ORTAÇAĞ FELSEFESİ I

13 yüzyıldaki önemli sorunlardan biri olan varoluşunu İbn Rüşd’te borçludur. Ortaçağ onu, Aristoteles’in en iyi yorumcusu olarak kabul etmişve kendisine “Commentator” yani Yorumcu unvanını layık görmüştür.

İbn Rüşd’ün felsefesini takip edenler büyük bir çoğunlukla Paris Üniversitesi’nde konuşlanmışlardı. “Paris Üniversitesi Aristoteles’in yapıtlarına her zaman belli bir mesafeyle yaklaşmayı tercih etmişti.

Duns Scotus’un kabul etmiş olduğu bir özellik de insan aklının doğuştan boş (tabula nuda veya tabula rasa) olduğudur.. Bununla birlikte o, aklın sezgisel ve soyutlayıcı yönü üzerinde daha ağırlıklı olarak durmaktadır.

Ortaçağ onu, Aristoteles’in en iyi yorumcusu olarak kabul etmiş ve kendisine “Commentator” yani Yorumcu unvanını layık görmüştür. İbn Rüşd’ün bu etkisi elbette tesadüfi değildir.

Bu sözün yinelenmesi belli bir okul anlayışını, düşünceyi gösteriyor olması bakımından önemlidir. Bu düşünce, felsefenin, neredeyse bin yıldan beri devam edegelen ilahiyatla olan birlikteliğinin bitmesi anlamına gelmekteydi. Başka kelimelerle, aklın nesneleri ile imanın nesneleri arasındaki ayrım artık iyice belirginlik kazanmaktaydı.

Sigerus de Brabant, içinde mantık yapıtlarının da bulunduğu birçok yazı kaleme aldı. Mantık yapıtları arasında Quaestiones Logicales (Mantıkla İlgili Sorular); Sophismata sayılabilir.

Sigerus de Brabant De Aeternitate Mundi adlı yapıtında evreni başlangıcı ve sonu olmayan bir yapı olarak düşünmektedir.

Boethius Dacus’un yapıtları arasında birkaç Aristoteles yorumu bulunmaktadır. Bunlar, Quaestiones De Generatione et Corruptione, Quaestiones Super Libros Physicorum, Quaestiones Super Librum Topicorum, De Aeternitate Mundi, De Summo Bono başlıklı çalışmalarıdır.

Dacus'a göre dünyaya ilişkin olarak ortaya konulacak bilimsel önerme ve yasalar, kesin bir zorunluluk içermezler. Bunun nedeni de dünyadaki “şey durumları”nın zorunlu bir şekilde ortaya çıkmamalarıdır.

Duns Scotus’un önemli yapıtları: Quaestiones in Libros Aristotelis De Anima, De Prima Principio, Collationes, Quaestiones Subtilissimae in Metaphysicam Aristotelis.

Duns Scotus’un kabul etmiş olduğu bir başka özellik de insan aklının doğuştan boş (tabula nuda veya tabula rasa) olmasıdır.

Scotus'a göre varolan, bizzat kendisi üretici olan bir başka şey tarafından üretilebilir olmalıdır. Buradan hareketle denilebilir ki, bir ilk etkin neden vardır ve O da Tanrı’nın kendisidir.

Ortaçağ onu, Aristoteles’in en iyi yorumcusu olarak kabul etmiş ve kendisine“Commentator” yani Yorumcu unvanını layık görmüştür.

Bu düşünce, felsefenin, neredeyse bin yıldan beri devam edegelen ilahiyatla olan birlikteliğinin bitmesi anlamına gelmekteydi. Başka kelimelerle, aklın nesneleri ile imanın nesneleri arasındaki ayrım artık iyice belirginlik kazanmaktaydı.

Dolayısıyla şeylerde, onları oluşturan iki yön bulunmaktadır; varlık (esse) ve varolma potansiyeli

Sigerus de Brabant De Aeternitate Mundi adlı yapıtında evreni başlangıcı ve sonu olmayan bir yapı olarak düşünmektedir. Meselenin en şaşırtıcı tarafı, evrende yer alan türlerin de ezeli-ebedi olarak düşünülmeleridir. Bu türler içindeki insan da zaman içinde başlangıcı ve sonu olmayan bir yapıdır. Başka bir şekilde ifade edilecek olursa insan yaratılmamıştır, yani bir ilk insandan söz edemeyiz ve insanın sonuncusu da olmayacaktır.

Boethius Dacus, bazılarına göre, çağını aşan tarzda adcı (nominalist) bir anla- yışa sahiptir. Ona göre varolmayan şeyler hakkında doğru önermeler kurmak olanaksızdır.

Ona göre bir metafizikçi, akılsal araçlar yardımıyla dünyadaki her şeyin olumsallığını ve dolayısıyla bir İlk Nedenin varlığını ortaya koyabilir. Metafizikçinin, yani filozofun gene de yapamayacağı şey dünyanın ezeli-ebedi olduğunu ‘kanıtlamak’tır.

Bütün Ortaçağ filozoflarının kabul ettiği Aristotelesçi bilgi anlayışını, genel anlamda Duns Scotus da kabul etmektedir. Bu genel anlayışa göre bütün bilgimiz duyulardan kaynaklanmaktadır.

Duns Scotus’a göre, akılda ortaya çıkan bu durum duyusal bilgide de geçerlik kazanmaktadır. Ona göre, görme sezgiseldir; bunun nedeni, görmenin nesnesine şimdi ve burada (hic et nunc) ulaşabilmesidir.