ORTA ASYA VE KAFKASLARDA SİYASET

Öncüllerin hepsi Türkiye'nin Ermenistan’la diplomatik ilişkilerinin tesis edilebilmesi için ileri sürdüğü şartlardandır. Doğru cevap A'dır.

Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra ise Güney Kafkasya ülkelerini ilk
tanıyan ülke Türkiye olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Elçibey'in ideallerinden biri Azerbaycan’da Türk Silahlı Kuvvetleri ve
NATO’ya ait üslerin oluşturulmasıydı. Doğru cevap D'dir.

Hocalı katliamı ve sözde soykırım iddiaları Türkiye'nin Ermenistan'a karşı söylemlerini sertleştirmesine neden olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Ermenilere karşı “dişimizi göstermezsek bu iş halledilemez” diyerek Türkiye’nin soruna askerî müdahalesini yeniden gündeme getiren Cumhurbaşkanı Turgut Özal'dır.

Gürcistan, Türkiye için doğal zenginlikleriyle değil, enerji anlaşmaları ve boru hatları projelerinde yeralabilme potansiyeliyle önem arz eden bir ülkedir. Doğru cevap E'dir.

Gürcistan henüz Sovyetler Birliği topraklarının içindeyken Türkiye-Gürcistan ilişkileri 1989 yılında Sarp Sınır Kapısı’nın açılmasıyla başlar. Doğru cevap B'dir.

AKP iktidarı döneminde Türkiye açısından, Güney Kafkasya stratejisinin temel 3 sütunu şunlar olmuştur: Ortaklık, Refah ve Barış. Doğru cevap A'dır.

Türkiye'nin arabuluculuğu Dağlık Karabağ sorununun çözümü için yapılması gereken eylemlerden biri olarak gösterilemez. Doğru cevap D'dir.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından bağımsızlıklarına kavuşan Güney Kafkasya ülkeleri, değişik nedenlerle Türkiye’nin dikkatini çekmiştir. Bu nedenlerin başlıcaları:
• Hazar havzasının zengin petrol ve doğalgaz
kaynakları,
• Türkiye’nin Orta Asya’ya ulaşması için bir
geçiş koridoru sunması (dolayısıyla stratejik
konumu),
• Bölgenin çevre ülkelere sağlayabileceği cazip
ticari olanakları,
• Boru hatlarının geçiş güzergâhı olması,
• Dünya siyaseti açısından önemli sayılabilecek
çatışmaları bünyesinde barındırmasıdır.

Doğru cevap E'dir.

Lider Elçibey’in Türkiye ile ilişkilere dair bazı idealleri vardı. Bunlardan birkaçı aşağıdaki gibidir:
• Türkiye ile Azerbaycan arasında bir ‘konfederasyon’ kurulması, dolayısıyla iki ülke arasında sınırların kalkması ve iki ülke insanlarının birbirlerinin ülkelerinde serbestçe çalışabilmeleri,
• İki ülke arasındaki askerî işbirliğinin Rusya ve Ermenistan arasında bulunan seviyeye çıkarılması,
• Türkiye ve Azerbaycan arasında bir ‘ittifak antlaşmasının’ yapılması suretiyle Rusya’nın Azerbaycan’a müdahalesinin önüne geçilmesi,
• Azerbaycan’da Türk Silahlı Kuvvetleri ve NATO’ya ait üslerin oluşturulması,
• Azerbaycan’ın NATO üyesi olması,
• Türkiye’nin de yardımıyla Azeri ordusunun en modern silahlarla donatılması.

•Türkiye’nin de yardımıyla Azeri ordusunu en modern silahlarla donatılması (s.25).

Doğru cevap E

Başbakan Tansu Çiller, Temmuz 1995’te Azerbaycan’ı ziyaret etmiştir. Bu ziyaretin bir amacının da erken petrolün Gürcistan güzergâhı (Bakü-Supsa) üzerinden taşınması konusunda görüşmeler yapmak olduğu iddia edilmiştir. Nitekim Aliyev’le yaptığı
görüşme sonrasında Çiller, ‘Avrasya Ana Taşıma Hattı’ (Avrasya Koridoru) adlı dev bir projeyi hayata geçirmeyi kararlaştırdıklarını açıklamıştır. Bu proje eski SSCB’nin Orta Asya’daki Türkçe konuşan cumhuriyetlerini petrol ve doğalgaz nakliyat yoluyla Türkiye ile bütünleştirme amacı taşıyordu. Doğru cevap A'dır.

25 Haziran 2005’te dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in de katıldığı bir törenle açılışı yapılan Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı ile ilişkilerde daha istikrarlı bir döneme girilmiştir. Yıllık 50 milyon ton kapasiteli bu hat, açık denizlere çıkışı bulunmayan Hazar Denizi’nin petrol kaynakları için ana geçiş güzergâhı olarak düşünülmüştür. Doğru cevap A'dır.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün 16-17 Ağustos tarihlerinde Azerbaycan’a gerçekleştirdiği ziyarette iki ülke arasında Stratejik Ortaklık ve Karşılıklı Yardım Anlaşması imzalanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Koçaryan, Türkiye’nin “sözde” Ermeni soykırımını tanımadığı gerekçesiyle, 28-29 Haziran 2004 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenen NATO Zirvesi’ne katılmama kararı almıştır. Doğru cevap A'dır.

Gürcistan henüz Sovyetler Birliği topraklarının içindeyken Türkiye-Gürcistan ilişkileri 1989 yılında Sarp Sınır Kapısı’nın açılmasıyla başlar. Bu şekilde, daha SSCB yıkılmadan önce, ilk kez bir NATO üyesiyle bir Varşova Paktı ülkesi arasında (Gürcistan üzerinden SSCB) sınır kapısı açılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in 30 Temmuz 1992’deki Gürcistan ziyareti önemlidir. Ziyaret sırasında Tiflis’te “Dostluk ve İyi Komşuluk Antlaşması” imzalanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Ekim 2001’de Shevardnadze’nin Gürcistan’ı “Rusya’nın güney kanadı olarak değil, Türkiye’nin kuzey kanadı olarak nitelendirmesi”, (Demirağ, 2005: 134) Gürcistan’ın dış politik yönelimini net olarak ortaya koymuştur. Doğru cevap A'dır.

AKP iktidarı döneminde Türkiye açısından, Güney Kafkasya stratejisinin temel 3 sütunu şunlar olmuştur: Ortaklık, Refah
ve Barış. Doğru cevap A'dır.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından bağımsızlıklarına kavuşan Güney Kafkasya ülkeleri, değişik nedenlerle Türkiye’nin dikkatini çekmiştir.
Bu nedenlerin başlıcaları:
• Hazar havzasının zengin petrol ve doğalgaz kaynakları,
• Türkiye’nin Orta Asya’ya ulaşması için bir geçiş koridoru sunması (dolayısıyla stratejik konumu),
• Bölgenin çevre ülkelere sağlayabileceği cazip ticari olanakları,
• Boru hatlarının geçiş güzergâhı olması,
• Dünya siyaseti açısından önemli sayılabilecek çatışmaları bünyesinde barındırmasıdır.