılında ölmüş, yerine oğlu Hümayûn geçmiştir.

Hümayûn uzun mücadelelerden sonra Delhi’ye 1555’de tekrar girerek babasının tahtına oturmasının ardından, bir yıl sonra 1556’da ölmüştür.

Kanuni devrinde Osmanlı’nın Hindistan bölgesine olan ilgisi, Hint Denizindeki Portekizlilerin faaliyetleri karşısında Gucerat hâkimi Bahadır Şah’ın yardım talepleri ile başlamıştı. Bu istek üzerine Osmanlılar Hint Denizine bazı seferler düzenlediler.

Hümayûn, İranlı ünlü ressam Abdüssamed’i yanına davet etmiş, böylece Hindistan’daki Türk-Moğol resim ekolünün temelleri atılmıştır.

Sonuncu sefer ise Seydi Ali Reis tarafından yapılmıştır.

Aynı zamanda şair olan Ali Reis, Hint-İran şiirinden örnekler getirdiği gibi Türk şiir geleneğini de Delhi sarayına taşımıştır.

Tam adı Celaleddin Mehmet Ekber Şah olan Hümayûn’un oğlu Ekber, babasının yerine tahta çıkmıştır.

Ekber’in dini görüş ve siyaseti aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

Ekber’in türlü dinlerin bir sentezini yapmak hususundaki dü- şüncesini de anlamaktayız. Ekber’e göre “adam odur ki araştırma yolunda insafı kendine kılavuz edinir, her güruhtan aklın kabul edeceği şeyleri alır. Böylece bel- ki de anahtarı kaybolmuş olan kilit açılabilir”.

Ekber, sadece insafı fazla bir insandı. Her din veya mezhepte iyi bir taraf buluna- bileceğini kabul eder, bu iyi tarafın, karşı bir din veya mezhep tarafından perde- lenmesine müsaade etmezdi.”(S.166)

Şah Cihan’ın 1631 yılında ölen karısı Mümtaz Mahal için yaptırdığı Tac Mahal adlı türbe en meşhurudur ki daha sonra Şah Cihan’ın kendisi de oraya gömülmüştür. Tac Mahal, Babürlülerin Hindistan’da yaptırdığı dünyaca ünlü Türk-İslam mimarlığının şaheserleri arasında yer alır. Bu sırada gelişen mimari üslup ise tüm Orta As- ya’yı etkilemiştir.

Ordunun teşkilatlanmasından ve organizasyonundan sorumlu mir bahşi idi. Eyaletlerden gelen istihbaratı değerlendiren ve gerekli olanları hükümdara ileten de oydu. Kendisinin dörde kadar çıkan yardımcısı vardı.

Dârâ Şükûh’un Hinduizm ile İslam’ın esaslarının ayniyeti hakkındaki Şkirlerini, diğer bir eserinde, Mecma’ül-Bahreyn’de bulmak mümkündür.  Dârâ Şükûh hayatının 1650-1655 yılları arasında rastlayan devresinde, daha ziyade Hindu eserlerinin tercümesi, açıklaması ve İslami tasavvuşa, Hindu mistisizmi arasında bir ayniyet bulunup bulunmadığı konuları ile meşgul olmuştur.

Cihangir zamanında  sanat olgunluğa erişti. Cihangir’in resme olan tutkusu ve Cizvit papazlarının Avrupa’dan getirdikleri resim ve kitaplara olan alakası sayesinde bu dönem sanatında Batı etkisi de görülmeye başladı.

Babür’ün babası Ömer şeyh, Timur neslindendir. Timurlu bir şehzade olan Fergana Hükümdarı Ömer şeyh Mirza 1494’de öldü ve yerine oğlu 11 yaşındaki Babür’ü bıraktı. Babür 1483 tarihinde doğmuş, 1494’te babası ölünce çok genç yaşta babasının ülkesini idare etmek ve korumak için uzun yıllar savaşmak zorunda kalmıştır. Doğru cevap A'dır.

Babür iyi bir asker ve kabiliyetli bir kumandan olmasının yanında başarılı bir yazar ve şairdi. Hatıraları meşhurdur. Ayrıca edebiyat eserleri, resim, yapılar ve kurumlarla ilgili eleştirel denemeleri vardır. Babür iyi bir devlet adamı ve komutan olduğu kadar, yüksek kültürü ve edebî kabiliyeti ile de ün kazanmıştır. İyi kılıç kullanıp, iyi ok atan ve iyi ata binen Babür şair, yazar, hattat ve müzisyendi. Doğru cevap E'dir.

Şir Han'ın ölümü üzerine rahat bir nefes alan Hümayûn, Surlar’ın bölünmüş gücüne karşı yeniden harekete geçti. Lahor, Celender, Serhind, Hisar ve Dipalpur’u ele geçirdi. İskender şah karşısında Maçhivara’da galip gelen Hümayûn, Samana’yı da ele geçirerek Delhi üzerine yürüdü ve ele geçirdi. Hümayûn uzun mücadelelerden sonra Delhi’ye 1555’de tekrar girerek babasının tahtına oturmasının ardından, bir yıl sonra 1556’da ölmüştür. Doğru cevap C'dir.

Osmanlı’nın Hindistan bölgesine olan ilgisi Kanuni devrinde, Hint Denizindeki Portekizlilerin faaliyetleri karşısında Gucerat hakimi Bahadır Şah’ın yardım talepleri ile başlamıştı. Doğru cevap C'dir.

Hicretin 10. yüzyılının yani bininci yılının tamamlanıp 2. bin yıla girildiği bu sıralarda (1591) Hindistan’da Mehdilik fikri oldukça yaygın hâle gelmişti. Sonuçta ortaya, kendisini mehdi gören bir sürü insan çıkmıştı. Bunlardan bazıları zaman zaman etrafına hayli taraftarlar toplayarak sultanlara kafa tutabilecek duruma gelebiliyorlardı. Bu sebeple mehdilik iddiasında bulunan kimselerle çok uğraşılmış, ulema da bu mücadelede sultanların yanında yer almıştı. Bu mehdilik hareketleri Ekber’i de etkilemiştir. Dolayısıyla ulemanın nüfuzunu kırarak İslam dininin başı olmayı planlayan Ekber, dini bir kişilik olan Şeyh mübarek ve oğullarının etkisiyle mehdilik temayülü göstermiştir. Doğru cevap B'dir.