ORTA ASYA VE KAFKASLARDA SİYASET

Rusya Federasyonu, kanıtlanmış petrol rezervleri açısından dünyanın en zengin ülkelerinden birisidir. Rusya %5,3 pay ve 80 milyar varil kanıtlanmış petrol rezervi ile dünyanın en yüksek petrol rezervine sahip 7. ülkesidir. Petrol rezervleri açısından Venezuela birinci sıradadır. Rusya Federasyonu, petrol üretiminde ise dünyanın en çok üreten 2. ülkesidir. Rusya %13,9 pay ve günlük 10,5 milyon varil petrol üretimi ile ABD’nin arkasından gelmektedir. Doğu Avrupa ve Avrasya ülkelerinin payının %17,4 olduğu düşünülürse, bu bölgenin üretiminin yaklaşık %80’ini Rusya Federasyonu gerçekleştirmektedir. Rusya Federasyonu, %24,9 pay ve 50,5 trilyon m3 kanıtlanmış doğalgaz rezervi ile en yüksek kanıtlanmış doğalgaz rezervine sahip ülkedir. Rusya Federasyonu, Tablo 8.4’te görüleceği üzere %17,5 pay ve 690 milyar m3 doğalgaz üretimiyle ABD’den sonra en yüksek üretim gerçekleştiren 2. ülkedir. Görüldüğü üzere tek doğru verilen seçenek D’dir.

Rusya Federasyonu kömür rezervleri açısından da dünyanın önemli bölgelerinden biridir. 160 milyar ton ve %15,2 payla Rusya Federasyonu, ABD’den sonra dünyanın en yüksek kömür rezervine sahip 2. ülkesidir. Rusya Federasyonu 2018 üretimi baz alındığında 364 yıllık kömür rezervine sahiptir. Kömür üretim açısından ise 220 milyon ton Petrol Eşleniği üretim ve %5,6 payla Rusya Federasyonu, dünyanın en çok kömür üreten 6. ülkesidir. Rusya tek başına tüm Avrupa’dan daha fazla kömür üretmektedir. Görüldüğü üzere A şıkkı yanlış verilmiştir.

Dünya bor madeni rezervleri açısından bakıldığında, Rusya Federasyonu 100 milyon ton rezervle, Türkiye ve ABD’den sonra dünyanın en yüksek bor rezervine sahip 3. ülkesidir. Şeyl Petrolü rezervleri açısından da dünyanın 35,5 milyon ton rezervle en yüksek şeyl petrolü rezervine sahip 4. ülkesidir. Kaya gazı (Şeyl Gazı) rezervleri açısından ise 8,1 trilyon m3 rezervle dünyanın en yüksek kaya gazı rezervine sahip 9. ülkesidir. Nükleer enerji kaynağı madenlerden uranyum rezervleri açısından bakıldığında Rusya, 507.800 ton rezervle dünyanın en yüksek uranyum rezervlerine sahip 4. ülkesidir. Toryum rezervlerinde ise 155.000 ton rezervle dünyanın en yüksek rezervlerine sahip 9. ülkesidir. Görüldüğü üzere sadece E şıkkı doğru verilmiştir.

Rusya Federasyonu dünyanın en çok petrol ihracatı yapan 2. ülkesidir. Rusya %11,1 pay ve günlük 5 milyon varil petrol ihracatı ile Suudi Arabistan’ın arkasından gelmektedir. Doğu Avrupa ve Avrasya içinde ise petrol ihracatında %70’lik paya sahiptir. Rusya Federasyonu ihracatının 2,5 milyon varillik kısmını petrol ürünleri şeklinde gerçekleştirmektedir. 2017 yılında Rus petrolünün %61 gibi çok önemli bir kısmı Avrupa’ya gerçekleşmiştir ki bunda da en önemli pay AB üyesi ülkelerinindir. Rus petrolü Avrupa ve Asya’ya boru hatları vasıtasıyla, diğer bölgelere deniz yoluyla ulaştırılmaktadır. Görüldüğü üzere yanlış verilen seçenek A’dır.

Dünya doğalgaz ihracatında en yüksek ihracat gerçekleştiren ülke Rusya Federasyonu’dur. Almanya, Çin, Japonya, İtalya, Güney Kore, Türkiye gibi dünyanın en çok doğalgaz ithalatı gerçekleştiren ülkeleri, Rusya’ya çok yakın bir coğrafik konumdadırlar ve Rusya, bu ülkeler için önemli bir doğalgaz tedarik kaynağıdır. Özellikle Almanya gaz ithalatının önemli bir kısmını Rusya’dan sağlamaktadır. Rusya Federasyonu’nun en önemli LNG ve doğalgaz ihraç ettiği bölge Avrupa ve Türkiye’dir. LNG transferi diğer taşıma sistemleri ile gerçekleştirilirken doğalgaz, boru hatları vasıtasıyla ithalatçı ülkelere ulaştırılmaktadır. Rus kömürünün en çok ithal edildiği bölge %48’lik oranla Avrupa Kıtası olurken, Çin ve Japonya tarafından gerçekleştirilen ithalat da dikkat çekmektedir. Rusya Federasyonu, 14,5 milyon ABD doları tutarında uranyum ihracatı ile 2018 yılı itibarıyla dünyada 10. sıradadır. Görüldüğü üzere tek doğru verilen seçenek B’dir.

SSCB’nin dağılmasından sonra Litvanya, Estonya ve Letonya’nın AB’ne ve NATO’ya üye olmaları, Gürcistan ve Azerbaycan’ın Batıya yaklaşma çabaları, Ukrayna’nın hem AB’ye ve hem de NATO’ya üyelik çabaları ve Rusya ile yaşadığı çatışmalar, ABD’nin eski SSCB üyesi Orta Asya ülkelerine yönelik stratejileri, Rusya’nın bölgedeki hâkimiyetini sarsan faaliyetler olmuştur. Rusya’nın Türkmenistan ve Kazakistan’dan doğalgazı daha ucuza alması hakimiyetini zayıflatan değil artıran faaliyettir. Doğru cevap C’dir.

Rusya enerji şirketleri aracılığı ile Avrasya Bölgesinde enerji yatırımları gerçekleştirmekte, enerji ihalelerine girmekte ve böylece söz konusu ülkelerle ikili ilişkileri güçlendirerek baskı ve etki gücünü artırma stratejisi de izlemektedir. Bu faaliyetlere şu girişimler örnek olarak verilebilir:

Doğru cevap E’dir.

Rusya’nın enerji politikasına temel oluşturan belge “2030 Rusya Federasyonu Enerji Stratejisi”dir. Bu Strateji çerçevesinde Rus enerji politikasının temel amacı; “istikrarlı ekonomik büyümeyi, daha iyi yaşam koşullarını ve küresel piyasada daha güçlü olmayı garanti edecek şekilde doğal enerji rezervlerinin ve enerji sektörünün potansiyelinin en etkili şekilde kullanımını sağlamaktır”. Bu belgeye göre, enerji sektörüne yönelik devletin en önemli stratejileri şunlardır:

Doğru cevap E’dir.

Türkiye ile Rusya arasında doğalgaz iletimini sağlayan iki önemli hat söz konusudur. Bunlardan biri 2003 tarihinde açılan yaklaşık 1200 km uzunluğundaki “Mavi Akım Gaz Boru Hattı”dır. Doğru cevap D’dir.

Türkiye ile Rusya arasında doğalgaz iletimini sağlayan iki önemli hat söz konusudur. Bunlardan birincisi 18 Eylül 1984 tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti ve Eski Sovyetler Birliği hükûmetleri arasında imzalanan “Rusya – Türkiye Doğalgaz Boru Hattı (Batı Hattı)” ile ilgili çalışmaların genel çerçevesini oluşturan anlaşmadır. 14 Şubat 1986 tarihinde, Ankara’da, BOTAŞ ile SoyuzGazExport arasında 25 yıl süreli Doğalgaz Alım-Satım Anlaşması imzalanmıştır. Ukrayna, Moldova, Bulgaristan üzerinden Türkiye’ye giriş yapan hattan 1987 yılından itibaren, artan miktarlarda doğalgaz alımı yapılmaya başlanmış ve 1993 yılında 6 milyar m³/yıl’a ulaşılmıştır. Doğru cevap C’dir.

Rusya, Dünya Bankası istatistiklerine göre 2017 yılı itibarıyla yaklaşık 145 milyon olan nüfusu ve 1,5 trilyon ABD dolarlık GSYH değeriyle, dünyanın en büyük 11’inci ekonomisidir.

2017 yılı itibarıyla Rusya, 353 milyar ABD doları ihracatı ile dünya ihracatından aldığı pay %2’dir

Rusya %5,3 pay ve 80 milyar varil kanıtlanmış petrol rezervi ile dünyanın en yüksek petrol rezervine sahip 7. ülkesidir.

Petrol rezervleri açısından Venezuela birinci sıradadır.

Rusya Federasyonu, petrol üretiminde ise dünyanın en çok üreten 2. ülkesidir.

Avrasya, Avrupa ile Asya’yı kapsayan yaklaşık 54 milyon km2’lik coğrafi bölgeye verilen addır.

Rusya Federasyonu, dünyanın en çok kömür üreten 6. ülkesidir.

Bitümlü şeyl olarak da ifade edilen şeyl petrolü (oil shale), ısıtıldığında petrol ve gazın ortaya çıktığı bir tür kayaçtır.

Rusya Federasyonu dünyanın en çok petrol ihracatı yapan 2. ülkesidir. Tablo 8.8’de görüleceği üzere Rusya %11,1 pay ve günlük 5 milyon varil petrol ihracatı ile Suudi Arabistan’ın arkasından gelmektedir.

Petrol ürünleri ithalatında Singapur günlük 2,3 milyon varillik ithalatı ile ilk sırada yer alan ülkedir