ORTAÇAĞ VE YENİÇAĞ TÜRK DEVLETLERİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 12

Konya’yı ele geçirdikten sonra Karamanoğlu Mehmet Bey, Farsça konuşan devlet adamlarına ve Moğollara tepkisini göstermek için, ‘Bundan’ böyle divanda, dergahta ve bargahta Türkçeden başka dil konuşulmaya... diye başlayan fermanı ile hatırlanır.

Türkiye Selçuklularının 1243 Kösedağ Savaşı’nda hezimete uğrayıp Moğol tahakkümüne girmesinden sonra uc beyleri ve Türkmenler otorite boşluğundan faydalanarak daha bağımsız hareket etmeye başlamıştır.
Sonrasında kurulan beyliklerin çoğunlukla Selçuklu uc beyleri tarafından kurulduğu görülmektedir.

Timur’un Ankara Savaşı’ndaki zaferinden sonra, diğer Anadolu beylikleri gibi, Karamanoğulları Beyliği de yeniden canlandırıldı.
Osmanlıların Ankara Savaşı’nda yenilmesinden sonra Timur, diğer beylikler gibi, Germiyanoğulları beyliğini de tekrar canlandırmıştır(1402).

Bu anlaşma bir anlamda Latinlere ticari imtiyazlar sağlanan ilk kapütilasyon sayılabilir. Deniz ticareti ile oldukça zenginleşen Aydınoğulları, bu özelliğini anlaşma ile kaybetmiş ve çöküş dönemine girmiştir.

Dulkadiroğulları

Karamanoğlu Mehmed Bey

1398

Memlûkluler

Germiyan Beyliği

Mehmed Bey

İshak Bey

Aydın oğlu Gazi Mehmet Bey

1359

Pervaneoğulları

Uc beylerinin güçlenmesi ve konar-göçer Türkmen beylerinin prestij kazanmasında I.Alaaddin Keykubad’ın önemli rolü bulunmaktadır. Yaklaşan Moğol tehlikesine karşı hem Bizans hem de Doğu sınırlarını tahkim ettiren Alaaddin Keykubad, bu maksatla göçer grupları ve beylerini devlet hizmetine almış ve onlara ayrıcalıklar sunmuştur. Doğru cevap D’dir.

Karamanoğulları Beyliği, Osmanlıların en güçlü rakibi idi. Kendilerini, Selçuklular’ın mirasçısı olarak görmekteydiler. Bunu gerçekleştirmek için Osmanlılara karşı Timur, Memlûkluler ve Bizans ile iş birliği yapmaktan çekinmemişlerdir. Karamanoğullarının Türk tarihindeki yeri büyüktür. Onlar her dönemde hürriyet ve bağımsızlığın sembolü oldular. Anadolu’nun Türkleşmesine ve Türk kültürünün gelişmesine hizmet ettiler. Ermenek, Konya, Karaman, Niğde vb. şehirleri büyük eserlerle âdeta süslemişlerdir. Doğru cevap A’dır.

Anadolu Selçuklularının dağılmaya başlaması ve İlhanlıların Anadolu hakimiyetinin gevşemesi sonucunda Alişir oğlu I.Yakup Bey tarafından, Kütahya merkez olmak üzere Kula, Simav ve Denizli çevresinde Germiyan Beyliği kurulmuştur. I.Yakup Bey zamanında Germiyanoğulları sınırlarını Ege sahillerine kadar genişletmiş; Bizans’ı vergiye bağlamışlardır. Batı Anadolu’daki Türkmen beylikleri onun yüksek hakimiyetini tanımışlardır. Bu nedenle I. Yakub Bey zamanı Germiyanoğullarının en parlak zamanı olarak bilinir. Doğru cevap D’dir.

İnançoğulları (1262-1390) Kurulduğu yerden dolayı Lâdik -Denizli Beyliği adıyla da bilinir. Bu bölge Malazgirt Savaşı’ndan kısa bir süre sonra Türkleşmeye başlamıştır. Nitekim Denizli bölgesine 200 bin çadır halkının yerleştiğini dönemin kaynakları yazar. Ancak beyliği kuran Türkmenler Moğol istilasının ardından Denizli, Honaz ve Dalaman’a göç etmişlerdir. Doğru cevap D’dir.

İlyas Bey’den sonra yerine oğlu Muzafferüddin İshak Bey geçti (1362). İshak Bey’in zamanında Saruhanoğulları Beyliği en parlak dönemini yaşamıştır. Gittikçe güçlenen Osmanlılar ve Karamanoğulları’na karşı ılımlı bir ilişki kuran İshak Bey, bu beyliklerle münasebetini iyi tutmaya çalışmıştır. Deniz akınları ve ticareti sayesinde ekonomik refah oldukça artmıştır. Ekonomik refahın sonucu olarak, O’nun döneminde Manisa’da pek çok dini ve sosyal yapı inşa edilmiştir. Doğru cevap A’dır.

Umur Bey’den sonra Aydınoğulları eski gücünü yitirdi. Umur Bey’in yerine geçen büyük kardeşi Hızır Bey, Latinlerle ağır bir anlaşma imzalamak zorunda kaldı. Bu anlaşma bir anlamda Latinlere ticari imtiyazlar sağlanan ilk kapütilasyon sayılabilir. Deniz ticareti ile oldukça zenginleşen Aydınoğulları, bu özelliğini anlaşma ile kaybetmiş ve çöküş dönemine girmiştir. Nitekim Hızır Bey’in yerine geçen kardeşi İsa Bey, Venediklilerle yapılan eski anlaşmayı yenilemiş ve Osmanlılarla iyi ilişkiler kurmuştur. Yıldırım Bayezid, Karamanlıların kendisine karşı kışkırttığı beyliği Osmanlı hâkimiyetine aldı. Doğru cevap E’dir.