ORTAÇAĞ FELSEFESİ I

Özellikle Robertus Grossetesta’nın çalışmalarının etkisi altında kalmış ve çalışmalarını yoğun bir biçimde bilimsel alanda sürdürmeye devam etmiştir.

Baco’nun düşüncelerini olumlu yönde etkileyen isimlerden biri ünlü İslam filozofu İbnü’l Heysem’dir (öl.1041).

Opus Majus isimli eserinin hemen başlarında gerek eski düşünürlerin, gerekse kendi çağındaki düşünürlerin yanlışlarının başlıca dört nedene dayandığını iddia etmektedir: 1) Değeri olmayan otoriteye teslimiyet, 2) Geleneğin etkisi, 3) Yaygın önyargılar 4) Bilginin gösterişli teşhiri ile bilgisizliğin gizlenmesi (Maurer, 1982: 128).

Rogerus Baco’ya göre: İnsanların çoğunluğu bir şeyin doğru olduğuna inanıyorsa, bu, olasılıkla yanlıştır.Çünkü toplum bilgeliğe giden yoldaki en kötü rehberdir.

Rogerus Baco’ya göre dünya üzerinde bilinmesi gereken en temel bilim, diğer tüm bilimler için hem kapı, hem de kilit görevi gören matematiktir.

Rogerus Baco’nun en büyük hayali, ortak bir iman etrafında birleşmiş insanların tek bir insan tarafından yönetildikleri bir toplumdur. Böyle bir toplum anlayışı Augustinus’un da ileri sürdüğü bir tasarımdır.

Tanrı’nın özelliklerinin tümü Platoncu İdea’nın özellikleri ile benzeşmektedir. Buradaki tek fark, Tanrı’nın her şeyi yoktan var etmesidir. Platon ne İdeaya ne de Demiurgos’a böyle bir güç vermiştir.

Her bir bireysel insanın diğerinden ayrılmasının nedeni, her bir insanı bir bireysel insan haline getiren ruhudur.

İlahi ayd›nlanmayı sağlayacak ilahi erdemler dört tanedir: en yüksek dürüstlük (adalet), varlığın durağanlığı (metanet), pratik bilgelik (basiret ve saflık (itidal).

Albertus Magnus, “ruhun kendisini dikkate alacak olursak Platon ile, bedeni canlandıran form olarak ruhu ele alacak olursak da Aristoteles ile hemfikiriz” demektedir.

Kelamdan felsefeye geçişi gerçekleştiren ilk islam filozofu olarak kabul edilen Kindi’nin etkisinde kalan İbnü’l Heysem, Rogerus Baco’yu optik çalışmaları aracılığıyla etkilemiş bir isimdir

A,B,C ve E şıklarında Baco'nun yazdığı eserler verilmişken, D şıkkında verilen eser ise Seneca'ya aittir

Opus Majus isimli eserinin hemen başlarında gerek eski düşünürlerin, gerekse kendi çağındaki düşünürlerin yanlışlarının başlıca dört nedene dayandığını iddia etmektedir: 1) Değeri olmayan otoriteye teslimiyet, 2) Geleneğin etkisi, 3) Yaygın önyargılar 4) Bilginin gösterişli teşhiri ile bilgisizliğin gizlenmesi (Maurer, 1982: 128).

Rogerus Baco’ya göre dünya üzerinde bilinmesi gereken en temel bilim, diğer
tüm bilimler için hem kapı, hem de kilit görevi gören matematiktir.

B,C,D ve E şıklarındaki eserler Rogerus Baco'ya aittir.

Evrenin ezeli-ebediliği, dolayısıyla da yoktan varolmadığı düşüncesine karşı şu argümanları ileri sürmüştür: “1- Eğer dünyanın zamansal bir başlangıcı olmasaydı sonsuzca bir zaman geçip gitmiş olurdu. Gene de her bir gün dünyanın zamansal süresine bir ünite eklemektedir. Bununla birlikte sonsuz olan bir şeye bir şey eklemek imkansızdır. Dolayısıyla dünyanın ezeli-ebediliği artırılabilen bir sonsuzluğu varsaymaktadır, bu da saçmadır. 2- Eğer dünyanın bir başlangıcı yoksa gök cisimlerinin sonsuz sayıdaki devinimleri çoktan olup bitmiş demektir. Oysa bu açıkça imkansızdır; çünkü sonsuz bir dizi (olay) yol katedemez. Zamanda başlangıcı olmayan bir dünya kabulünde “şimdi” erişilmemiş olan bir zamandır. 3- Eğer dünya ezeli-ebedi olsaydı, insanların her zaman varolmuş olmaları, dolayısıyla sonsuz sayıda ölümsüz ruhun olması gerekirdi. Fakat aynı anda sonsuz sayıda şeyin tümünün birden varolması imkansızdır”

Bonaventura De Reductione Artium ad Theologiam başlığını taşıyan yapıtında,
özellikle Robertus Grossetesta ve Rogerus Baco’nun etkisi altında geliştirdiği ışık
teorisini sergilemektedir. Ona göre ışık dört değişik biçimde anlaşılmalıdır. Buna
göre, mekanik yetinin ışığı olan “dışsal ışık” sanat ve zanaatları aydınlatır. Buna
mekanik yeti denmektedir; zira sanat ve zanaatlar insanın dışındadırlar ve cisim ya
da cisimlere gereksinim duymaktadırlar. ikinci türden ışık aşağı ışık türüdür; duyu
algısını harekete geçirir ve doğal formlarla ilgilidir. Üçüncü ışık türü ise içsel ışıktır ve zihinsel hakikatleri aydınlatır. Dördüncü ve sonuncu ışık ise daha yüksek ışıktır ve hakikatleri saklama görevi vardır. insan aklının, hakikatleri keşfetmek, dolayısıyla zihinsel bilgiyi elde etmek için bu ışığa gereksinimi vardır (De Reductione Artium ad Theologiam, I-2).

Bonaventura insani ruhu, “kendisinde varolanı, hayatı, aklı ve özgürlüğü barındıran bir form” (Bonaventura, Breviloquium,
II, 9, 1; akt. Aspell, 1999: 124) olarak anlamayı tercih etmiştir. Bonaventura’nın bu
tarz bir anlatım ile amaçladığı şey Aristotelesçi maddebiçimci teorinin ruhsal madde ile değişikliği olmuştur.

Albertus Magnus’un felsefesindeki en keskin ayrımlardan biri felsefe ile ilahiyat
arasında yaptığı ayrımdır. Albertus Magnus’un bu ayrım sayesinde gerçekleştirdiği şey, yaklaşık olarak altı yüz yıl boyunca süregelen felsefenin ilahiyatın hizmetçisi olduğu yönündeki anlayışı düzeltmek olmuştur.

Ruhta aynı zamanda bir de edilgin akıl bulunmaktadır. Bu akıl, ruhun maddi
olanla içiçeliğinden dolayı bizde olan bir yapı değildir.