ORTAÇAĞ FELSEFESİ I - Deneme Sınavı - 17

Yunan felsefesinin etkili oldu¤u ve genellikle pagan düşüncesini resmeden anlayış yaklaşık olarak üçüncü yüzyılda sona erdi. Başka türlü ifade edilecek olursa, Platon gibi bir büyük ustanın büyük ölçüde etkisi altında bıraktığı bir dönem, bu sefer onun adıyla anılan ve Plotinos’un kurucusu olduğu düşünülen Yeniplatoncuğa yerini bıraktı.

204 veya 205 y›l›nda Mısır’da, büyük bir olas›l›kla Lycopolis’te dünyaya gelenPlotinos’un en önemli kazanımlarından biri, onun Ammonius Saccas’tan dersler almasıd›ır. Kendisinden sonraki bütün felsefe tarihini derinden etkilemeyi başarmış olan Plotinos, bir taraftan Yunan spekülatif düflüncesini diğer taraftan da Hıristiyanlığın temel ilkelerini bir araya getirmeye çalışmış ve bu alanda ciddi bir başarı elde etmiştir.

Daha önceleri Yunan felsefesinde yer almayan “yaratılış” (creatio) düşüncesi, Platoncu terminolojinin de yardımıyla ve bu sefer mutlak güç sahibi sıfatıyla Tanrı şeklinde metinlerdeki yerini almaktadır.

Descartes’in, bir Ortaçağ kurumunda eğitilmitir. Cizvitlerin kurmuş olduğu La Fleche’te okuyan Descartes, analitik geometriyi keşfetmiş, buradan hareketle spekülatif felsefeyi yeniden inşa etmeyi denemiştir. Descartes’ın Ortaçağ felsefesinin yetersizliklerinden şikayetleri olduğu gibi, bazıları onun Ortaçağ felsefesini yeterince iyi bilmediğini ileri sürmektedir.

Aslen Mısırlı (Lycopolis) olan Plotinos, 244 yılı dolaylarında Roma’da bir felsefe akademisi kurmuş ve burada yirmi beş yıl boyunca ders vermiştir. Kaleme aldığı Enneades isimli kitap, kendisinden sonraki neredeyse tüm Ortaçağ filozofları için vazgeçilmez bir başvuru kaynağı olmuştur.

Augustinus’un bir diyalog hâlinde kaleme aldığı eseri Soliloquia’da iki temel karakter bulunmaktad›r: Augustinus ve akıl

Yaratılış konusunda Yeniplatonculuğun kurucusu olan Plotinos’la anlaşamaz. Zira Plotinos, evrenin zorunlulukla Bir’den türediğini (emanatio=türüm) söylemektedir. Oysa Augustinus için böyle bir zorunluluk söz konusu bile olamaz.

YapItlarına bakıldığında bütün bir ömrün vakfedildiği büyük bir çalışma yükü görülmektedir. Özellikle Grekçeden yapmış olduğu çeviriler Latince yazanların dünyasına paha biçilmez bir katkı sağlamıştır.

Boethius’un en önemli felsefe eseri Consolatio Philosophiae’dir. Eser, esas itibarıyla Sokrates’in idamını beklerkenki durumuna benzer bir görüntü oluşturmaktadı.r

Boethius’un temel amaçlarından birisi, Platon ile Aristoteles’i uzlaştırmaktır. Bu deneme, kendisinden sonraki felsefe anlayışlarında da, ister üstü açık ister üstü kapalı bir şekilde devam etmiştir.

Anselmus, ortalama bir Ortaçağ filozofu gibi insani bilginin kaynaklarının akı ve iman olduğunu düşünmekteydi

Bu ahlak anlayışının temelinde tek bir ölçüt bulunmaktadır, o da bireysel niyettir.

Ortaçağın neredeyse tamamını etkilemiş olan bu anlayışa göre Tanrı, hiçbir şekilde aklın veya duyuların nesnesi olamaz. Bu anlayış, Augustinus gibi bazı filozoflarda esnemiş ve daha yumuşak bir şekilde anlaşılmıştır.

Doğanın ilk ayrımındaki “yaratan ve yaratılmayan” ile Tanrı kastedilmiştir.

bu ayrım Ilahi ideaları işaret etmektedir. Maurer, 1982: 38.

Tanrı’yı yaratılanların varlığı ile özdeşleştirdiği için panteist olmakla suçlanmıştır. Periphyseon’da Tanrı’nın -yaratılmış olan şeylerinin tümünün kendisi olduğunu söylemiştir.(Periphyseon, 516D-517A).

Periphyseon’daki dördüncü ayrıma genel olarak “analiz” adı verilmektedir. Bu yüzden, yaratılışın analiz kısmı, bütün yaratılanların başlangıcı demek olan Tanrı’ya geri dönüşün kesin bir ifadesidir.

Doğanın üçüncü ayrımı olan “yaratılan ve yaratmayan”da işaret edilen ilahi idealar tarafından yaratılan bireylerdir. Bu üçüncü bölünme, Eriugena’nın Bir’den çıkan ve tüm evrenin görünür hale gelmesine neden olan yaratılışın “bölünme” kısmını tamamlar.

Eriugena’ya göre bütün bir yaratış beş parçaya ayrılmıştır: ya bir bedendir; ya bir canlı varlık; ya duyulanabilir varlık; ya akılsal varlık veya zihinsel varlık.

Insan'ın yaratılmasından öncen ne mekan ne de zamanda söz etmek mümkün değildir. Burada sözü edilen görünen ve görünmeyen bütün yaratıklardan kastedilen aslında evrenin kendisidir. Dolayısıyla evrenin köken itibarıyla insanda yaratıldığını söylemek gerekir. Bir şekilde insanın ve evrenin kaderi birbiriyle bağlantılı ve ayrılmaz karakterdedir.