ORTAÇAĞ FELSEFESİ I

İnsanın en önemli özeliği, aynı anda hem maddeyi, hem organik ve hayvani hayatı, hem de akılsallığı kendinde barındırabilmesidir.

Sezgisel bilgi dediğimiz bilgi türü, bireysel şeylerin tecrübeye dayalı ilk bilgisinden başka bir şey değildir.

Ockham'a göre Tanrı'nın bazı ilahi sıfatları vardır. Bu türden sıfatlara örnek olarak "ölümsüz" ve "bozulmaz" verilebilir.

Ockham'a göre terimler üç farkı biçimde olabilirler: zihinsel-sözlü-yazılı.

Ockham' ın Aristoteles' in kategorileri üzerine yazdığı kitap "Yüklemler Kitabı Üzerine Açıklama" kitabıdır.

Mutlak üstün kavramı Scotus' a aittir.

Duns Scotus’a göre sezgisel bilginin nesnesi, varolan ve özneye verilmiş olandır. Soyutlayıcı bilginin nesnesi ise varolmak zorunda değildir. Ockham buna itiraz eder. Ona göre varolmayan bir şeyin de sezgisel bilgisi söz konusudur.

Ockham'ın dilsel ve mantıksal örgüde en önemli yere sahip olan terimlerle ilgili olan düflüncesi “suppositio” anlayışıdır. En basit anlatımıyla suppositio, “sadece bir önerme içinde kullanıldığında bir terime ait olan özellik”tir.

Guillelmus de Ockham’ın hayatı hakkında fazla bir şey bildiğimiz söylenemez. On dördüncü yüzyılın en etkili ve büyük filozofu olan Ockham, aynı zamanda en önemli mantıkçılarından birisidir. Londra yakınlarındaki Surrey bölgesinde bulu- nan Ockham (Okkam okunur.) köyünde 1285 yılında dünyaya geldi. Doğru cevap c' dir.

Ockham, Fizik Üzerine Sorular (Quaestiones in Libros Physicorum) başlıklı eserinde Tanrı’nın bir koruyucu olması durumunu açıklıkla ortaya koymaktadır. Ona göre, herhangi birinin Tanrı’nın şeylerin üreticisi (yaratıcısı) olduğunu göstermesi şüphe götürür bir şeydir. Doğru cevap B' dir

Ockham’ın, daha önceki filozofların yaptıkları gibi Tanrı’yı bir etkileyici neden olarak görmemesi ilgi çekici bir noktadır. Ona göre, insan aklının Tanrı’yı bir etkileyici ilk neden olarak kavraması ve üstelik bunu kanıtlaması nerdeyse olanaksız- dır. Bir şeyin etkileyici neden olabilmesi için, onun başka bir şey tarafından izlenmesi gereklidir. Doğru cevap A' dır.

Dilsel ve mantıksal örgüde en önemli yere sahip olan terimlerle ilgili olarak burada dile getirilebilecek bir başka düşüncesi de “suppositio” anlayışıdır. En basit anlatımıyla suppositio, “sadece bir önerme içinde kullanıldığında bir terime ait olan özellik”tir.

Guilelmus de Ockham’ın ölümünden sonra dünya, artık yeni bir dönemin başlamasına hazırlanmaktaydı. Bu hazırlıklar sırasında, Ockham’ın ölümünden yaklaşık olarak yarım yüzyıl sonra, belki de on beşinci yüzyılın en çarpıcı düşünce insanı olan Nicolaus Cusanus  dünyaya geldi. Doğru cevap D' dir.

Ockham’ın ölümünden yaklaşık olarak yarım yüzyıl sonra, belki de on beşinci yüzyılın en çarpıcı düşünce insanı olan Nicolaus Cusanus 1401 yılında dünyaya geldi. Bazıları onu ortaçağın son filozofu olarak tanıtırken bazıları da adcılık ile Yeniplatonculuğu o güne kadar denenmemiş bir tarzda birbirine bağlayan, kaynaştıran bir dahi olarak kabul etmektedir.

İstanbul’daki görevinden dönüş yolculuğunda içine doğan bir düşünceden hareket ederek kaleme aldığı en ünlü yapıtı De Docta Ignorantia (Öğrenilmiş Cehalet Hakkında)’da eğitim sonucunda elde edilen cehaletin en büyük erdem olduğunu ileri sürmektedir.

Nicolaus Cusanus, Aristoteles’in düşüncenin önündeki en büyük engel olduğunu düşünmekteydi. Cusanus’un yargıların hakikati taşıyamayan cılızlığını ileri sürmesi Yeniplatoncu bir iz taşımaktadır. Cusanus, yapıtında, Sokrates’in bilgeliğini ön plana çıkarmaktadır. Doğru cevap A' dır.

Cusanus, yapıtında, Sokrates’in bilgeliğini ön plana çıkarmaktadır. Ona göre Sokrates, bilgisizli¤i hakkındaki bilgisi dışında hiçbir şey bilmemektedir. Aristoteles de, ilk Felsefe’sinde (yani Metafizikadlı yapıtında. Aristoteles’in yapıtı Rodoslu Andronikos’un sınıflandırması neticesinde Metafizik olarak anılır hale gelmiştir.

Cusanus’a göre, Maksimus, yani sınırsız olan ile Birlik çakışırlar. Birlik, bütün bağıntılardan ve çelişkilerden bağımsız bir şekilde varolduğu için ona Mutlak Sınırsızlık adını da verebiliriz. Sınırsız olana hiçbir şey karşıt olamayacağından o aynı zamanda her şeyin içindedir (De Docta Ignorantia, I, 2; Maurer, 1982: 312).

Her iki dönemin uzlaştırıcı ve birleştirici özelliklerini takip ettiği için bu soru Cusanus için sorulabilir. Doğru cevap E'dir.

Öğrenilmiş Cehalet Cusanus' un önemli eserlerindendir. Diğerleri Ockham' ın eserleridir. Summa (latince) = summary (ingilizce = özet (Türkçe). Doğru cevap A'dır.