ORTAÇAĞ FELSEFESİ I - Deneme Sınavı - 19

Eriugena’n›n kelime anlamı Irlandalı, “Irlanda’da doğmuş” demektir. Başka bir şekilde ifade edilirse Eriugena, “Erin halkından doğan” anlamına da gelir ve Ortaçağ’ın yegane Irlandalı filozofudur.

Doğayı Eriugena, Periphyseon’da dörde ayırmaktadır: Yaratan ve yaratılmayan doğa. Yaratılan ve aynı zamanda yaratan doğa. Yaratılan ve yaratmayan doğa. Ne yaratan ne de yaratılan doğa.

Özellikle Robertus Grossetesta’nın çalışmalarının etkisi altında kalmış ve çalışmalarını yoğun bir biçimde bilimsel alanda sürdürmeye devam etmiştir.

Baco’nun düşüncelerini olumlu yönde etkileyen isimlerden biri ünlü İslam filozofu İbnü’l Heysem’dir (öl.1041).

Opus Majus isimli eserinin hemen başlarında gerek eski düşünürlerin, gerekse kendi çağındaki düşünürlerin yanlışlarının başlıca dört nedene dayandığını iddia etmektedir: 1) Değeri olmayan otoriteye teslimiyet, 2) Geleneğin etkisi, 3) Yaygın önyargılar 4) Bilginin gösterişli teşhiri ile bilgisizliğin gizlenmesi (Maurer, 1982: 128).

Rogerus Baco’ya göre: İnsanların çoğunluğu bir şeyin doğru olduğuna inanıyorsa, bu, olasılıkla yanlıştır.Çünkü toplum bilgeliğe giden yoldaki en kötü rehberdir.

Rogerus Baco’ya göre dünya üzerinde bilinmesi gereken en temel bilim, diğer tüm bilimler için hem kapı, hem de kilit görevi gören matematiktir.

Rogerus Baco’nun en büyük hayali, ortak bir iman etrafında birleşmiş insanların tek bir insan tarafından yönetildikleri bir toplumdur. Böyle bir toplum anlayışı Augustinus’un da ileri sürdüğü bir tasarımdır.

Tanrı’nın özelliklerinin tümü Platoncu İdea’nın özellikleri ile benzeşmektedir. Buradaki tek fark, Tanrı’nın her şeyi yoktan var etmesidir. Platon ne İdeaya ne de Demiurgos’a böyle bir güç vermiştir.

Her bir bireysel insanın diğerinden ayrılmasının nedeni, her bir insanı bir bireysel insan haline getiren ruhudur.

İlahi ayd›nlanmayı sağlayacak ilahi erdemler dört tanedir: en yüksek dürüstlük (adalet), varlığın durağanlığı (metanet), pratik bilgelik (basiret ve saflık (itidal).

Albertus Magnus, “ruhun kendisini dikkate alacak olursak Platon ile, bedeni canlandıran form olarak ruhu ele alacak olursak da Aristoteles ile hemfikiriz” demektedir.

13 yüzyıldaki önemli sorunlardan biri olan varoluşunu İbn Rüşd’te borçludur. Ortaçağ onu, Aristoteles’in en iyi yorumcusu olarak kabul etmişve kendisine “Commentator” yani Yorumcu unvanını layık görmüştür.

İbn Rüşd’ün felsefesini takip edenler büyük bir çoğunlukla Paris Üniversitesi’nde konuşlanmışlardı. “Paris Üniversitesi Aristoteles’in yapıtlarına her zaman belli bir mesafeyle yaklaşmayı tercih etmişti.

Duns Scotus’un kabul etmiş olduğu bir özellik de insan aklının doğuştan boş (tabula nuda veya tabula rasa) olduğudur.. Bununla birlikte o, aklın sezgisel ve soyutlayıcı yönü üzerinde daha ağırlıklı olarak durmaktadır.

Ortaçağda Thomas Aquinas ve Duns Scotus gibi kendisinden
önce gelen düşünürlerin ortalama bir gerçekçilik izlediğini söyleyen Ockham’ın
tümeller yaklaşımı adcılık (nominalizm) şeklinde belirlenmektedir.

Ockham’a göre akıl, soyutlama yaparak Tanrının bilgisine ulaşamaz. Zira, Aristoteles’te de olduğu gibi aklın birincil nesnesi maddi nesnelerin doğası, yani formudur. Fakat Tanrı maddi bir nesne değildir.

D şıkkındaki bilgi bileşik bilgiye örnektir. Fakat A,B,C ve E şıklarında verilenler bileşik olmayan bilgiye örnektir.

Ockham’a göre terimler üç farklı biçimde olabilirler. 1) Zihinsel; 2) Sözlü; 3) Yazı
lı (Maurer, 1982: 277).

Ockham, sahte açıklamaların önünü
kesmekte ve açıklamaya gerçekten katkı sağlama yeteneği olmayan unsurları eleme yolunu tercih etmektedir. Bu yaklaşıma felsefe tarihinde “Ockham’ın Usturası”
adı verilmiştir.