ORTA DOĞUDA SİYASET

Kitaba göre Haçlı Seferleri yoluyla Hristiyan Batı dünyasını etkilediği gibi bölgeye saldıran Moğolları Müslüman değerleri ve kültürü potasında eritmiştir.

Kitaba göre Amerika Birleşik Devletleri’nin Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği’nin güneye doğru yayılmacı politikasına karşı izlediği askeri, ekonomik ve diplomatik unsurlar içeren dış politika stratejisidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kitaba göre Orta Doğu tarih boyunca dinlerin, kültürlerin ve kadim medeniyetlerin doğduğu ve dünyaya yayıldığı bir bölgedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kitaba göre Suudi Arabistan'ın yüzölçümü 2.109.690km² olarak Orta Doğu'nun en büyük ülkesi sayılmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kitaba göre Orta Doğu ülkeleri arasında toplam nüfus bakımından en büyük ülke 84.474.000 (2010) kişi ile Mısır gelmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kitaba göre Arap ülkeleri arasında çöllük olmayan arazinin en yüksek değerde olduğu yer Suriye ve Lübnan’dır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kitaba göre İsrail’de İbranicenin yanında Arapça da resmî dil olarak kabul edilmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kitaba göre Mısır, Yemen, İsrail, Lübnan, Suriye, Türkiye, Irak ve İran birer cumhuriyet olmakla birlikte uygulamada aralarında ciddi farklılıklar bulunmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Mahan çalışmasında Ortadoğu kavramını Arabistan-Hindistan arasındaki bölgeyi ifade etmek için ilk defa kullanmıştır.

D. G. Hogarth'ın kullanmış olduğu "Yakın Doğu" kavramı içinde sayılan bölgeler: Arnavutluk, Karadağ, Güney Sırbistan, Bulgaristan, Yunanistan, Mısır,
İran’ın üçte ikisi, Osmanlı Devleti’nin Asya’daki bütün bölgeleri ile Hint Okyanusu
ve Hazar Denizi arasında uzanan dağlık ve çöllük bölge.

Birleşmiş Milletler uhdesinde Orta Doğu'ya yönelik olarak 1974 yılında kurulan Batı Asya Ekonomik ve Sosyal Komisyonu'nun (ESCWA) merkezi Lübnan'ın başkenti Beyrut'tur.

Orta Doğu’nun jeopolitik yapısı ve özellikleri bölgenin dünya politikasındaki
yerini ve önemini güçlendirmektedir. Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birleştiği
merkezî noktada bulunan bölge, Rusya’nın sıcak denizlere inebilmesi için kuzey-
güney hareketlerine; sömürgecilik hareketleriyle birlikte İngiltere’nin Asya’daki
sömürgeleriyle ekonomik ve ticari menfaatlerini güven altına almak, Fransa’nın
sömürgecilik yarışında yeni mevziler elde etmek ve mevcutlarını tahkim etmek;
sömürge yarışına geç katılan Almanya’nın henüz sömürgeleştirilmemiş bu bölgede
stratejik yatırımlarla nüfuz alanlarını genişletmek ve uluslararası ilişkilerde rakibi
İngiltere’nin gücünü kontrol edebilmek için yürütülen çabaların doğu-batı geçişlerine zemin oluşturmuştur. Osmanlı Devleti’nin güçlü olduğu 19.yüzyıla kadar
bölge dışı güçlerin etkisi sınırlı kalırken Osmanlı gücünün çözülmeye başlamasıyla
Orta Doğu üzerindeki dünya güçlerinin stratejik ve politik hesapları ve politikaları
etkili olmaya başlamıştır.

Orta Doğu ülkeleri arasında toplam nüfus bakımından en büyük
ülke 84.474.000 (2010) kişi ile Mısır gelmektedir. Bunu 73 milyon 973 bin
630 (2010) kişi ile İran, arkasından da 72 milyon 752 bin (2010) kişi ile Türkiye
takip etmektedir.

N. S. Hopkins ve S. E. İbrahim’in Arap toplumu üzerinde 1980’lerin başında
gerçekleştirdikleri araştırmada vardıkları sonuçlar Orta Doğu toplumları için genelleştirilebilir.
Buna göre Orta Doğu toplumlarının genel özellikleri şunlardır:
• Orta Doğu toplumlarında hızlı bir nüfus artışı gözlenmektedir.
• Orta Doğu toplumlarında çocuk ve gençlerin oranı yüksektir.
• Orta Doğu toplumlarının çeşitli sosyal sorunları bulunmaktadır.
• Orta Doğu’da nüfusun ülkeler arasında ve ülke içerisindeki dağılımında
dengeli bir tablo söz konusu değildir. Bazı ülkelerde ve yerlerde nüfus yoğunluğu
aşırı derecede seyrederken bazı ülke ve yerlerde son derece düşük
yoğunluktadır.
• Orta Doğu toplumları hızla kentleşen toplumlar olup bu artış çeşitli sosyoekonomik
problemlere yol açmaktadır.
• Ülkelerdeki nüfusun kompozisyonu monolitik bir yapı arzetmeyip heterojen
bir yapıdadır.

Yine
Şiilerin bir kolunu temsil eden Dürzilerin, Suriye, Lübnan ve İsrail’de taraftarları
bulunmaktadır. Lübnan’daki siyasal kaosta Dürziler önemli roller oynamışlardır.
Türkiye uzun zaman tamamıyla Sünni bir ülke olarak görülmüştür. Ancak
son yıllarda, demokratik kurumların gelişmesi, kentleşme ve toplumsal değişme
ile birlikte Aleviler seslerini duyurmaya başlamışlardır. Umman’da Müslümanlığın
ayrı bir kolunu temsil eden İbadiler çoğunluğu oluştururken Yemen’deki
Müslümanların ekseriyetini Zeydiler temsil etmektedir. Dikkat çeken bir özellik
Müslümanların hakim durumda olduğu hiçbir ülkede mezhep bakımından
monolitik bir yapının olmamasıdır.

Petrol rezervleri bakımından zengin olan ülkelerin başında İran, Irak, Körfez
ülkeleri ve Suudi Arabistan gelmektedir. Türkiye, Suriye, Ürdün, Lübnan, İsrail,
Yemen ve Mısır ise petrol bakımından yoksul sayılırlar.

Körfez ülkelerinden Kuveyt 1961’de, Birleşik Arap Emirlikleri 1971’de, Umman,
Katar ve Bahreyn 1972’de İngiltere’den bağımsızlıklarını kazanarak Orta
Doğu siyasi coğrafyasındaki yerlerini aldılar.

Bölge ülkelerinden Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Ürdün, Kuveyt ve Umman
feodal aileler tarafından yönetilen monarşilerdir.