ORTAÇAĞ FELSEFESİ I

Thomas Aquinas Napoli’deki bir okulda 19 yaşına kadar özellikle yedi özgür sanat (septem artes liberales) üzerinde yoğunlaşan bir eğitim aldı. Kendisine ders veren hocaları ağırlıklı olarak Aristotelesçiydiler.

Thomas Aquinas’ın bütün eserleri 1570 yılında yayımlanmış Piana baskısında mevcuttur.

Bu sıradüzenin en üstünde melekler bulunmaktaır. Thomas Aquinas bunlara maddesiz tözler adını vermektedir.

Tanrı her şeyi bir yetkinlik sıradüzeni içine yerleştirmiştir. Bu sıradüzenin en üstünde melekler bulunmaktadır. Thomas Aquinas bunlara maddesiz tözler adını vermektedir.

Yaratılmış her şeyi sınırlayan ve belirleyen bir şey vardır. Bu, onların varoluşlarından başka bir şeydir ve Thomas Aquinas buna “ne’lik” (quidditas) veya “öz” (essentia) demektedir.

Pay alma, aslında Platoncu bir terimdir ve Idea ile fizik nesne arasındaki ilgiyi kurmak ve anlamak bakımından önemlidir.

Varoluş ikiye bölünmektedir. Bu şekilde Thomas Aquinas’a göre varlık “zorunlu” ve “zorunsuz” olmak üzere ikiye ayrılır.

Doğal nesnelerin yaratıcısı Tanrı’dır. Thomas Aquinas, yapay nesnelerin ortaya çıkmasına yaratma denemeyece- ğini söyler. Ona göre bu türden nesneler yaratılmaz; fakat üretilir.

Thomas Aquinas’a göre, birinci ve en açık kanıtlama biçimi hareketle ilgili olandır.

Aristoteles’in Metafizik 1015b10-15’te açıkça belirttiği gibi bazı şeyler başka şeylerde bulunan zorunluluğun kaynağıdır. Bununla birlikte bütün zorunlu şeylerin -varoluşsal- nedenleri kendilerinde değildir

Yedi özgür sanat, iki ana kısımdan oluşmaktadır. Bunlardan birincisi Trivium (üçlü) gramer, retorik ve diyalektik (mantık)’ten oluşmakta; ikincisi Quadrivium ise aritmetik, geometri, müzik ve astronomiyi içinde barındırmaktadır. O dönemde kurulmuş olan üniversitelerin bu dallardan hangisine eğilim gösterdikleri, bunların eğitim anlayışlarını da belirleyen önemli bir nitelik haline gelmişti.

Ülkemizde, De Ente et Essentia adlı çalışması, Betül Çotuksöken-Saffet Babür tarafından Türkçeye aktarılmıştır.(Thomas Aquinas, Varlık ve Öz Üzerine (De Ente et Essentia - Varlık ve Öz Hakkında)

Thomas Aquinas’a göre evrenin yetkinliği bir çokluğu ve varolanlar arasındaki eşitsizliği baştan talep etmektedir. Zira evrendeki hiçbir varolan, ilahi yetkinliği kendi başına temsil etme gücüne sahip değildir. Tanrı her şeyi bir yetkinlik sıradüzeni içine yerleştirmiştir. Bu sıradüzenin en üstünde melekler bulunmaktadır. Thomas Aquinas bunlara maddesiz tözler adını vermektedir.

Thomas Aquinas’ın kullandığı participio (pay alma) terimi genel anlamıyla Platon ve Platoncuların kullandıkları bir terimdir. Terimin Grekçesi metheksis’tir ve terimi Platon’un Phaidon [100d] ve Parmenides [130c-131a] diyaloglarında kullanıldıkları bağlam ile düşünmemiz gerekir.

Thomas Aquinas’a göre doğadaki şeyler, oluş (generatio) ve bozuluşa (corruptio) tabi olarak yaratılmışlardır.Bundan dolayı, olmaları veya olmamaları türünden bir olasılığı kendilerinde taşımaktadırlar.

Platoncu düşünceyi de etkilemiş olan anlayışa göre, her şey sürekli yer değiştirdiğinden, değişenin kendisinden hareketle bilgi elde etmek mümkün değildir. Thomas Aquinas, bu yüzden, Herakleitos’un akıp gitmekte olan nehrin suyuna iki defa dokunulamayacağı (“non est possibile aquam fluvii currentis bis tangere.”) yönündeki yaklaşımının üzerinde durmak gereksinimini duyar.

Thomas Aquinas’a göre imgelem, aktüel durumdaki duyulardan türeyen bir tür harekettir.

Thomas Aquinas’a göre akıl bilgi bakımından potansiyel durumda olmakla birlikte doğuştan herhangi bir bilgiye de sahip değildir.

Thomas Aquinas’ın ahlak ve toplum anlayışı Aristoteles’in felsefesi ile Hristiyanlığın akılcı kavranışının bir karışımıdır.

Yöneticilerin asıl amacı insanların kutsanmış bir hayata yönelmelerini sağlamaktadır. Thomas Aquinas’a göre bu hayat cennettedir.