ORTA DOĞUDA SİYASET - Deneme Sınavı - 3

I. Dünya Savaşı sonunda Orta Doğu’da Osmanlı yönetiminin tasfiyesi ile birlikte, bölge dönemin Büyük Güçleri konumundaki İngiltere ile Fransa arasında pay edilmiştir. Bu bölüşüm denklemine yakından bakıldığında ise Mısır ve Basra Körfezi ülkelerinde denetimi daha önceden tesis eden İngiltere’nin savaşın ardından Ürdün, Irak ve Filistin’de manda yönetimleri kurduğu görülmektedir. Fransa ise Tunus, Cezayir ve Fas’ın dışında Lübnan ve Suriye’yi ele geçirmiştir. Doğru cevap A'dır.

İngiltere ve Fransa, Orta Doğu bölgesinde Osmanlı İmparatorluğu’nun tasfiyesinde I. Dünya Savaşı esnasında Arap ve Yahudi milliyetçiliğini desteklemişlerdir (Said, 1973:35). Doğru cevap D'dir.

İngiltere, sahip olduğu sömürge imparatorluğu için en yakın ve ciddi tehlike olarak endüstriyel gücü sergileyen Almanya’nın Londra’nın çıkarlarına aykırı revizyonist politikalar güdebilecek aktör olduğuna kanaat getirmiştir. Doğru cevap D'dir.

İngiltere, Orta Doğu bölgesindeki hayati çıkarlarını gözeterek 1877-1878 Osmanlı- Rus Savaşından yenik çıkması üzerine Avrupa dengesinin Rusya lehine bozulmasını önlemek maksadı ile takip ettiği geleneksel Türkiye’ye destek politikasını 1878 Berlin Kongresi sonrasında değiştirmiştir. İngiltere, Balkanlarda Slav milliyetçiliğini harekete geçirmek sureti ile bu halkların ayaklanmalarını ve bağımsızlık hareketlerine destek sağlamıştır. Londra, 1829’da Yunanistan’ın bağımsızlığını kazanılması ile bağlı kalmayıp 1912-1913 Balkan Savaşları esnasında Yunanistan’a askerî ve siyasi yardım temin etmiştir. Doğru cevap C'dir.

SSCB, Mısır’ın ekonomik kalkınmasına yardımda bulunarak bu ülkede tarımın gelişmesinde önemli bir dev yatırım olan Assuan Barajının gerçekleşmesine yardım etmiştir. SSCB yönetimi ayrıca Mısır’a askeri silah yardımını başlatmış ve Orta Doğu dengelerinin şekillenmesinde Arap ülkeleri yanında yer almıştır. Bu noktadan hareketle İngiltere, Fransa ve İsrail’in ortaklaşa organize ettikleri 1956 Süveyş Kanalı harekatında, Mısır’ın yanında yer alarak bu ülkeye askeri ve siyasal destek sağlamıştır. Doğru cevap B'dir.

Sovyetler Birliği döneminde göç etmelerine izin verilmeyen Rusça konuşan Yahudiler, Birliğin dağılmasından sonra İsrail’e göç etmiştir. Doğru cevap D'dir.

İsrail esasen garnizon devlet modeli olarak, Araplara karşı sahip olduğu askerî güç üstünlüğünü kullanmak sureti ile dinî fanatizm, fanatik milliyetçi militarist esaslara dayalı olan ve basın tarafından da mutlak surette desteklenen diplomatik çözüm yöntemlerinin sonuçlarını dikte etmeye dayanan bir politikayı takip etmektedir. Doğru cevap C'dir.

1917’de Filistin’de Yahudilere yaşanacak bir yer tahsisini destekleyen Balfour Deklarasyonu’nu yayımlayan İngiltere'dir. Doğru cevap B'dir.

Başkan Bush’un Ocak 2002’de gerçekleştirdiği Birliğin Durumu konuşmasıdır. Bu konuşmada Bush, Reagan’ın şer imparatorluğu söylemine atıfta bulunurcasına, Kuzey Kore, İran ve Irak’a atfen şer ekseni (axis of evil) ifadesini kullanarak bu ülkelerin kitle imha silahlarına sahip olma çabalarının bertaraf edilmesinin altını çizmiştir. Doğru cevap E'dir.

Riyad’ın dış politikasında dört kayda değer unsurdan söz etmek mümkündür. Suudi Arabistan dış politikası kesinlikle bu unsurlar tarafından sınırlandırılmamakla beraber bu unsurlar diğerlerine nazaran daha ön planda yer almaktadırlar (Diriöz, 2012). Bunlar sırasıyla aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Doğru cevap E'dir.

Zira Süveyş Savaşı İngiltere’nin Orta Doğu’dan tasfiye edilmesi sürecini beraberinde getirmiş ve bir dönem Orta Doğu ülkelerinin çoğunda önemli bir nüfuza sahip olan İngiltere’nin bu etkisi kısa süre içinde ortadan kalkmaya başlamış ve yerini Amerikan nüfuzuna bırakmıştır.

Osmanlı Devleti’nin bölgeden çekilmesinden sonra bölgedeki güç boşluğu, özellikle Müslüman ülkelerin görece zayıf olmasına yol açmıştır.

Kitaba göre aslında hiçbir bağlayıcılığı olmayan Genel Kurul kararlarının aynı zamanda hiçbir yaptırımı da yoktur ve Genel Kurul’un görevi devlet kurmak da değildir. Kaldı ki İsrail’in sicili sonraki yıllarda kendi aleyhine alınan Genel Kurul kararlarını kabul etmemekle doludur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kitaba göre İngiltere’nin daha önce açıkladığı gibi Filistin’deki manda yönetimi 14 Mayıs gecesi saat 24.00’ te sona erdi. 14 Mayıs günü Manda’nın sona ermesinden birkaç saat önce Tel Aviv’de toplanan Yahudi Ulusal Konseyi İsrail Devleti’nin kurulduğunu açıkladı. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kitaba göre İsrail devletinin kurulduğunun açıklanmasıyla beraber Mısır, Suriye, Ürdün, Lübnan ve Irak kuvvetlerinin Filistin’e girmeye başlamasıyla Birinci Arap-İsrail Savaşı resmen başlamış oldu. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kitaba göre Nâsır, barajın inşası için gerekli finansmanı sağlamak amacıyla uluslararası krize yol açan Kanal Şirketini millîleştirme yoluna gitmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sorunun Kuveyt cevabı doğrudur. Dönüt ile belirtilen cevap Irak değil, fonu kuran ülke Kuveyttir. İlgili sorunun cevabının kaynağı için üniteden şu kısma bakılabilir;  "Ortadoğuda Siyaset" konusunun "6." ünitesinin "178." sayfasında "Kuveyt yönetimi Gelecek Nesiller Fonunu neden oluşturmuştur?" başlığı yeterli olacaktır.

Kitaba göre hem ilk hava saldırısını gerçekleştirirken hem de İsrail’e yapılacak olası bir saldırıyı caydırmak amacıyla İngiliz ve Amerikan güçleri İsrail açıklarında bekletilerek bu ülkenin rahatça bütün hava ve kara gücünü saldırı amacıyla kullanmasına olanak sağlanmıştı. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kitaba göre İngilizlerin bölgenin kaderini belirleyen asıl girişim yine Araplardan habersizce Yahudi ileri gelenleri aracılıyla Filistin’de bir Yahudi yurdunun kurulmasına verilecek güçlü destek vaadiydi. Doğru cevap D seçeneğidir.