ORTA DOĞUDA SİYASET

Dünyada mevcut toplam ham petrol rezervlerinin %57.3 bu bölgede bulunmaktadır. Petrol rezervleri bakımından zengin olan ülkelerin başında İran, Irak, Körfez ülkeleri ve Suudi Arabistan gelmektedir. Türkiye, Suriye, Ürdün, Lübnan, İsrail, Yemen ve Mısır ise petrol bakımından yoksul sayılırlar. Doğru cevap E'dir.

Arap Baharı adı verilen ve Tunus'ta başlayıp diğer Arap ülkelerine de yayılan protestolar Tunus, Mısır, Libya ve Yemen’de iktidarların değişmesine yol açmış, Cezayir, Ürdün, Fas, Bahreyn ve diğer ülkelerde ise bastırılmıştır. Doğru cevap D'dir.

Lübnan 1926 Anayasası’na göre laik bir Arap devleti ve parlamenter rejimle yönetilen serbest ekonomik düzene sahip bir ülkedir. Doğru cevap D'dir.

İran 1979 İslam İnkılabından sonra bir İslam Cumhuriyeti olmuştur. İran temsile dayalı, seçimli ve anayasalı bir cumhuriyet olmakla beraber Batı standartlarında bir demokrasi değildir. Doğru cevap A'dır.

Orta Doğu’daki nüfus temelde üç ana etnik gruba ayrılır: Samiler, Hint-Avrupa grubuna mensup olanlar ve Turanî grubu içerisinde yer alanlar. Orta Doğu’nun en geniş etnik grubunu oluşturan Samiler iki ana kola ayrılırlar. Bunlar Araplar ve İbranilerdir. Kaldeliler, Süryaniler, Akkadlar, Babilliler ve Asuriler de bu etnik grup içerisinde yer alırlar. Araplar hem Samiler içerisinde hem de tüm diğer
gruplarda en büyük etnik grubu oluştururlar.Samilerin ikinci kolunu temsil eden İbranilerin çoğu İsrail’de yaşamakta olupek seriyeti buraya bölge dışındaki ülkelerden gelmişlerdir. İsrail dışında bölgedeki diğer ülkelerde de azınlık hâlinde yaşayan İbranilere de rastlanmaktadır.
İkinci büyük etnik grubu oluşturan Hint Avrupa grubu içerisinde İranlılar, Ermeniler,
Kürtler ve Rumlar ile bazı küçük gruplar yer almaktadır. Bunlarda ağırlık
İranlılarda olup İran’da ve bölgedeki diğer bazı ülkelerde yaşamaktadırlar.
Turani grubu oluşturan Türkler, Orta Doğu’nun ikinci büyük etnik grubunu
temsil etmektedir. Türkiye’de çoğunluğu oluşturan Türkler İran, Irak ve Suriye’de
azınlık hâlinde yaşamaktadırlar.

Orta Doğu ülkeleri arasında toplam nüfus bakımından en büyük ülke 84.474.000 (2010) kişi ile Mısır gelmektedir. Bunu 73 milyon 973 bin 630 (2010) kişi ile İran, arkasından da 72 milyon 752 bin (2010) kişi ile Türkiye takip etmektedir. İlk sırada yer alan bu üç ülkeyi Irak, Suudi Arabistan, Yemen ve Suriye gibi nüfus miktarları 15 ile 35 milyon arasında değişen orta boy ülkeler izlemektedir. Arkasından ise nüfusları on beş milyondan az ve bir milyondan çok
olan Ürdün, Umman, Lübnan, Kuveyt, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri ile Filistin
gelmektedir. Nüfusu bir milyondan daha az olan Bahreyn en küçük ülke grubunda yer almaktadır.

N. S. Hopkins ve S. E. İbrahim’in Arap toplumu üzerinde 1980’lerin başında
gerçekleştirdikleri araştırmada vardıkları sonuçlar Orta Doğu toplumları için genelleştirilebilir.
Buna göre Orta Doğu toplumlarının genel özellikleri şunlardır:
• Orta Doğu toplumlarında hızlı bir nüfus artışı gözlenmektedir.
• Orta Doğu toplumlarında çocuk ve gençlerin oranı yüksektir.
• Orta Doğu toplumlarının çeşitli sosyal sorunları bulunmaktadır.
• Orta Doğu’da nüfusun ülkeler arasında ve ülke içerisindeki dağılımında
dengeli bir tablo söz konusu değildir. Bazı ülkelerde ve yerlerde nüfus yoğunluğu
aşırı derecede seyrederken bazı ülke ve yerlerde son derece düşük
yoğunluktadır.
• Orta Doğu toplumları hızla kentleşen toplumlar olup bu artış çeşitli sosyoekonomik
problemlere yol açmaktadır.
• Ülkelerdeki nüfusun kompozisyonu monolitik bir yapı arzetmeyip heterojen
bir yapıdadır.

Orta Doğu’da ekonomik zenginlik bakımından iki zıt kutup bulunmakta ve Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Kuveyt kişi başına düşen yirmi bin dolar üzerindeki gelirle bölgenin en zengin ülkeleri olarak öne çıkarken Filistin ve Yemen beş yüz doların altında kişi başına düşen gelirle bölgenin ve aynı zamanda dünyanın en fakir ülkeleri arasında yer almaktadır. Millî gelir içerisinde tarımın payı Körfez ülkelerinde son derece düşük seyretmekte, buna karşılık nispeten fakir durumdaki ülkelerde ise yüksek bulunmaktadır

Safeviler 1501 ile 1738 yılları arasında bugünkü Azerbaycan, İran, Ermenistan, Irak, Afganistan, Türkmenistan ve Türkiye’nin doğu kesiminde hüküm sürmüş, tarihte ilk defa Şiiliği resmî mezhep olarak benimsemiş olan egemen hanedandır

Orta Dogu’da Cumhuryetler

Mısır, Yemen, Isral, Lübnan, Surye, Türkye, Irak ve Iran brer cumhuryet olmakla

b-rl-kte uygulamada aralarında cdd farklılıklar bulunmaktadır. Bunlardan

Türkye ve Isral demokratk standartlar açısından Batı standartlarına daha yakın

olanlardır. Buna karılık Yemen çok partili demokratik ülke görüntüsü

verse de uygulama açısından demokratik standartlardan çok uzak olduğu

ve halkın giderek artan demokratik talepleri ve protestoları karşısında uzun yıllar otoriter şekilde ülkesini yöneten Devlet Başkanı Salih ülkesinden kaçmak zorunda kalmıştır.

Avrupa’nın Romalılardan beri “Doğu” kavramı ile ifade ettiği dünya üç ayrı bölgeye ayrılmış  bulunuyordu: “Yakın Doğu” (Near East), “Orta Doğu” (Middle East) ve “Uzak Doğu” (Far East). Yakın  Doğu, daha çok Balkanlar ve Osmanlı Devletini, Orta Doğu, Hindistan’a yakın Basra Körfezini ve Uzak  Doğu da Çin ve Japonya’yı ifade etmiştir. Doğru cevap A'dır.

Orta Doğu kavramının Türkiye, İran, Mezopotamya, Arap Yarımadası, Körfez Ülkeleri ile Mısır’ı kapsayacak şekilde dar anlamda kullanılmasının daha doğru olacağı açıktır. Eğer geniş anlamda kullanılacaksa Kuzey Afrika ve Orta
Doğu terkibi tercih edilmelidir. Buna göre doğru cevap E'dir.

Hz.İsa’nın doğduğuna inanılan yerde inşa edilen Nativity (Doğuş) Kilisesi
Batı Şeria’da Bethlehem’dedir. Yahudiler için de bölgenin kutsallığı önemlidir. Doğru cevap E'dir.

İkinci büyük etnik grubu oluşturan Hint Avrupa grubu içerisinde İranlılar, Ermeniler, Kürtler ve Rumlar ile bazı küçük gruplar yer almaktadır. Bunlarda ağırlık İranlılarda olup İran’da ve bölgedeki diğer bazı ülkelerde yaşamaktadırlar. Buna göre Doğru cevap C'dir.

Kilometre kareye düşen ortalama nüfus miktarı açısından bakıldığında farklı
veriler dikkat çekmektedir. Umman 8.99 kişi ile Suudi Arabistan da 12.77 kişi ile en az nüfus yoğunluğuna sahip ülkelerdir. Doğru cevap A'dır.

Kilometre kareye düşen ortalama nüfus miktarı açısından bakıldığında farklı
veriler dikkat çekmektedir. Umman 8.99 kişi ile Suudi Arabistan da 12.77 kişi ile en az nüfus yoğunluğuna sahip ülkelerdir. Buna karşılık Bahreyn kilometre kareye düşen 1162.8 kişi ile en kalabalık, Filistin de 689.72 kişi ile ikinci sırada kalabalık ülkedir. Doğru cevap A'dır.

Dürziler, günümüzde Lübnan ve Suriye’de yaşayan Şiiliğin İsmailiye kolundan etkilenen farklı inançlara sahip dinî topluluk. Doğru cevap B'dir.

Dünyada mevcut toplam ham petrol rezervlerinin %57.3 bu bölgede bulunmaktadır. Petrol rezervleri bakımından zengin olan ülkelerin başında İran, Irak, Körfez ülkeleri ve Suudi Arabistan gelmektedir. Buna göre doğru cevap E'dir.

Bölge ülkelerinden Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Ürdün, Kuveyt ve Umman
feodal aileler tarafından yönetilen monarşilerdir. Doğru cevap E'dir.

Mısır, Yemen, İsrail, Lübnan, Suriye, Türkiye, Irak ve İran birer cumhuriyet olmakla birlikte uygulamada aralarında ciddi farklılıklar bulunmaktadır. Doğru cevap B'dir.