ORTA ASYA VE KAFKASLARDA SİYASET

Ermenistan, Gürcistan ve İran Türkiye’nin Türk dünyası ile doğrudan bağlantı kurabilmesinin önündeki coğrafi engellerdir. Doğru yanıt A'dır.

Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra Güney Kafkasya ülkelerini ilk tanıyan ülke Türkiye olmuştur.

Bu ideallerden biri,ki ülke arasındaki askerî işbirliğinin Gürcistan ve Ermenistan arasında bulunan seviyeye çıkarılmasıdır. Doğru yanıt B'dir.

Azerbaycan'da 4 Haziran 1993 tarihinde yapılan bir darbeyle Elçibey Hükûmeti’nin devrilmesi sonucu Haydar Aliyev başa geçmiştir.

1993 sonrasında Türk-Ermeni ilişkileri bir süre iyice donma noktasına ulaşmıştır. Bu durum, 1996’da Rus-Çeçen Savaşı’nın bitimine kadar sürmüştür. Rusya, adı geçen savaşta bölgede tam anlamıyla kontrol kuramamış ve itibar kaybetmiştir. Bu durum ise Ermenistan’ın Rusya’ya olan güvenini sarsmış olacak ki Ermeniler Batı ve Türkiye ile ilişkilerini geliştirmeye çalışmışlardır. Doğru yanıt A'dır.

Türk ve 4 Ermeni temsilcinin katılımıyla 9 Temmuz 2001 tarihinde Cenevre’de ‘Türk - Ermeni Barışma Komisyonu’ oluşturulmuştur. Doğru yanıt E'dir.

‘Türk - Ermeni Barışma Komisyonu’ nun görev ve amaçlarından biri de İş dünyası, turizm, kültür, eğitim, araştırma, çevre, medya ve güven artırıcı önlemler alanında resmî olmayan iş birliğini desteklemektir. Doğru yanıt D'dir.

Türkiye-Gürcistan ilişkileri 1989 yılında Sarp Sınır Kapısı’nın açılmasıyla başlar. Doğru yanıt C'dir.

2003 yılı sonlarında Gürcistan’da gerçekleşen Kadife Devrim sonrasında görevinden ayrılan Shevardnaze’nin yerine Mikhael Saakaşvili geçmiştir. Doğru yanıt B'dir.

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından bağımsızlıklarına kavuşan Güney Kafkasya ülkeleri, değişik nedenlerle Türkiye’nin dikkatini çekmiştir.
Bu nedenlerin başlıcaları:
• Hazar havzasının zengin petrol ve doğalgaz kaynakları,
• Türkiye’nin Orta Asya’ya ulaşması için bir geçiş koridoru sunması (dolayısıyla stratejik konumu),
• Bölgenin çevre ülkelere sağlayabileceği cazip ticari olanakları,
• Boru hatlarının geçiş güzergâhı olması,
• Dünya siyaseti açısından önemli sayılabilecek çatışmaları bünyesinde barındırmasıdır.

Buna göre doğru cevap C'dir.

Güney Kafkasya, bugünkü Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan devletlerini kapsayan, Büyük Kafkas Sıradağlarının güneyinde yer alan coğrafi-siyasi bölgedir Buna göre doğru cevap E'dir.

Lider Elçibey’in Türkiye ile ilişkilere dair bazı idealleri vardı. Bunlardan birkaçı
aşağıdaki gibidir:
• Türkiye ile Azerbaycan arasında bir ‘konfederasyon’ kurulması, dolayısıyla iki ülke
arasında sınırların kalkması ve iki ülke insanlarının birbirlerinin ülkelerinde serbestçe çalışabilmeleri,
• İki ülke arasındaki askerî işbirliğinin Rusya
ve Ermenistan arasında bulunan seviyeye
çıkarılması,
• Türkiye ve Azerbaycan arasında bir ‘ittifak
antlaşmasının’ yapılması suretiyle Rusya’nın
Azerbaycan’a müdahalesinin önüne geçilmesi,
• Azerbaycan’da Türk Silahlı Kuvvetleri ve
NATO’ya ait üslerin oluşturulması,
• Azerbaycan’ın NATO üyesi olması,
• Türkiye’nin de yardımıyla Azeri ordusunun
en modern silahlarla donatılması

Buna göre doğru cevap E'dir.

25 Haziran 2005’te dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in de katıldığı bir törenle açılışı yapılan Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı ile ilişkilerde daha istikrarlı bir döneme girilmiştir. Doğru cevap D'dir.

Azerbaycan’ı asla yalnız bırakmayacaklarını açıklayan Hükûmet, 3 Nisan 1993 tarihinde almış olduğu bir kararla, Ermenistan’a giden tüm insani ve diğer yardımların sınırlarından transit geçişini durdurmuştur. Yani, her türlü sınır geçişini kapatmıştır. Doğru cevap D'dir.

Ermenilerin, Azeri toprağı Kelbecer bölgesine saldırı düzenledikleri 27 Mart 1993 tarihinde, tesadüfen Demirel de yaptığı bir açıklamada, Türkiye’nin Azerbaycan ve Ermenistan’la aynı koşullarda yakın ilişki kurmak istediğini belirtiyordu. Ancak hemen sonra, Türk yetkililer, Kelbecer’in işgalinden dolayı Ermenistan’a karşı, sert tepkilerini dile getirdiler. Hatta Cumhurbaşkanı Özal, Ermenilere karşı “dişimizi göstermezsek bu iş halledilemez”
diyerek Türkiye’nin soruna askerî müdahalesini yeniden gündeme getirmiştir. Başbakan Demirel de bu işgaller karşısındaki hoşnutsuzluğunu ve tepkisini çeşitli şekillerde ortaya koymuştur. Azerbaycan’ı asla yalnız bırakmayacaklarını açıklayan Hükûmet, 3 Nisan 1993 tarihinde almış olduğu bir kararla, Ermenistan’a giden tüm insani ve diğer yardımların
sınırlarından transit geçişini durdurmuştur. Yani, her türlü sınır geçişini kapatmıştır. Doğru cevap A'dır.

Ermenistan ile sorunların ortadan kaldırılması ve ilişkilerin normalleştirilmesi için, 2007 yılında İsviçre’nin arabuluculuğunda yeni bir süreç başlatılmıştır. Bu süreci hızlandıran bir unsur da Güney Osetya sorununun 8 Ağustos 2008 tarihinden itibaren Gürcistan ile Güney Osetya Otonom Bölgesi arasında sıcak çatışmalara dönüşmesi olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Gürcistan’ın 1999 yılında gerçekleşen Avrupa Konseyi üyeliği, Ahıska Türklerinin yurtlarına geri dönmeleri konusunda tetikleyici bir etken olmuştur. Üyelik için ön şart koyan Avrupa Konseyi, geri dönüşün 2011 yılına kadar tamamlanması gerektiğini belirtmiştir. Gürcü tarafı ise çözümü ağırdan alan bir politika içinde olmuştur. Doğru cevap  A'dır.

7 Ağustos 2008 tarihinde Gürcistan’ın Güney Osetya’yı egemenlik altına almak için başlattığı
harekâtla ortaya çıkan 5 Gün Savaşı süresince, Türkiye, Gürcistan’ın toprak bütünlüğünden yana bir tutum içerisinde olmuştur. Doğru cevap B'dir.

2004-2007 arası dönemde de iki devlet arasında pek çok karşılıklı ziyaret gerçekleştirilmiş,
siyasal-ekonomik ve askerî alanlarda anlaşmalar imzalanmıştır. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 21 Kasım 2007 tarihinde Bakü-Tiflis-Kars (BTK) Demir Yolu’nun Gürcistan bölümündeki temel atma törenine katılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Türkiye’nin, Güney Kafkasya’ya yönelik izlediği
dış politika, başından beri iki temel ilkeye dayanmaktadır: Bölge ülkelerinin bağımsızlık, egemenlik ve
toprak bütünlüklerinin korunması ve bölgedeki uyuşmazlıkların barışçı yollarla
çözümlenmesi. Doğru cevap C'dir.