ORTA DOĞUDA SİYASET

Kitaba göre aslında hiçbir bağlayıcılığı olmayan Genel Kurul kararlarının aynı zamanda hiçbir yaptırımı da yoktur ve Genel Kurul’un görevi devlet kurmak da değildir. Kaldı ki İsrail’in sicili sonraki yıllarda kendi aleyhine alınan Genel Kurul kararlarını kabul etmemekle doludur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kitaba göre İngiltere’nin daha önce açıkladığı gibi Filistin’deki manda yönetimi 14 Mayıs gecesi saat 24.00’ te sona erdi. 14 Mayıs günü Manda’nın sona ermesinden birkaç saat önce Tel Aviv’de toplanan Yahudi Ulusal Konseyi İsrail Devleti’nin kurulduğunu açıkladı. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kitaba göre İsrail devletinin kurulduğunun açıklanmasıyla beraber Mısır, Suriye, Ürdün, Lübnan ve Irak kuvvetlerinin Filistin’e girmeye başlamasıyla Birinci Arap-İsrail Savaşı resmen başlamış oldu. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kitaba göre Nâsır, barajın inşası için gerekli finansmanı sağlamak amacıyla uluslararası krize yol açan Kanal Şirketini millîleştirme yoluna gitmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kitaba göre hem ilk hava saldırısını gerçekleştirirken hem de İsrail’e yapılacak olası bir saldırıyı caydırmak amacıyla İngiliz ve Amerikan güçleri İsrail açıklarında bekletilerek bu ülkenin rahatça bütün hava ve kara gücünü saldırı amacıyla kullanmasına olanak sağlanmıştı. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kitaba göre İngilizlerin bölgenin kaderini belirleyen asıl girişim yine Araplardan habersizce Yahudi ileri gelenleri aracılıyla Filistin’de bir Yahudi yurdunun kurulmasına verilecek güçlü destek vaadiydi. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kitaba göre Reagan Planı’yla ortaya konan öneriler Filistinlilerin taleplerine oldukça uzak bir formüldü. Aslında İsrail’in Batı Şeria’yı güvenlik içinde yönetmesini sağlayacak bir formül üzerinde duran ABD, Filistinliler için bağımsız bir devleti desteklemeyeceğini açıkça belirtirken sadece belli bir süre (beş yıl) sonunda özerkliği öngören bir plan üzerinde durmaktaydı. Daha önceki Camp David gibi veya 1990’larda başlayacak Oslo süreci gibi, plânın amacı kısa vadede İsrail’in güvenlik sorununu çözmek Filistin sorununu ise belirsiz bir tarihe ertelemekti. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kitaba göre İngilizler bir taraftan, Şerif Hüseyin aracılığıyla Araplara birtakım vaadlerde bulunarak onları Osmanlıya karşı ayaklanmaya kışkırtırken diğer taraftan kendi aralarında Osmanlı topraklarını 1916 Mayıs’ında Fransa ile imzaladıkları ve daha sonra ortaya çıkacak olan Sykes-Picot anlaşmasıyla paylaşmaktaydılar.

İngilizlerin bölgenin kaderini belirleyen asıl girişim yine Araplardan habersizce Yahudi ileri gelenleri aracılıyla Filistin’de bir Yahudi yurdunun kurulmasına verilecek güçlü destek vaadiydi. Dönemin İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur Balfour’ın adıyla bilinen Balfour Deklarasyonu, 1917 Kasım’ında yani Rusya’da Bolşevik devrimi (1917 Ekimi’nde) dolayısıyla yeni kurulan Sovyet yönetiminin savaştan çekildiğini açıklamasından hemen sonra gündeme gelmekteydi.

lgili plana göre Araplara (Arap devletine) Filistin topraklarının %42.8’i (yaklaşık 4.500 mil2) verilirken, nüfusun %31’ini oluşturan ve o güne kadar ellerindeki manda yönetimine rağmen Filistin topraklarının %6.5’ini kontrol edebilmeyi başarmış olan Yahudilere (Yahudi devletine) ise %56.4’ü (yaklaşık 5.800 mil2) verilmekteydi.

Güvenlik Konseyinin 19 Ekim 1948 tarihli ateşkes çağrısının taraflarca 22 Ekim’de kabul edildiğinin açıklanmasına karşılık çatışmalar durmadı. Öte yandan BM Genel Kurulu 11 Aralık 1948’de kabul ettiği 194 (III) sayılı kararla ABD, Fransa ve Türkiye temsilcilerinden oluşacak bir Filistin Uzlaştırma Komisyonu kurulmasına karar verdi.

1956 Ekim’ine kadar söz konusu uluslararası girişimlerden bir sonuç alınmaması üzerine İsrail, Fransa ve İngiltere 29 Ekim’den itibaren başta Kanal bölgesi olmak üzere Mısır’ın önemli noktalarını işgal ettiler.

Savaşın daha ilk gününde Arap güçlerinin %80’ini etkisiz hâle getiren İsrail, savaş sonunda Ürdün’ün elindeki Batı Şeria ve Doğu Kudüs’ü, Suriye’ye ait olan Golan Tepeleri’ni ve Mısır’a ait olan Gazze bölgesi ve Sina yarımadasını işgal etmişti.

Savaş esnasında en önemli karar OAPEC ülkeleri tarafından 16/17 Ekim 1973’te alınan ambargo kararı olmuştur.

Diğer taraftan, 10 Ekim’de Irak, 13 Ekim’de ise Ürdün ve Suudi Arabistan savaşa katıldıklarını açıklamışlarsa da bunların savaşa girmeleri savaştaki cephe durumunda Araplar lehine bir değişiklik yapmamıştır.

Özellikle 1979 Martında Mısır ile İsrail arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasını ve İsrail’in Sina’dan 1982’ye kadar aşamalı bir şekilde çekilmesini öngören barış antlaşmasının imzalanması üzerine Mısır’ın Arap Birliğine üyeliği askıya alınmış ve Arap Birliği’nin merkezi Kahire’den Tunus’a taşınmıştır.

Wye Memorandumu’na kadar Filistin yönetimi Batı Şeria’nın (Filistin topraklarının %20’sidir) %3’lük kısmında tam denetime, % 24’lük bölümünde ise sınırlı denetime sahip olmuştu. Diğer %73’lük bölümde ise İsrail’in hem sivil hem de askerî yönetimi devam etmekteydi. Çekilmeyle beraber Filistin Yönetimi Batı Şeria’nın %18.2’lik bölümünde tam denetime sahip olacak; diğer %21.8’lik kısmında ise Filistin yönetiminin sivil denetimi, İsrail’in ise askerî denetimi söz konusu olacaktı. Bununla beraber Batı Şeria’nın %60’lık bölümünde İsrail’in sivil ve askerî anlamda tam denetimi devam edecekti.

Arap ülkelerinden Suudi Arabistan, Mısır, Suriye, Ürdün, Lübnan, Bahreyn, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman, Fas, Tunus, Cezayir, Yemen ve Moritanya, diğer Müslüman ülkelerden Türkiye, Pakistan, Endonezya ve Malezya ayrıca AB, Rusya ve Çin’in de katıldığı toplantı tarihe Orta Doğu konusunda son elli yılın en geniş katılımlı toplantısı olarak geçecekti. Toplantıya katılmayanlar arasında yer alan Hamas ve İran ise Annapolis’e ağır eleştiriler yöneltmekteydi.