ORTAÇAĞ VE YENİÇAĞ TÜRK DEVLETLERİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 11

Delhi’de hüküm süren Türk Sultanlıklarının üçüncüsü Balabanlılardır. Balaban, Orta Asya’nın Moğollarca istila edildiği dönemde köle olarak yakalanmış ve Delhi’de İltutmuş’a satılmıştı. Kabiliyeti ve sebatı sayesinde yüksek yerlere geldi. 1266 ile 1290 tarihleri arasında yirmi dört yıl hâkimiyet süren bu hanedan, bir rivayete göre Kıpçakların Uluğ-Borlu kabilesine, başka bir rivayete göre de Orta Asya’nın İlberi Türklerine mensuptu.

Gazi Melik Tuğluk, Gıyâseddin Tuğluk unvanıyla Delhi tahtına otururken, 1414’e kadar sürecek bir Hanedanın da kurucusu olmuştur. Bu ailenin menşei kesinlikle belli değildir. Ama Gazi Tuğluk’un babasının Karauna Türklerinden olduğu bilinmektedir.

Sultanlık yönetimi daha önce geliştirilmiş İslam Devletlerinin modeli üzerine kuruldu. Bu model dîvân teşkilatından meydana gelmekteydi. Dört büyük dîvân vardı: 1) Dîvân-ı Vezâret; 2) Dîvân-ı Risâlet; 3) Dîvân-ı İnşâ; 4) Dîvân-ı Arz. Devrin anlayışına göre; Dîvân-ı Vezâret diğer üç dîvândan daha üstün sayılmaktaydı. İdarî teşkilâtta en yüksek ve yetkili makam Dîvân-I Vezâret idi.

Muizüddin de 15 Mart 1206’da ölünce, Tacettin Yıldız Gazne tahtına, Aybek de Hindistan tahtına varis oldular. Delhi, Bedaun, Ecmir havalisi başta olmak üzere, İndus’tan Ganj’a, Himalayalardan Vindhiya dağları eteklerine kadar Kuzey Hindistan’ın orta kesimlerine Aybek’in hâkim olduğu görülmektedir. Gazneli Sultanı Şihabüddin Muhammed’in kölesi ve kumandanı olan Kutbeddin Aybek, Delhi Sultanı olarak tahta çıkarıldı ve alt kıtanın büyük bir kısmı tedricen onun hükümranlığı altına girdi. Aybek, 1206’da Lahor’da Hindistan tahtına çıktığında “Kutbü’d-dünya ve’d-din” unvanını aldı ve daha sonra devlet merkezini Delhi’ye taşıdı. Çok geçmeden Gazne tahtındaki Tacettin Yıldız ile Pencak ve Lahor yüzünden arası açılan Kutbeddin Aybek, Yıldız’ı yenerek Gazne’yi ele geçirdi. Ancak kısa sürede toparlanan Yıldız, yeniden Gazne’ye girdi. Kutbeddin Aybek zamanında alt kıtanın büyük bir kısmı tedricen Türk hâkimiyetine girdi. İslam hâkimiyeti Hindistan’ın kuzey yarısında sağlam bir temele oturdu. Kutbeddin Aybek’in 1206-1210 yılları arasındaki sultanlık döneminde önemli bir hadise görülmemektedir. Doğru cevap D’dir.