TDE201U
ORHON TÜRKÇESİ
9. Ünite
Soru 1
"kiľi ogln˭ta üze (e)çüm (a)pam bum()n
k(a)g(a)n (i)ľt(e)mi k(a)g(a)n ol(u)rm()ľ
ol(u)r(u)p(a)n türü˭k [b]od(u)n()Ĭ ilin
törüsin tuta birm(i)ľ iti birm(i)ľ tört
bul(u)Ĭ k˭oop y(a)g (e)rm(i)ľ sü
sül(e)pen tört bul(u)Ĭd(a)k bod(u)n(u)g
[kop almľ kop baz klmľ] b(a)ľl()g()g
[yü]küntürmiľ tizlig[ig sökürmiľ ilgerü
kadrkan yľka tegi kirü]"
k(a)g(a)n (i)ľt(e)mi k(a)g(a)n ol(u)rm()ľ
ol(u)r(u)p(a)n türü˭k [b]od(u)n()Ĭ ilin
törüsin tuta birm(i)ľ iti birm(i)ľ tört
bul(u)Ĭ k˭oop y(a)g (e)rm(i)ľ sü
sül(e)pen tört bul(u)Ĭd(a)k bod(u)n(u)g
[kop almľ kop baz klmľ] b(a)ľl()g()g
[yü]küntürmiľ tizlig[ig sökürmiľ ilgerü
kadrkan yľka tegi kirü]"
Yukarıdaki Bilge Kağan Yazıtından alınan metnin çevirisi hangisidir?
Soru 2
"ög(ü)m k(a)tun(u)g köt(ü)r(ü)gme
t(e)Ĭri il b(e)r(i)g[me t](e)Ĭri türü˭k
bod(u)n (a)t küsi yo˭k bolm(a)zun
tiy(i)n öz(ü)m(i)n ol t(e)Ĭri k(a)g(a)n
ol(u)rtd [neĬ y]ls()g bod(u)nta üze ˭
ol(u)rm(a)d()m içre (a)ľs()z t(a)ľra
tons(u)z y(a)b()z y(a)bl(a)k bod(u)n˭ta
[üze olurtum t]ig(i)n (e)ki ľ(a)d in(i)m
k˭öö[l tigin bir]le sözl(e)ľd(i)m(i)z
k(a)Ĭ()m()z"
t(e)Ĭri il b(e)r(i)g[me t](e)Ĭri türü˭k
bod(u)n (a)t küsi yo˭k bolm(a)zun
tiy(i)n öz(ü)m(i)n ol t(e)Ĭri k(a)g(a)n
ol(u)rtd [neĬ y]ls()g bod(u)nta üze ˭
ol(u)rm(a)d()m içre (a)ľs()z t(a)ľra
tons(u)z y(a)b()z y(a)bl(a)k bod(u)n˭ta
[üze olurtum t]ig(i)n (e)ki ľ(a)d in(i)m
k˭öö[l tigin bir]le sözl(e)ľd(i)m(i)z
k(a)Ĭ()m()z"
Metnin çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
Soru 3
kl()nm(a)du˭k (e)r(i)nç ogl k(a)Ĭin
t(e)g kl()nm(a)du˭k (e)r(i)nç bil(i)gs(i)z ˭
k(a)g[an ol](u)rm()ľ (e)r(i)n˭ç y(a)bl(a)k
k(a)g(a)n ol(u)rm()ľ (e)r(i)nç buyruk ˭
y(e)me bil(i)gs(i)z (e)rm(i)ľ (e)r(i)n˭ç
y(a)bl(a)k (e)rm(i)ľ (e)r(i)nç b(e)gl(e)ri ˭
bod(u)n tüzs(ü)z üç(ü)n t(a)bg(a)ç
bod(u)n t(e)bl[igin] kürl(ü)gin [üçün
armakç]sin üç(ü)n in(i)li (e)çili
kikľürt(ü)kin üçün b(e)gli bod(u)nlg
t(e)g kl()nm(a)du˭k (e)r(i)nç bil(i)gs(i)z ˭
k(a)g[an ol](u)rm()ľ (e)r(i)n˭ç y(a)bl(a)k
k(a)g(a)n ol(u)rm()ľ (e)r(i)nç buyruk ˭
y(e)me bil(i)gs(i)z (e)rm(i)ľ (e)r(i)n˭ç
y(a)bl(a)k (e)rm(i)ľ (e)r(i)nç b(e)gl(e)ri ˭
bod(u)n tüzs(ü)z üç(ü)n t(a)bg(a)ç
bod(u)n t(e)bl[igin] kürl(ü)gin [üçün
armakç]sin üç(ü)n in(i)li (e)çili
kikľürt(ü)kin üçün b(e)gli bod(u)nlg
Metnin çevirisi hangisi olabilir?
Soru 4
(e)ç(i)m(i)z kazg(a)nm()ľ bod(u)n (a)t
küsi yo˭k bo[lmazun] tiy(i)n türü˭k
bod(u)n üç(ü)n tün udm(a)d()m
kün˭t(ü)z ol(u)rm(a)d()m in(i)m k˭ööl
t[igin] birle [eki ľad] birle ölü yitü
k(a)zg(a)nt()m (a)nça k(a)zg(a)n()p ˭
bir(i)ki bod(u)n(u)g ot sub klm(a)dm
[men özüm kagan olurtu˭kuma] yir
s(a)yu b(a)rm()ľ bod(u)n [yadagn
yalaĬn] ölü yitü [yana]
küsi yo˭k bo[lmazun] tiy(i)n türü˭k
bod(u)n üç(ü)n tün udm(a)d()m
kün˭t(ü)z ol(u)rm(a)d()m in(i)m k˭ööl
t[igin] birle [eki ľad] birle ölü yitü
k(a)zg(a)nt()m (a)nça k(a)zg(a)n()p ˭
bir(i)ki bod(u)n(u)g ot sub klm(a)dm
[men özüm kagan olurtu˭kuma] yir
s(a)yu b(a)rm()ľ bod(u)n [yadagn
yalaĬn] ölü yitü [yana]
Metninin çevirisi hangisi olabilir?
Soru 5
k(e)lti bod(u)n(u)g ig(i)d(e)y(i)n tiy(i)n
yr()g(a)ru [o]g(u)z bod(u)n t(a)pa
ilg(e)rü k˭t(a)ĥ t(a)t(a)b bod(u)n
t(a)pa bir(i)gerü t(a)bg(a)ç t(a)pa (e)ki
y(e)g(i)rmi sül(e)d(i)m süĬ(ü)ľd(ü)m
(a)n˭ta kisre t(e)Ĭri y(a)rl()k(a)du˭k
üç(ü)n k˭uut(u)m ül(ü)g(ü)m b(a)r üçün
ölt(e)çi bod(u)n(u)g t[irg](ü)rü
ig(i)tt(i)m y(a)l(a)Ĭ bod(u)n(u)g
tonl(u)g k˭lt()m çg(a)ĥ bod(u)n(u)g
b(a)y kl˭t()m
yr()g(a)ru [o]g(u)z bod(u)n t(a)pa
ilg(e)rü k˭t(a)ĥ t(a)t(a)b bod(u)n
t(a)pa bir(i)gerü t(a)bg(a)ç t(a)pa (e)ki
y(e)g(i)rmi sül(e)d(i)m süĬ(ü)ľd(ü)m
(a)n˭ta kisre t(e)Ĭri y(a)rl()k(a)du˭k
üç(ü)n k˭uut(u)m ül(ü)g(ü)m b(a)r üçün
ölt(e)çi bod(u)n(u)g t[irg](ü)rü
ig(i)tt(i)m y(a)l(a)Ĭ bod(u)n(u)g
tonl(u)g k˭lt()m çg(a)ĥ bod(u)n(u)g
b(a)y kl˭t()m
Metnin çevirisi hangisidir?
Soru 6
"Yu÷ (yas) töreni yapc (ve) a÷layc
(olarak) do÷uda gün do÷usundaki
Bükli Çöl halk, Çin, Tibet, Avar,
Rum (Bizans), Krgz, Üç Kurkan,
Otuz Tatar, Ktay, Tatab.... bunca
halklar gelerek a÷lamú, yu÷ töreni
yapmú. Öylesine úöhretli ka÷anmú.
Ondan sonra küçük kardeúi ka÷an olmuú úüphesiz, çocuklar ka÷an olmuú
úüphesiz. Ondan sonra kardeúi
a÷abeyi gibi"
(olarak) do÷uda gün do÷usundaki
Bükli Çöl halk, Çin, Tibet, Avar,
Rum (Bizans), Krgz, Üç Kurkan,
Otuz Tatar, Ktay, Tatab.... bunca
halklar gelerek a÷lamú, yu÷ töreni
yapmú. Öylesine úöhretli ka÷anmú.
Ondan sonra küçük kardeúi ka÷an olmuú úüphesiz, çocuklar ka÷an olmuú
úüphesiz. Ondan sonra kardeúi
a÷abeyi gibi"
Çevirisi hangisi olabilir?
Soru 7
"…………… üze kök t(e)Ĭri (a)s[ra yagz yer
klndukta ekin ara kiľi ogl klnmľ] "
klndukta ekin ara kiľi ogl klnmľ] "
Metnin çeviris hangisi olabilir?
Soru 8
"t(a)pa sül(e)d(i)m bod(u)n(u)g (a)nta
buzd(u)m t(a)b[g(a)ç o]Ĭ toto˭k b(e)ľ
tüm(e)n sü k(e)lti du˭k b(a)ľda
süĬ(ü)ľd(ü)m ol süg (a)nta yoo ˭ ˭k
kľd()m y(e)g(i)rmi y(a)ľ()ma
b(a)sm()l du˭k k˭ut ug(u)ľ(u)m bod(u)n
(e)rti (a)rk()ľ dm(a)z tiy(i)n
sül(e)d(i)m ………………………….
i˭çg(e)rt(i)m k(a)l()Ĭ ………………..
(e)b(i)rü kelürtüm (e)ki ot(u)z
y(a)ľ()ma t(a)bg(a)ç"
buzd(u)m t(a)b[g(a)ç o]Ĭ toto˭k b(e)ľ
tüm(e)n sü k(e)lti du˭k b(a)ľda
süĬ(ü)ľd(ü)m ol süg (a)nta yoo ˭ ˭k
kľd()m y(e)g(i)rmi y(a)ľ()ma
b(a)sm()l du˭k k˭ut ug(u)ľ(u)m bod(u)n
(e)rti (a)rk()ľ dm(a)z tiy(i)n
sül(e)d(i)m ………………………….
i˭çg(e)rt(i)m k(a)l()Ĭ ………………..
(e)b(i)rü kelürtüm (e)ki ot(u)z
y(a)ľ()ma t(a)bg(a)ç"
Metnin çevirisi hangisidir?
Soru 9
Resimdeki kitabe Orhun Abidelerinin hangi cephesi olabilir?
Soru 10
"sünüş-" sözcüğünün çözümlemesi hangisi olabilir?
Soru 11
üze kök t(e)ŋri (a)s[ra yagız yer kılındukta ekin ara kişi oglı kılınmış] ifadesindeki zarf fiil aşağıdakilerden hangisidir?
Soru 12
t(e)m(i)r k(a)p(ı)gka t(e)gi k͡oon͡t(u)rm(ı)ş ifadesinin Türkiye Türkçesi'ne aktarımı aşağıdakilerden hangisidir?
Soru 13
b(e)gl(e)ri y(e)me bod(u)nı [y(e)me tüz (e)rm(i)ş ifadesinin Türkiye Türkçesi'ne aktarımı aşağıdakilerden hangisidir?
Soru 14
Aşağıdakilerin hangisinde yön gösterme eki bulunmaz?
Soru 15
Aşağıdakilerden hangisinde zarf-fiil eki yoktur?
Soru 16
çıg(a)ń bod(u)n(u)g b(a)y kıl͡t(ı)m ifadesinin Türkiye Türkçesi'ne aktarımı aşağıdakilerden hangisidir?
Soru 17
Aşağıdakilerden hangisinde sıfat-fiil eki yoktur?
Soru 18
Aşağıdakilerden hangisi "elden çıkarmak, kaybetmek" anlamına gelir?
Soru 19
Aşağıdakilerden hangisi bağımlı kılmak anlamına gelir?
Soru 20
Aşağıdakilerden hangisi "kör-" fiilinin anlamıdır?