ORTAÇAĞ FELSEFESİ I

İbn Rüşd, yorumları  ve kendi özgün yapıtlarıyla Ortaçağ üniversitelerine adeta bir bomba gibi düşmüştür. Bu etkinin hemen ardından Katolik otoriteler, müslüman kimliğine sahip bir filozofun düşüncelerinin kendi imanlarına zarar verebileceği endişesini dillendirmeye başlamış; başta Albertus Magnus ve Thomas Aquinas olmak üzere pek çok filozof İbn Rüşd’e karşı yazılar yazarak onun Aristoteles’e yönelik yorumları arasından Hıristiyan imanına uygun olmayanları çürütmeye çalışmışlardır.

İbn Rüşdçüler, aslında kendilerine model olarak Aristoteles’i almaktaydılar. İbn
Rüşd de onun yorumcusu olarak yeterince ün sahibiydi.

Sigerus’un metafizik anlayışı, Aristoteles’ten kaynaklanan bir anlayış üzerine inşa
edilmiş olmasına karşın, gene de Yeniplatoncu bazı unsurlar içermektedir.

Sigerus de Brabant De Aeternitate Mundi adlı yapıtında evreni başlangıcı ve sonu
olmayan bir yapı olarak düşünmektedir. Meselenin en şaşırtıcı tarafı, evrende
yer alan türlerin de ezeli-ebedi olarak düşünülmeleridir. Bu türler içindeki insan da
zaman içinde başlangıcı ve sonu olmayan bir yapıdır.

Ona göre varolmayan şeyler hakkında doğru önermeler kurmak olanaksızdır.
Bu yaklaşım, dünyanın ezeli-ebediliği sorununu ele alan Boethius Dacus’un
hareket sahasını bütünüyle belirlemektedir.

Bilimin sınırları konusunda, son derecede hassas bir yapısı olduğu anlaşılan
Boethius Dacus’un en temel bilgikuramsal anlayışı, bilimi akılsal ilkeler bağlamında
biçimlendirmiş olmasıdır.

Düşüncelerini ortaya koyarken izlediği yol zarifti; ama bu yol onu bir o kadar da
anlaşılması güç bir filozof yapmış; bundan dolayı kendisine, ince eleyip sık dokuyan,
incelikli, titiz doktor anlamlarına gelen Doctor Subtilis lakabı takılmıştır.

Duns Scotus’a göre, akılda ortaya çıkan bu durum duyusal bilgide de geçerlik
kazanmaktadır. Ona göre, görme sezgiseldir; bunun nedeni, görmenin nesnesine
şimdi ve burada (hic et nunc) ulaşabilmesidir.

Duns Scotus Opus Oxoniense isimli yapıtında şöyle bir ifade kullanmaktadır: “Bazı varolanlar üretilebilirdir.”

Duns Scotus, doğru aklın ortaya çıktığı yerin Tanrı’nın iradesinde biçimlenen
doğal yasa olduğunu düşünmektedir. Ona göre, “İlahi irade iyinin nedenidir; bu
durumun böyle olmasının nedeni, Tanrı’nın bir şeyin iyi olmasını istemesidir.”