ORTA DOĞUDA SİYASET - Deneme Sınavı - 15

Irak-İran savaşında sivil yerleşim birimlerine yoğun saldırılar olmuştur. Bu saldırılar sadece konvansiyonel yöntemlerle yapılmamış; aynı zamanda kimyasal silahlar ve İkinci Dünya Savaşı’ndan beri ilk kez kullanılan balistik füzelerle desteklenmiştir. Doğru yanıt E'dir.

Avrupa’nın Romalılardan beri “Doğu” kavramı ile ifade ettiği dünya üç ayrı bölgeye ayrılmış  bulunuyordu: “Yakın Doğu” (Near East), “Orta Doğu” (Middle East) ve “Uzak Doğu” (Far East). Yakın  Doğu, daha çok Balkanlar ve Osmanlı Devletini, Orta Doğu, Hindistan’a yakın Basra Körfezini ve Uzak  Doğu da Çin ve Japonya’yı ifade etmiştir. Doğru cevap A'dır.

Savaş boyunca Suriye’deki Nusayri ve Baas rejimi İran’ın yanında yer almıştır. İran’ı destekleyen tek bir bölge ülkesi vardı, o da Suriye. Nisan 1982 tarihinde İran’ın talebi üzerine Suriye, Irak petrollerini Akdeniz’e taşıyan Kerkük-Banyas Petrol Boru Hattı’nı kapatmıştır. Suriye’nin bu davranışının Irak’a aylık maliyeti yaklaşık 5 milyar dolar olmuştur. Doğru yanıt C'dir.

Orta Doğu kavramının Türkiye, İran, Mezopotamya, Arap Yarımadası, Körfez Ülkeleri ile Mısır’ı kapsayacak şekilde dar anlamda kullanılmasının daha doğru olacağı açıktır. Eğer geniş anlamda kullanılacaksa Kuzey Afrika ve Orta
Doğu terkibi tercih edilmelidir. Buna göre doğru cevap E'dir.

Hz.İsa’nın doğduğuna inanılan yerde inşa edilen Nativity (Doğuş) Kilisesi
Batı Şeria’da Bethlehem’dedir. Yahudiler için de bölgenin kutsallığı önemlidir. Doğru cevap E'dir.

İkinci büyük etnik grubu oluşturan Hint Avrupa grubu içerisinde İranlılar, Ermeniler, Kürtler ve Rumlar ile bazı küçük gruplar yer almaktadır. Bunlarda ağırlık İranlılarda olup İran’da ve bölgedeki diğer bazı ülkelerde yaşamaktadırlar. Buna göre Doğru cevap C'dir.

Kilometre kareye düşen ortalama nüfus miktarı açısından bakıldığında farklı
veriler dikkat çekmektedir. Umman 8.99 kişi ile Suudi Arabistan da 12.77 kişi ile en az nüfus yoğunluğuna sahip ülkelerdir. Doğru cevap A'dır.

Kilometre kareye düşen ortalama nüfus miktarı açısından bakıldığında farklı
veriler dikkat çekmektedir. Umman 8.99 kişi ile Suudi Arabistan da 12.77 kişi ile en az nüfus yoğunluğuna sahip ülkelerdir. Buna karşılık Bahreyn kilometre kareye düşen 1162.8 kişi ile en kalabalık, Filistin de 689.72 kişi ile ikinci sırada kalabalık ülkedir. Doğru cevap A'dır.

Dürziler, günümüzde Lübnan ve Suriye’de yaşayan Şiiliğin İsmailiye kolundan etkilenen farklı inançlara sahip dinî topluluk. Doğru cevap B'dir.

Dünyada mevcut toplam ham petrol rezervlerinin %57.3 bu bölgede bulunmaktadır. Petrol rezervleri bakımından zengin olan ülkelerin başında İran, Irak, Körfez ülkeleri ve Suudi Arabistan gelmektedir. Buna göre doğru cevap E'dir.

Bölge ülkelerinden Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Ürdün, Kuveyt ve Umman
feodal aileler tarafından yönetilen monarşilerdir. Doğru cevap E'dir.

Mısır, Yemen, İsrail, Lübnan, Suriye, Türkiye, Irak ve İran birer cumhuriyet olmakla birlikte uygulamada aralarında ciddi farklılıklar bulunmaktadır. Doğru cevap B'dir.

BM Güvenlik Konseyi Kuveyt'in işgalinin arkasından ardı ardına kararlar almış ve nihayetinde 29 Kasım 1990’da alınan 678 sayılı kararla Irak’ın işgali sona erdirmemesi hâlinde güç kullanımına izin vermiştir. Doğru yanıt A'dır

Tarafların savaştaki kayıpları arasında ciddi bir uçurum bulunmaktadır. Irak tarafında on binlerce asker ve sivil hayatını kaybederken koalisyon güçleri çok az sayıda  sadece birkaç düzine) kayıp vermiştir. Bağdat’ı ele geçirme imkânına sahipken ABD Başkanı Bush, savaşı sona erdirmiştir. Bölgesel siyaset bakımından ise bu savaş Araplar arası ilk savaş olmastır. İki tarafta da Arap orduları savaşmıştır. Kuzey Afrika’dakiler dâhil tüm Arapların taraf olduğu ilk savaştır. Ayrıc ABD ilk kez Orta Doğu’ya yönelik bu kadar geniş ölçekli bir müdahalede bulunmuştur. Doğru yanıt D'dir.

İkinci Körfez Savaşı, petrol fiyatları, kara taşımacılığı, müteahhitlik hizmetleri ve ihracat üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle Türkiye ekonomisinin önemli kayıplara uğramasına sebep olmuştur. Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattının kapatılması, bir yandan petrol ithalatını güçleştirirken bir yandan da petrol ile taşımadan doğan geliri ortadan kaldırmış, izleyen yıllarda ise düşük seviyelere çekmiştir. Savaşın hemen ardından, Irak’ın dünya ile bağlantısının büyük ölçüde kesilmesi, petrol gelirleri dolayısıyla satın alma gücü yüksek kamu kesimi bulunan Irak’ın müteahhitlik hizmetlerini kapsayan inşaat ve taahhüt faaliyetlerini de durdurmuştur. Müteahhitlik hizmetlerinde dünyanın önde gelen ülkelerinden olan Türkiye, bu en yakın pazarını kaybetmiştir. Öte yandan Irak’ta oluşan istikrarsızlık ve otorite boşluğu, aynı zamanda Türkiye’nin güvenlik politikalarını olumsuz
etkilemiştir. Doğru yanıt E'dir.

BM Güvenlik Konseyi daimi üyelerinden Fransa, Rusya ve Çin’in yanı sıra, geçici üyelerden Almanya ve Suriye Irak’a karşı güç kullanılmasına kesinlikle karşı olduğunu açıklarken Meksika ve Kanada da güç kullanılmasına karşı olan ülkeler arasında yer almıştı. Diğer taraftan Güvenlik Konseyinin geçici üyelerinden olan Pakistan, Angola, Kamerun, Gine ve Şili kararsızlar arasında yer alırken, Bulgaristan, ABD ve İngiltere ile birlikte hareket etmeyi tercih etmişti. Doğru yanıt D'dir.

Koalisyon güçleri direnişi şiddet yoluyla sonlandıramamaları üzerine Saddam rejiminin devrilmesinin ardından sistemden dışlanan Sünni Arapları yeni siyasal sisteme entegre etmek için çeşitli girişimlerde bulunmuştur. Bu girişimlere paralel olarak Koalisyon güçlerine karşı yapılan saldırılar giderek azalmıştır. Doğru yanıt E'dir.

Hazırlanan yeni anayasanın 15 Ekim 2005’te referanduma sunulması ve kabul edilmesiyle Saddam sonrası yeni bir dönem anayasal açıdan da başlamıştır. Bu bağlamda 2005 Aralık’ında gerçekleştirilen Meclis seçimleri ile beraber Irak’ta kalıcı bir hükümet de kurulabilmiştir. 20 Mayıs 2006’da kurulan ilk kalıcı Hükûmetin Başbakanlığını Nuri el Maliki yapmıştır. Doğru yanıt A'dır.

Yaklaşık 400 yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğu’nun denetiminde kalan Orta Doğu halkları, Birinci Dünya Savaşı’ının sağladığı konjonktürden yararlanarak bağımsızlıklarına kavuşmak isterken, onların bu beklentisi İngilizler tarafından maniple edilmiş ve savaşta dengeyi kendi lehlerine çevirmek için değerlendirilmişti. İngiliz hükûmeti, Osmanlının bölgeden çekilmesi sonrasında bağımsız Arap devletleri kurulacağı konusunda Müslüman Arap halkları büyük beklentiye sokarak onların desteğini almayı başarmıştı. Doğru cevap D'dir.

1516’dan 1918’e kadar Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliğinde kalan ve bu süre zarfında zaman zaman yaşanan Marunî-Dürzi çatışmaları dışında göreli bir istikrarın söz konusu olduğu Lübnan’da Osmanlı İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesi üzerine bölgeden çekilmesi gündeme geldiğinde Müslümanlar bağımsızlık beklentisine girerken, Marunîler manda yönetimini tercih ettiklerini ortaya koymuşlardı. Nitekim Arapların muhalefetine rağmen Müttefikler Yüksek Konseyi 24 Nisan 1920’de San Remo’da (İtalya’da) vardığı mutabakatla Suriye’nin (ve Lübnan’ın) Fransızların manda rejimi altına alınmasını kararlaştırmıştı. Doğru cevap B'dir.