ORTA DOĞUDA SİYASET

Birleşik Devletlerin 2000li yılların başında izlemekte olduğu Orta Doğu politikalarını etkileyen ve bu politikaları kökünden değiştiren olay 11 Eylül 2001 tarihinde Dünya Ticaret Merkezi ve Pentagon’a yolcu uçaklarıyla gerçekleştirilen terör saldırılarıdır.

Günümüzde her şeyden önemlisi İsrail, Rusya’nın bölgedeki en büyük ticari ortağıdır. Eski SSCB devletleri dışında en kalabalık Rusça konuşan halk grubu İsrail’de yaşamaktadır.

I. Dünya Savaşı sonunda Orta Doğu’da Osmanlı yönetiminin tasfiyesi ile birlikte, bölge dönemin Büyük Güçleri konumundaki İngiltere ile Fransa arasında pay edilmiştir. Bu bölüşüm denklemine yakından bakıldığında ise Mısır ve Basra Körfezi ülkelerinde denetimi daha önceden tesis eden İngiltere’nin savaşın ardından Ürdün, Irak ve Filistin’de manda yönetimleri kurduğu görülmektedir. Fransa ise Tunus, Cezayir ve Fas’ın dışında Lübnan ve Suriye’yi ele geçirmiştir. Doğru cevap A'dır.

İngiltere ve Fransa, Orta Doğu bölgesinde Osmanlı İmparatorluğu’nun tasfiyesinde I. Dünya Savaşı esnasında Arap ve Yahudi milliyetçiliğini desteklemişlerdir (Said, 1973:35). Doğru cevap D'dir.

İngiltere, sahip olduğu sömürge imparatorluğu için en yakın ve ciddi tehlike olarak endüstriyel gücü sergileyen Almanya’nın Londra’nın çıkarlarına aykırı revizyonist politikalar güdebilecek aktör olduğuna kanaat getirmiştir. Doğru cevap D'dir.

İngiltere, Orta Doğu bölgesindeki hayati çıkarlarını gözeterek 1877-1878 Osmanlı- Rus Savaşından yenik çıkması üzerine Avrupa dengesinin Rusya lehine bozulmasını önlemek maksadı ile takip ettiği geleneksel Türkiye’ye destek politikasını 1878 Berlin Kongresi sonrasında değiştirmiştir. İngiltere, Balkanlarda Slav milliyetçiliğini harekete geçirmek sureti ile bu halkların ayaklanmalarını ve bağımsızlık hareketlerine destek sağlamıştır. Londra, 1829’da Yunanistan’ın bağımsızlığını kazanılması ile bağlı kalmayıp 1912-1913 Balkan Savaşları esnasında Yunanistan’a askerî ve siyasi yardım temin etmiştir. Doğru cevap C'dir.

SSCB, Mısır’ın ekonomik kalkınmasına yardımda bulunarak bu ülkede tarımın gelişmesinde önemli bir dev yatırım olan Assuan Barajının gerçekleşmesine yardım etmiştir. SSCB yönetimi ayrıca Mısır’a askeri silah yardımını başlatmış ve Orta Doğu dengelerinin şekillenmesinde Arap ülkeleri yanında yer almıştır. Bu noktadan hareketle İngiltere, Fransa ve İsrail’in ortaklaşa organize ettikleri 1956 Süveyş Kanalı harekatında, Mısır’ın yanında yer alarak bu ülkeye askeri ve siyasal destek sağlamıştır. Doğru cevap B'dir.

Sovyetler Birliği döneminde göç etmelerine izin verilmeyen Rusça konuşan Yahudiler, Birliğin dağılmasından sonra İsrail’e göç etmiştir. Doğru cevap D'dir.

İsrail esasen garnizon devlet modeli olarak, Araplara karşı sahip olduğu askerî güç üstünlüğünü kullanmak sureti ile dinî fanatizm, fanatik milliyetçi militarist esaslara dayalı olan ve basın tarafından da mutlak surette desteklenen diplomatik çözüm yöntemlerinin sonuçlarını dikte etmeye dayanan bir politikayı takip etmektedir. Doğru cevap C'dir.

1917’de Filistin’de Yahudilere yaşanacak bir yer tahsisini destekleyen Balfour Deklarasyonu’nu yayımlayan İngiltere'dir. Doğru cevap B'dir.

Başkan Bush’un Ocak 2002’de gerçekleştirdiği Birliğin Durumu konuşmasıdır. Bu konuşmada Bush, Reagan’ın şer imparatorluğu söylemine atıfta bulunurcasına, Kuzey Kore, İran ve Irak’a atfen şer ekseni (axis of evil) ifadesini kullanarak bu ülkelerin kitle imha silahlarına sahip olma çabalarının bertaraf edilmesinin altını çizmiştir. Doğru cevap E'dir.

Riyad’ın dış politikasında dört kayda değer unsurdan söz etmek mümkündür. Suudi Arabistan dış politikası kesinlikle bu unsurlar tarafından sınırlandırılmamakla beraber bu unsurlar diğerlerine nazaran daha ön planda yer almaktadırlar (Diriöz, 2012). Bunlar sırasıyla aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Doğru cevap E'dir.