ORTA ASYA VE KAFKASLARDA SİYASET - Deneme Sınavı - 3

Türk dünyası genel hatlarıyla doğu ve batı olarak ikiye ayrıldığında Hazar Denizi bunun ortasında yer alır. Azerbaycan ise tıpkı Türkiye gibi batı Türklerinden sayılır. Bununla beraber Azerbaycan doğu Türklerine komşu olan bir bölgedir. Bu yüzden bu bölgeye Türk dünyasının köprüsü denmektedir. Doğru cevap B'dir.

8 Aralık 1991’de Rusya, Ukrayna ve Beyaz Rusya arasında Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) anlaşması imzalanarak Sovyetler
Birliği’ne son verildi. Doğru cevap E'dir.

Gürcistan, bölgede iki Hristiyan devletten biri olup aynı zamanda Stalin’in doğum yeridir. Doğru cevap D'dir.

Hazar sahildarı ülke olan Azerbaycan’ın komşuları Gürcistan, Rusya Federasyonu (Dağıstan), İran, Türkiye (Nahçıvan Özerk Bölgesi), Ermenistan’dır. Doğru cevap E'dir.

Şanghay Beşlisi: Şanghay Beşlisi; Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan ile 1996’da kuruldu. Özbekistan üye olarak 2001’de katıldı. Şanghay Beşlisi girişiminin uluslararası örgüt hâline gelmesi 2001’de gerçekleşti. Doğru cevap B'dir.

Sovyetler sonrası Gürcistan ile birlikte Azerbaycan’ın oluşturduğu Güney Kafkas Koridoru, Kafkasya ve Orta Asya Cumhuriyetlerinin dış ticaretlerini Rusya’dan bağımsızlaştırma projesidir.

Bu dönemde Gürcistan’da başlayıp Ukrayna ve Kırgızistan’da yönetim değişikliğine neden olan halk hareketlerine renkli devrimler denmiştir. 2003’te Gürcistan’dakine Gül (veya Kadife), 2004 Ukrayna’da Turuncu ve 2005 Kırgızistan’daki harekete Lale Devrimi denmektedir. Doğru cevap C'dir.

Gürcistan, SSCB’nin dağılması aşamasında ise diğer devletlerden önce bağımsızlığını ilan etmiştir. Rusya Federasyonu sınırında yer alan Abhazya ve Güney Osetya ile Türkiye sınırındaki Acarya, Gürcistan’a bağlı özerk birimlerdir. Sovyetler Birliği iç ve dış sorunlarla uğraşırken Gürcistan bünyesindeki bu birimler daha fazla siyasi hak veya
bağımsızlık talebinde bulunarak ayaklanmıştır.

TRACECA: Transport Corridor Europe-Caucasus-Asia: Avrupa-Kafkasya-Asya Ulaşım Koridoru. Çin’den Avrupa’ya uzanan tarihî İpek Yolu’nun bir bakıma bugünkü karşılığıdır. AB’nin öncülüğünde Kırgızistan’dan Polonya’ya kadar uzanan ulaşımda iş birliği olup günümüzde uluslararası örgüt statüsündedir. Doğru cevap A'dır.

Bu dönemde Gürcistan’da başlayıp Ukrayna ve Kırgızistan’da yönetim değişikliğine neden olan halk hareketlerine renkli devrimler denmiştir. 2003’te Gürcistan’dakine Gül (veya Kadife), 2004 Ukrayna’da Turuncu ve 2005 Kırgızistan’daki harekete Lale Devrimi denmektedir. Başta Özbekistan olmak üzere bazı diğer ülkelerde başlayan hareketler ise başarıya ulaşamamış, yönetim tarafından bastırılmıştır.

Gürcistan’ın Bağımsızlık İlanı, 28
Nisan 1991

Ermenistan’ın Bağımsızlık İlanı, 23
Ağustos 1991

Kırgızistan’ın Bağımsızlık İlanı, 31
Ağustos 1991

Özbekistan’ın Bağımsızlık İlanı, 1
Eylül 1991

Tacikistan’ın Bağımsızlık İlanı, 9 Eylül
1991

Azerbaycan’ın Bağımsızlık İlanı, 18
Ekim 1991

Türkmenistan’ın Bağımsızlık İlanı, 27
Ekim 1991

Kazakistan’ın Bağımsızlık İlanı, 16
Aralık 1991

Şanghay Beşlisi: Şanghay Beşlisi; Rusya,
Çin, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan
ile 1996’da kuruldu. Özbekistan üye olarak 2001’de katıldı. Şanghay Beşlisi girişiminin uluslararası örgüt hâline gelmesi
2001’de gerçekleşti.

Sovyet cumhuriyetleri ise
1990’da egemenliklerini ve 1991’de bağımsızlıklarını ilan ettiler.