ORTA DOĞUDA SİYASET - Deneme Sınavı - 8

Fez Planı’nda ise şu noktalar üzerinde durulmuştu:
1. Kudüs dâhil, İsrail’in 1967’de işgal ettiği tüm topraklardan çekilmesi,
2. 1967’den sonra işgal edilen yerlerde kurulan yerleşim yerlerinin kaldırılması,
3. Kutsal yerlerde üç dinin dinsel törenlerinin özgürce yapılabilmesi,
4. Filistin halkının kendi kaderini belirleme hakkını ve tek meşru temsilcisi FKÖ ön- derliğinde ulusal haklarının vurgulanması,
5. Batı Şeria ve Gazze’nin altı aydan fazla süreyle BM gözetimi altında kalması,
6. Kudüs başkent olmak üzere bağımsız Filistin devletinin kurulması,
7. BM Güvenlik Konseyinin bölgedeki bütün devletlere bağımsız Filistin devleti dahil, barışı garanti etmesi,
8. BM Güvenlik Konseyinin yukarıdaki kararların uygulanmasını garanti etmesi.

17 Mayıs 1999 seçimlerinde başbakanlık için yapılan seçimlerde %43.9 oy alan rakibi Netanyahu karşısında %56.1 oy alarak önemli bir başarı elde eden İşçi Partisi lideri Ehud Barak’ın barış süreci konusundaki yaklaşımı olumluydu ve bu durum, İsrail ve Filistin yönetiminin 4 Eylül 1999’da Mısır’ın Kızıl Deniz kıyısın- daki bir sayfiye kenti olan Şarm el-Şeyh’te tarihe Şarm el-Şeyh Memorandumuolarak bilinen anlaşmayı imzalamalarıyla sonuçlandı.

Her ne kadar İsrail, 2010 yılı başında da özellikle yeni yerleşim yerleri inşaatını devam ettirdiği için ABD ile arasındaki ilişkilerde soğukluk devam etse de Barry Rubin, 9 Mayıs 2010’daki yazısında Obama yönetiminin İsrail’e baskı yapamaya- cağını defalarca yazdığını ifade ederek Obama yönetiminin İsrail’e silah satışına devam etme kararı aldığına dikkat çekmekteydi.

İsrail, 31 Mayıs 2010’da Gazze’ye yardım götürmeyi amaçlayan ve dünyanın farklı ülkele- rinden 600 dolayında sivil toplum üyesinin katıldığı yardım konvoyunda bulunan Mavi Marmara adlı gemiye düzenlediği saldırı sonucunda 9 Türk’ü öldürmüştür.

Marunî-Dürzi çatışmalarının yaşandığı ülke Lübnan'dır.

Dönemin İngiltere Dışişleri Bakanı Arthur Balfour’ın adıyla bilinen Balfour Deklarasyonu, 1917 Kasım’ında yani Rusya’da Bolşevik devrimi (1917 Ekimi’nde) dolayısıyla yeni kurulan Sovyet yönetiminin savaştan çekildiğini açıklamasından hemen sonra gündeme gelmekteydi.

İngiltere’nin daha önce açıkladığı gibi Filistin’deki manda yönetimi 14 Mayıs gecesi saat 24.00’ te sona erdi. 14 Mayıs günü Manda’nın sona ermesinden birkaç saat önce Tel Aviv’de toplanan Yahudi Ulusal Konseyi İsrail Devleti’nin kurulduğunu açıkladı. ABD yeni devleti ilk tanıyan ülke olurken SSCB de hemen onun arkasından İsrail’i tanıyan ülkeler arasında yerini aldı.

İsrail’in 5 Haziran 1967’de saat 7:45’teki saldırısıyla başlayan ve Altı Gün Savaşı olarak bilinen savaş Mısır tarafından fark edildiğinde saatler 10:35’i göstermekteydi.

Sovyet desteğinin işgal edilen topraklarını kurtarmak için yeterli olmadığını gören Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat, bundan sonra yüzünü Washington’a çevirmiştir. Kissenger’ın girişimleriyle 1974/1975 ayırma anlaşmalarıyla başlayan bu yeni süreç 1978 Eylül’ünde Camp David Çerçeve Anlaşması’nın ve 1979 Mart’ında Mısır-İsrail Barış Antlaşması’nın imzalanmasıyla doruğa ulaşmıştır.

25 Eylül’de FKÖ Yönetim Kurulu ve 27 Eylül’de de İsrail kabinesi tarafından onaylanan ve tarihe “Oslo II” ya da “Geçici Anlaşma” (Interim Agreement) olarak geçen anlaşmanın 28 Eylül 1995’te Washington’da Arafat ve Rabin’in yanı sıra Clinton, Mübarek ve Kral Hüseyin tarafından da imzalanması olmuştur.

İsrail’de 6 Şubat 2001’de yapılan seçimlerin sonucunda Likud lideri Ariel Şaron’un başbakan olması iki taraf arasında öyle ya da böyle sürdürülen müzakere sürecinin bir anlamda çöpe atılmasından başka bir şey değildi.

Filistin’in ilk Başbakanı Mahmud Abbas’ın 29 Nisan 2003’te göreve başlamasıyla beraber BM, AB, ABD ve Rusya’nın hazırladığı üç aşamalı “Yol Haritası” taraflara sunuldu. Bu arada Mahmut Abbas, beş ay gibi kısa bir süre sonra 2003 Eylül’ünde Arafat’ı, İsrail’i ve ABD’yi suçlayan bir açıklama ile görevinden istifa etti.

Filistin’de 11 Kasım 2004’te Arafat’ın ölümü üzerine 9 Ocak 2005’te yapılan seçimleri kazanarak Filistin yönetiminin yeni Başkanı olan Mahmud Abbas’ın (Ebu Mazen) barış girişimleri sonuç vermedi.

İsrail’in 27 Aralık 2008-18 Ocak 2009 tarihleri arasında devam eden ve yaklaşık 1500 Filistinli Müslümanın hayatını kaybettiği ve 5000’in üzerinde yaralının olduğu Gazze işgali barış sürecinin tabutuna çakılan son çiviydi.

Ariel Şaron 2005 Kasım’ında Likud’tan ayrılarak Kadima Partisini kurmuş olsa da bu durum sağdaki partilerin İşçi Partisi karşısında güçlü oldukları gerçeğini değiştirmedi. 2006 Mart’ındaki seçimleri Kadima’nın yeni lideri Ehud Olmert kazanmış ama Netanyahu liderliğindeki Likud gücünü arttırmaya devam etmiştir.

1973 Arap-İsrail Savaşı sırasında ABD’nin İsrail’e verdiği desteğe tepki göstermek için OPEC ülkeleri petrol ambargosuna başlamıştır. Bunun sonucunda daha önce görülmedik fiyat artışları yaşanmıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

2012 yılı itibarıyla Dünya’da kanıtlanmış toplam ham petrol rezervi yaklaşık 1 trilyon 520 milyar varildir. 1 Ocak 2007’de Angola’nın da OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü) üyesi olmasıyla birlikte OPEC üyesi 12 ülke toplam ham petrol rezervinin %81’ini elinde tutmaktadır. Bu da yaklaşık 1.200 milyar varillik bir rezerv demektir. Öte yandan salt Orta Doğu’daki ham petrol rezervi miktarı ise yaklaşık 797 milyar varildir. Bu rezervlerin önemli bir kısmı 265 milyar varili S. Arabistan, 141 milyar varili İran, 141 milyar varili Irak, 98 milyar varili BAE, 101 milyar varili Kuveyt, 5.5 milyar varili Umman, 2.5 milyar varili Suriye, 25 milyar varili Katar ve diğer Orta Doğu ülkelerinde de toplamda yaklaşık 3 milyar varillik bir rezerv bulunmaktadır.

BP verilerine göre 2012 başında dünyada kanıtlanmış doğal gaz rezervi ise 209 trilyon m³ düzeyinde bulunuyor. Orta Doğu bölgesi, tıpkı petrolde olduğu gibi doğal gaz rezervi bakımından da dünyanın en zengin bölgesi konumunda yer alıyor. Orta Doğu ülkelerinde yaklaşık 80 trilyon m³ doğal gaz rezervi bulunuyor. Bir başka deyişle dünya doğal gaz rezervinin yaklaşık %40 (yüzde kırk)’ı Orta Doğu bölgesinde yer alıyor.

Orta Doğu’nun ardından en zengin rezervler, yaklaşık 79 trilyon m3 ile Rusya’nın da içerisinde bulunduğu Doğu Avrupa ve eski Sovyet Cumhuriyetleri bölgesinde bulunmaktadır. Bununla birlikte ülkeler bazında, dünya rezervinin yaklaşık %22’sini elinde bulunduran Rusya, sahip olduğu 44.6 trilyon m3 ile en fazla doğal gaz rezervine sahip ülkesidir. Öte yandan Rusya’nın ardından en fazla doğal gaz rezervine sahip ülkelerin önemli bir kısmı Orta Doğu bölgesinde bulunmaktadır

BP ve OPEC istatistiğine göre dünyada ithal edilen petrolün yıllara göre değişmekle birlikte yaklaşık %36-38’i Orta Doğu’dan gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla salt rezerv değil aynı zamanda petrol ithalatı açısından da Orta Doğu oldukça yaşamsal bir öneme sahiptir.