ORTA DOĞUDA SİYASET - Deneme Sınavı - 16

1981 yılında rejime karşı daha çok sol kesimden gelenlerin kurduğu Halkın Mücahitleri Örgütü (HMÖ) rejime karşı silahlı mücadele başlatmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Irak General Abdülkerim Kasım’ın 1958 yılında gerçekleştirdiği darbeden sonra sosyalist bir çizgide siyaset yapmaya başlamıştı. Doğru cevap C seçeneğidir.

1975 yılında ise iki ülke arasında imzalanan Cezayir Antlaşması ile bu sorun çözülmüştür. Doğru cevap C seçeneğidir.

İran’ın en büyük petrol şehri olan Abadan'dır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Savaş boyunca Suriye’deki Nusayri ve Baas rejimi, benimsediği Arapçılık ideolojisine ihanet ederek İran’ın yanında yer almıştır. İran’ı destekleyen tek bir bölge ülkesi vardı, o da Suriye.  Doğru cevap D seçeneğidir.

İran’a en fazla silah satan Kuzey Kore, aynı zamanda İran ile Komünist Blok ülkeleri arasında aracılık yapmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

İran-Irak Savaşı sırasında Türkiye tarafsız kalmış, iki tarafa da silah satmayı reddetmiş, ancak iki ülkeye de sivil yardımlarda bulunmuştur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Irak’ın Kuveyt’i işgali ve arkasından düzenlenen müdahale nedeniyle Türkiye’nin uğradığı ekonomik kayıp, rakamsal olarak ölçülebilmekteydi. Bununla beraber, söz konusu gelişmelerin insani ve güvenlik anlamında oluşturduğu kayıplar, rakamlarla ifade edilemez boyutta olmuştur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Soğuk Savaş’ın ilk yıllarında Orta Doğu’da siyasal açıdan İngiltere ve Fransa nüfuz sahibiyken ABD ekonomik anlamda bölgede etkiliydi. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

BM Genel Kurulu’nun 1947’de aldığı 181(II)A sayılı kararla, Filistin’in bir Arap devleti, bir Yahudi devleti ve özel statülü Kudüs bölgesi olmak üzere üçe bölünmesine karar verilmiştir. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Yahudilerin İsrail devletinin kurulduğunu ilan etmesiyle Mısır, Suriye, Irak, Lübnan, Ürdün ve Suudi Arabistan ile İsrail arasındaki Birinci Arap İsrail Savaşı başlamış oldu. Bu ülkeler arasında Katar bulunmamaktadır. Doğru cevap "E" şıkkıdır.

Üçlü Deklarasyon; ABD, İngiltere ve Fransa tarafından 25 Mayıs 1950’de açıklanmıştır. Üçlü Deklarasyon, Orta Doğu’daki silahlanmayı ilk kontrol girişimidir. Deklarasyon, Orta Doğu ülkelerine yönelik bir silah ambargosundan ziyade kontrollü silah satmayı amaçlamaktaydı. Buna göre Orta Doğu’ya üç ülkenin onayı olmadan silah satışı yapılmayacaktı. Ancak gerek üç ülkenin farklı çıkarlara sahip olmaları gerekse Mısır’ın Sovyetlerden silah alımı, bu mekanizmanın ortadan kalkmasına neden olmuştur. Doğru cevap "B" şıkkıdır.

1955’te İngiltere, Türkiye, İran, Irak ve Pakistan’ın katılımıyla Bağdat Paktı kurulmuştu. İsrail bu pakt'ta yer almamıştır. Doğru cevap "D" şıkkıdır.

İsrail’in Mısır’a saldırmasıyla 29 Ekim 1956’da Süveyş Savaşı başlamıştır. Doğru cevap "D" şıkkıdır.

Mısır ve Suriye, 1 Şubat 1958’de Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) çatısı altında birleştiklerini ilan etmişlerdir. Ancak 1961 Eylül’ünde Suriye’de bir grup subayın Şam’da gerçekleştirdiği darbe sonucunda yönetimi devralan grup, ilk iş olarak Suriye’nin BAC’dan ayrıldığını ilan etmiştir. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

1967 Arap-İsrail Savaşı 5-11 Haziran 1967 tarihleri arasında yaşandığından, Altı Gün Savaşı olarak da adlandırılmaktadır. Doğru cevap "B" şıkkıdır.

1973 Arap-İsrail Savaşı'nda Arap tarafının silah tedarikçisi, SSCB ve İsrail’in temel silah tedarikçisi ise ABD olmuştur. Doğru cevap "E" şıkkıdır.

ABD’nin arabuluculuğunda gerçekleştirilen görüşmeler sonucunda 1978 Eylül’ü ve 1979 Mart’ında Mısır ile İsrail arasında Camp David Anlaşmaları imzalanmıştır. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

İran İslam Devrimi, Ayetullah Humeyni liderliğindeki din adamlarının öncülük ettiği ve farklı siyasal, etnik ve ideolojik grupların destek verdiği halk kitlerinin despotik Şah Rıza Pehlevi yönetimine karşı gerçekleştirdikleri bir devrimdir. İran’da devrim hareketinin başlamasıyla 1 Şubat 1979’da sürgünden İran’a gelen Humeyni, devrim sonundan 3 Haziran 1989’daki ölümüne kadar İran’ı yönetmiştir.

Bölgenin tek seküler rejimi olan Türkiye, yeni dinsel cumhuriyet rejimini kendine bir tehdit olarak algılamış; İran’daki yeni rejim de Türkiye’deki rejimi ötekileştirmiştir. İkinci olarak, Batı bloku’na mensup bir ülke olan Türkiye, İran’ın revizyonist söylemini onaylamamış, aksine bunu bölgesel istikrar ve kendi güvenliği bakımından bir tehdit olarak algılamıştır. Üçüncü olarak, İslami İran Türkiye’ye karşı silahlı mücadele yürüten PKK ve diğer silahlı gruplara destek vermiştir. Bunun karşılığında da Türkiye, İran’a karşı mücadele eden Halkın Mücahitleri Örgütü mensuplarının Türkiye’de yaşamalarına göz yummuştur. Doğru yanıt B'dir.