ORTA DOĞUDA SİYASET - Deneme Sınavı - 20

Orta Doğu’daki çatışmaların çözümünde kilit öneme sahip olan Filistin sorununun ortaya çıkışı Osmanlının bölgeden çekilmesine varan süreçte ortaya çıktığını ve bir İsrail devletinin doğmasına varan gelişmelerde yattığını öncelikle belirtmekte yarar vardır. Doğru cevap C'dir.

Balfour Deklerasyonu’nun içeriği bölgenin 1920’de İngiliz manda yönetimine girmesi ile uygulamaya konulmaya başlamış oluyordu. Ne var ki, Osmanlı’nın bölgeden çekildiği tarihte yani 1918 Mondros mütarekesine kadar Filistin’de yaşayan Yahudilerin oranı %8, kontrol ettikleri toprak parçası ise sadece %2,5 dolayındaydı. İngiliz manda yönetiminin sonuna gelindiğinde yani Taksim Planı’nın BM Genel Kurulunda kabul edildiği tarih olan 29 Kasım 1947’de Yahudilerin toplam nüfusa oranı %31, kontrol ettikleri toprak parçası ise %6,5 dolayındayda olması Yahudiler İngiliz yönetimi altında rahat hareket edebildiklerini gösterir. Doğru cevap C'dir.

1 Ocak 1948’de İngiltere’nin 15 Mayıs 1948’de Filistin’den çekilmiş olacağını açıkladı. 14 Mayıs günü Manda’nın sona ermesinden birkaç saat önce Tel Aviv’de toplanan Yahudi Ulusal Konseyi İsrail Devleti’nin kurulduğunu açıkladı. ABD yeni devleti ilk tanıyan ülke olurken SSCB de hemen onun arkasından İsrail’i tanıyan ülkeler arasında yerini aldı. Doğru cevap D'dir.

Güvenlik Konseyinin 19 Ekim 1948 tarihli ateşkes çağrısının taraflarca 22 Ekim’de kabul edildiğinin açıklanmasına karşılık çatışmalar durmadı. Öte yandan BM Genel Kurulu 11 Aralık 1948’de kabul ettiği 194 (III) sayılı kararla ABD, Fransa ve Türkiye temsilcilerinden oluşacak bir Filistin Uzlaştırma Komisyonu kurulmasına karar verdi. Doğru cevap A'dır.

1973 Ekim Savaşı, Suriye ve Mısır’ın ortaklaşa kararlaştırdıkları bir savaş planı uyarınca 6 Ekim günü saat 14.00’te biri Suriye cephesinde diğeri Sina cephesinde olmak üzere iki cephede başlatılan bir sürpriz saldırı ile 1973 Ekim Savaşı başlamıştır.Doğru cevap E'dir.

Camp David Anlaşması’yla, 1967’de İsrail’e kaptırdığı topraklarını (Sina’yı) geri almayı garanti eden Mısır, bu defa Arap dünyasının tepkisiyle karşılaşmıştır. Özellikle 1979 Martında Mısır ile İsrail arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasını ve İsrail’in Sina’dan 1982’ye kadar aşamalı bir şekilde çekilmesini öngören barış antlaşmasının imzalanması üzerine Mısır’ın Arap Birliğine üyeliği askıya alınmış ve Arap Birliği’nin merkezi Kahire’den Tunus’a taşınmıştır. Doğru cevap C'dir.

Camp David Anlaşması’yla, 1967’de İsrail’e kaptırdığı topraklarını (Sina’yı) geri almayı garanti eden Mısır, bu defa Arap dünyasının tepkisiyle karşılaşmıştır. Özellikle 1979 Martında Mısır ile İsrail arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasını ve İsrail’in Sina’dan 1982’ye kadar aşamalı bir şekilde çekilmesini öngören barış
antlaşmasının imzalanması üzerine Mısır’ın Arap Birliğine üyeliği askıya alınmış
ve Arap Birliği’nin merkezi Kahire’den Tunus’a taşınmıştır. Doğru cevap C'dir.

Irak’ın Kuveyt’i işgali ve sonrasında Irak’a karşı güç kullanılması sürecinde Filistinliler ve FKÖ, Irak’ı desteklemiş fakat bunun karşılığında yaklaşık 400.000 dolayındaki Filistinlinin Kuveyt’ten kovulmasıyla kalmamış FKÖ ve Arafat Arap dünyası tarafından o güne kadar sağlanan siyasi ve mali desteği kaybetmişti.

Nihai Statü Konuları şunlardır: Kudüs’ün statüsü, sınır sorunu, Yahudi yerleşimleri ve mülteciler sorunudur. Doğru cevap D'dir.

Netanyahu daha önce hiç yanaşmadığı “iki devletli çözümü” kabul etmiş görünüyorsa da iki devletli çözüm konusundaki yaklaşımı oldukça ilginçti ve Filistin tarafı açısından kabul edilebilir bir yaklaşım gibi görünmüyordu. Zira ortaya çıkacak Filistin devletinin silahsızlandırılmış olması koşulu getirilmekte ayrıca İsrail’in kurulacak Filistin devletini havadan, karadan ve denizden kontrol etmesi öngörülmekteydi. Ayrıca İsrail, söz konusu devletin güvenliğini sağlamak için bir başka devletten askerî destek istememesi için uluslararası garanti istemekteydi.

Orta Doğu ülkeleri arasında toplam nüfus bakımından en büyük ülke 84.474.000 (2010) kişi ile Mısır gelmektedir. Bunu 73 milyon 973 bin 630 (2010) kişi ile İran, arkasından da 72 milyon 752 bin (2010) kişi ile Türkiye takip etmektedir. İlk sırada yer alan bu üç ülkeyi Irak, Suudi Arabistan, Yemen ve Suriye gibi nüfus miktarları 15 ile 35 milyon arasında değişen orta boy ülkeler izlemektedir. Arkasından ise nüfusları on beş milyondan az ve bir milyondan çok olan Ürdün, Umman, Lübnan, Kuveyt, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri ile Filistin gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

B) Her iki ülkedeki ideolojik faklılıkların öne çıkarılması

E) Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında imzalanmıştır.

D)

Süveyş Savaşı’nın temel nedeni, ABD ve İngiltere’nin Nâsır yönetiminin oldukça
önem verdiği Asvan Barajı projesinin finansmanından çekilmesi olmuştur.

A) Sovyetler Birliği’nin Orta Doğu’ya nüfuzunu engellemekti.

E)

C) İran nükleer sorununun çözümü konusunda bu anlaşma ile bir fırsat sunuluyordu.

B) İngiltere

Lozan Barış Görüşmeleri sırasında Musul meselesinin ikili görüşmelere kalmasını sağlayan İngiltere, aslında bu bölgenin Irak tarafında kalmasını da garanti altına almış oluyordu.

B) Çekiç Güç’ün denetleyici faaliyetleri sonucunda Irak hükümetinin zayıflaması