TÜRK DİLİNİN DÖNEMLERİ
Türk dilinin tarihlendirilmiş en eski yazıtı hangi tarihte yazılmıştır ve ismi nedir?
Bugüne kadarki bilgiler ışığında, Türk dilinin tarihlendirilmiş en eski yaztı, VII. yy’a ait Çoyren (Çoyr, 688-692) yaztıdır.
Tunguzcanın en eski yazılı belgesi hangi dildedir?
Tunguzcanın en eski yazılı belgesi bugün artık ölü diller arasında sayılan Çuçen diline aittir. Bu belgelerden ilki 1413, ikincisi 1433’ten kalmadır.
Fonem nedir?
Fonem anlam farkı yaratan ses birimidir.
Nirvanasutra nedir?
Nirvana'ya ulaştığına inanılan kişilerin felsefelerinin ve dinî öğretilerinin telkin edildiği Budizm kitaplardır.
Sogd nedir/kimdir?
Sogdlar, bugünkü Özbekistan’da yaşamış bir millettir.
Mani kimdir?
M.S. III. yüzyılda, Mezopotamya’da Zerdüşt Dualizmi, Babilonya folkloru, Budist ahlâk ilkeleri ve Hristiyan unsurların karışımından meydana gelen Maniheizm’in kurucusudur. Mani-i Nakkaş olarak da anılır.
Moravcsik kimdir?
Bugünkü Çuvaşların ataları hakkında bilgi veren Bizans kaynaklardaki Türkçe malzemeleri işleyen bir Macar bilgindir.
Türk dili incelemeleri hangi dönemlere ayrılmıştır?
Türkologlar tarafından Türk dili, ilk yazılı ürünlerden başlayarak üç
dönemde ele alınıp incelenmiştir. Bu dönemler genelde şu adlandırma ile verilir: Eski Türkçe, Orta Türkçe, Yeni Türkçe.
Eski Türkçe döneminin başlangıç aşaması ne olarak kabul edilmektedir?
Eski Türkçe döneminin başlangıç aşaması Köktürkçedir. Köktürkçe, ‘Türk’ adının Türklere ait tarihî kaynaklarda ilk olarak geçtiği, Türkçenin ilk yazılı kaynaklarnın bulunduğu ve Türkçenin yapısın gerçek bilgilerle tespit edebildiğimiz ilk dönemdir.
Eski Türkçe hangi yazı dillerini kapsar?
Eski Türkçe dönemi, Türk dilinin yazıya geçirildiği Köktürkçe (=Orhun Türkçesi), Uygurca ve Karahanlı yaz dillerini (VII-XIII. yy) kapsar.
Grønbech'in sınıflandırmasına göre Yeni Türkçe hangi dil ve lehçeleri kapsar?
Güney Türkçesi: Osmanlı, Azeri, Türkmen; Batı Türkistan lehçeleri: Özbek, Hive; Doğu Türkçesi: Kaşgar, Kuça, Turfan, Komul, Tarançi; Kuzey Türkçesi: Koybal, Altay, Soyon, Uryanhay
Dil dönemlendirmeleri arasındaki çelişkilerin temel nedeni nedir?
Dil dönemlendirmeleri, o dili konuşanlar tarafından yapılmaz. Çok daha sonralar o dille uğraşan dilbilimciler tarafından yapılır. O yüzden bazen birbiriyle örtüşmeyen değerlendirmelere rastlanabilir veya bir dönem için geçerli olan bir görüş daha sonra eskiyebilir; yerini yenilerine bırakmak zorunda kalabilir.
Altay Dil Birliği döneminde hangi dillerin ortak olduğu düşünülmektedir?
Bu dönemde Türk, Moğol, Tunguz, Kore ve Japon dilinin ortak olduğu düşünülmektedir.
Karahanlı Türkçesindeki en köklü değişikliğin nedeni nedir?
İslamiyetin kabulu ve Kur'an yazısının kullanılmaya başlaması Karahanlı Türkçesinde köklü değişimlere yol açmıştır.
Róna-Tas’ın çalışmalarında Moğol dönemi Uygur metinleri hangi dönem içinde değerlendirilmiştir?
Bu metinler Róna-Tas’ın çalışmasında Orta Türkçe dönemi içinde değerlendirilmiştir.
Róna-Tas Orta Türkçe dönemini nasıl açıklar?
Róna-Tas, 1200’lerden başlayarak oluşan bölgesel yaz dillerinin gelişip
edebî eserler verdiği dönemi ise Orta Türkçe dönemi adı altında toplamıştır.
Yeni Türkçe dönemini kısaca açıklayınız.
XX. yy’n ilk çeyreğinde başlayıp bugünkü Türk dil ve lehçeleri (Türkiye
Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Türkmence, Özbekçe, Kazakça, Kırgızca,
Yakutça, Çuvaşça vs.) nin ortaya çktığı dönemdir.
Róna-Tas, Eski ve Orta Türkçe dönemlerini hangi esasa göre bir birinden ayırmıştır?
Cengiz istilası Eski ve Orta Türkçe dönemlerini birbirinden ayıran unsur olarak ele alınmıştır.
Bugünün bağımsız dil ve dil gruplarının oluşması hangi dönemden ve gelişmelerden kaynaklanmıştır?
Orta Türkçe dönemi, XIII. yy’dan itibaren, Moğol istilası ile Türk dünyasnın
farklı yer ve zamanlarında ortaya çıkan edebî dillerin istikrar kazanmaya
başlayıp bugünün bağımsız dillerini ve dil grupların oluşturduğu dönemdir.
Altın Ordu Türkçesi hangi coğrafyada gelişmiştir?
Bat Türkistan’da Seyhun ırmağının aşağı mecrası ile Harezm’in muhtelif
merkezlerinde gelişmiştir, Hazrezm Türkçesi olarak da anılır.