ORTA DOĞUDA SİYASET - Deneme Sınavı - 19

Orta Doğu bölgesi, sahip olduğu doğal kaynakları, jeopolitik ve sosyokültürel değerleri dikkate alındığında tüm insanlık tarihî boyunca büyük güçlerin küresel mücadelelerinin odak noktasını teşkil etmiştir

Orta Doğu toplumlarının petrol rezervlerine sahip olmalarına rağmen, Sanayi Devrimi ve teknolojik kalkınma yolunda başarılı olamadıkları, öte yandan toplumsal düzen içinde ise Batı demokratik kurumlarına olumlu yönde ayak uyduramadıkları gerekçesi ile eleştirilmiştir.

XX. yüzyılın başında Büyük Güçler arasındaki mücadelede, İngiltere’nin Osmanlı Devleti ve O’nun müttefiki konumundaki Almanya’yı etkisiz kılarak, Mezopotamya bölgesinde Çarlık Rusya’sının nüfuzunun önlenmesi yolunda bir temel diplomatik çizgi izlediği söylenebilir. Osmanlı Devleti’ne karşı İngiltere, Mısır, Suudi Arabistan, Irak ve Körfez ülkeleri üzerinde kurmayı planladığı yeni düzende Fransa ile kısmen Suriye ve Lübnan üzerinde bir ortaklık ittifakını benimsemiştir.

İngiltere’nin Orta Doğu’da I. Dünya Savaşı öncesi hazırlanan ve Sovyet Devrimi sonrasında Lenin tarafından açıklanan Anadolu gizli paylaşım planlarında Rusya ile Boğazların kontrolü esasa bağlanmıştır.

D)

A) ABD’nin Türk iç ve dış politikasındaki etkisi

Dünya kanıtlanmış petrol rezervlerinin %57 (yüzde elliyedi)'si Orta Doğu'da bulunmaktadır.

2000 yılında Türkiye’nin toplam dış ticaretinde Avrupa Birliği ülkelerinin payı %53,7 (yüzde elliüç virgül yedi) idi.

2000 yılında Türkiye’nin toplam dış ticaretinde Orta Doğu ülkelerinin payı sadece %7,2 (yüzde yedi virgül iki9 kadardı.

İran’da İslam Devrimi 1979 yılında gerçekleşmiştir.

D) İran

Orta Doğu ülkeleriyle uzun zamandır ihmal edilen ilişkileri geliştirirken Batılı ülkelere de sırtını dönmemeye çalışan Türkiye, bütün bu çabasına rağmen “eksen kayması” eleştirilerine maruz kalabilmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Türkiye ile İran arasındaki ilişkinin güven ve iş birliğinden çok rekabet ve güç mücadelesi zeminine oturması iki ülkenin ekonomik ilişkilerine de olumsuz yansımıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Türkiye, İran yönetimini PKK’ye destek vermekle suçlayıp misilleme tehdidinde bulunurken Tahran da Türkiye’nin İran’ın güvenliğine karşı silahlı saldırılarda bulunan Halkın Mücahitleri Örgütüne destek verdiğini iddia ediyordu. Doğru cevap C seçeneğidir.

E) Doğal gaz alanında iş birliği ve ortak politikalar belirlemek

B) Petrol fiyatlarına istikrar kazandırmak

Turgut Özal’ın 1983 yılında yapılan seçimleri kazanarak başbakan olması, Türk-İran ilişkilerinin ideolojinin ipoteğinden kurtarılması konusunda önemli bir gelişme olmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.

A) ABD

AK Parti 3 Kasım 2002 tarihinde yapılan seçimleri kazanarak iktidara gelmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

B) Tüm tüketici ülkeleri doğrudan olumsuz olarak etkilemektedir