ORTAÇAĞ FELSEFESİ I - Deneme Sınavı - 14

Thomas Aquinas’ın “gerçeklik alanında bir karşılığı olmayanın varlığından söz edemeyiz” tarzındaki yaklaşım Francisco Suarez tarafından kabul görmez. Ona göre, varlık, şu anda gerçeklik alanında yer almayıp bir zaman sonra yer alma potansiyeline sahip olanları da kapsamaktadır. Burada vurgulanması gereken önemli bir özellik şudur. Francisco Suarez’e göre aktüel varlık, olası varlığın sadece belli bir durumunu ifade etmektedir. Başka kelimelerle dile getirilecek olursa, aktüel varlığın durumuna bakarak, bu durumun mümkün olanın sınırını çizdiğini ileri sürmek anlamsız olacaktır.

Francisco Suarez’in Thomas Aquinas’tan daha çok Duns Scotus’tan etkilenmiş olduğunu görürüz. Thomas Aquinas’a göre yasa, belli bir amaca yönelik olarak araçların yönetimi ve yönlendirilmesidir. Burada belli türden bir yönetim tarzı söz konusudur. Yönetim işinde buyruksuz olunamaz; buyruk da aklın bir ürünüdür

Aristoteles’in “İlk Hareket Ettirici” anlayışından yola çıkarak geliştirilen bu kanıtlamanın, Francisco Suarez’e göre en zayıf tarafı, her hareket ettirilen şeyin mutlaka
bir başka şey tarafından hareket ettirildiği düşüncesiydi.

Francisco Suarez, Doğal ve İlahi Yasaları soruşturduğu çalışması Tractatus de
Legibus ac Deo Legislatore’de (Coimbra, 1612) Thomas Aquinas’ın ortaya koymuş
olduğu yasa tanımı eleştirir. Thomas Aquinas’a göre “yasa, insanın eylemlerinin
ölçüsü ve kuralıdır. Buna göre insan, bir eylemi gerçekleştirmeye meyleder veya
ondan uzaklaşır

Francisco Suarez’in yasaya yüklemiş olduğu moral bağ sonucunda, yasa akıl ile değil, fakat irade ile bir buyruk ilişkisine girer. Aklın yargısında ahlaki hiçbir unsur yoktur; oysa yasanın birincil özelliği iradedir. İradenin görevi, insanın belli bir amaca doğru ilerlemesini, yol almasını sağlamak adına araçların kullanılması
eylemini düzenlemektir. Bu bakımdan, Francisco Suarez’e göre irade, bütün “insan eylemlerinin biricik ölçütü ve kuralıdır” (Maurer 1982: 369). Gene bütün bir Ortaçağda söz konusu olduğu gibi, Suarez için de geçerli olan şey, insan iradesinde gözlemlenen durumun en üstün biçiminin Tanrı’da da kendisini göstermesidir.

Francisco Suarez her ne kadar ne Thomistae ne de Scotistae’ın yanında olmasa da düşüncelerinin daha çok Duns Scotus ile benzerlik gösterdiği söylenebilir.

Varlığın aktüelleşmiş kısmından başka bir şey değildir. Bu duruma bir örnek vermek gerekirse, Suarez’e göre insan, akıllı bir hayvan olarak, hayvanın sınırlı, belirli
bir durumunu işaret etmektedir.

Sigerus de Brabant

Guilelmus de Moerbeka

Fizik – Metafizik

Varolma edimi

Dünyadaki bireysel varoluşlar duyular tarafından algılanamaz, yalnızca akıl tarafından kavranır.

Iohannes Duns Scotus

Dünya ilahi bir irade tarafından yaratılmıştır.

Sigerus de Brabant

Duyular

Iohannes Duns Scatus

Francisco Suarez

Varlık konusunda Thomasçı  bir felsefi çizgide ilerlemiştir.

Gerçeklik alanında bir karşılığı olmayanın varlığından söz edemeyiz