ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ

Çatışmanın bireyler, davranışlar ve kişiler arası ilişkiler üzerinde yaratabileceği etkiler ayrı ayrı ele alınmaktadır.

Çatışmanın Bireyler Üzerindeki Olası Etkileri: Öfke, Düşmanlık, Hayal kırıklığı, Stres, Suçluluk, Düşük iş tatmini, Utanç

Çatışmanın Davranışlar Üzerindeki Olası Etkileri: Güdülenme ve üretkenliğin azalması, Diğer taraftan kaçınma, Duygunun açığa Vurulması, Tehditler, Psikolojik veya fiziksel saldırganlık, İstifa, Devamsızlık, Ön yargılı algılamalar, Kalıplı düşünme, Pozisyonuna sımsıkı sarılma, Diğerlerini kötüleme

Çatışmanın Kişilerarası İlişkiler Üzerindeki Olası Etkileri: Güvensizlik, Yanlış anlamalar, Diğerinin bakış açısını görememe, Diğer tarafın niyetlerini sorgulama, Başkalarına karşı tavır değiştirme, Güç miktarında değişme, İletişimin kalitesinde değişme, İletişim miktarında değişme Doğru yanıt D’dir.

Çatışmaya davranışçı yaklaşım örgütlerde çatışmanın kaçınılmaz olduğunu kabul etmektedir. Yapılması gereken şey, çatışmayı hep vasat düzeyde tutmaktır. Ancak, bu bakış açısı çatışma yaratabilecek veya arttırabilecek koşulların neler olduğunu açıkça ortaya koymamıştır. 1990’lardan itibaren, bu seferde etkileşimcilerin bakış açısı hakim olmaya başlamıştır. İşlevsel (yapıcı) çatışma olarak da adlandırılan bu bakış açısı, ilk iki bakış açısından farklı olarak örgütlerde çatışmanın mutlaka olması, çatışma yönetiminin ise hem çözümlemeyi hem de teşviği içermesi gerektiğini ve çatışmayı yönetmenin tüm idarecilerin sorumluluğu olduğunu ileri sürmektedir. Doğru yanıt A’dır.

Fikir çatışması, yapılacak işler, görevler, politikalar, yöntemler ve işle ilgili diğer benzer konularda farklı görüş ve fikirlerin olmasından kaynaklanır. Bu tür bir çatışma sorun çözmede bir gerekliliktir, çünkü bu sayede fikirler; kanıtlar, mantık, eleştirel ve yenilikçi düşünceyle değerlendirmeye alınır. Bu çatışma, görev çatışması olarak da adlandırılmaktadır. Bir sorunu beraberce çözmeye çalışırken etkileşim içinde bulunan iki veya daha fazla kişinin bazı veya tüm meseleler hakkında farklı duygular taşıdıklarını fark ettiklerinde ortaya çıkan çatışma duygusal çatışma olarak tanımlanmaktadır. Duygusal çatışma; öfke, hayal kırıklığı ve diğer olumsuz duygularla nitelendirilebilecek kişiler arası uyuşmazlıklardır. Bu çatışma, psikolojik çatışma, ilişki çatışması ve kişiler arası çatışma olarak da adlandırılmaktadır. Doğru yanıt A’dır.

Fikir çatışması, yapılacak işler, görevler, politikalar, yöntemler ve işle ilgili diğer benzer konularda farklı görüş ve fikirlerin olmasından kaynaklanır. Bu çatışma, görev çatışması olarak da adlandırılmaktadır. Bir sorunu beraberce çözmeye çalışırken etkileşim içinde bulunan iki veya daha fazla kişinin bazı veya tüm meseleler hakkında farklı duygular taşıdıklarını fark ettiklerinde ortaya çıkan çatışma duygusal çatışma olarak tanımlanmaktadır. Duygusal çatışma; öfke, hayal kırıklığı ve diğer olumsuz duygularla nitelendirilebilecek kişiler arası uyuşmazlıklardır. Bu çatışma, psikolojik çatışma, ilişki çatışması ve kişilerarası çatışma olarak da adlandırılmaktadır. Geleneksel sınıflamaya eklenebilecek iki tür çatışma, dönüşen çatışma ve maskeli çatışmadır. Dönüşen çatışma, fikir çatışmasının yozlaşıp duygusal çatışmaya dönüşmesi için kullanılan bir tanımdır. Birbirleriyle duygusal çatışma içinde olan, ancak bunu fikir çatışması ile saklayan kişilerin anlaşmazlıkları için ise maskeli çatışma tanımı yapılmıştır. Doğru yanıt B’dir.

Etkileşimde bulunan tarafların (birey, grup veya örgütlerin) belirli meseleler üzerine taşıdıkları değerlerin farklılaşmasına değer çatışması denmektedir. Bu çatışmaya ideolojik çatışmada denmektedir. Bu tür bir çatışmanın farklı sosyokültürel kimliklere sahip olan taraflar arasında çıkma olasılığı yüksektir. Doğru yanıt A’dır.

Örgütsel çatışmanın nedenleri örgüt yapısı ile ilgili faktörler, iletişim faktörleri, bilişsel faktörler, bireysel özellikler, taraflar arasındaki ilişkinin geçmişi şeklinde sınıflandırılabilir. Örgütsel yapının çatışmaya neden olabilecek faktörleri artan uzmanlaşma, taraflar arası karşılıklı bağımlılık, fiziksel ortam (uzaklık-yakınlık), merkeziyetçilik-merkezkaççılıktır. Çatışmanın en yaygın nedenlerinden biri taraflar arasındaki iletişimin zayıf olmasıdır. Çatışmaya neden olabilecek bilişsel faktörler; farklı beklentilere sahip olunması ve diğer tarafın nasıl algılandığıdır. Çatışmaya yol açabilecek bireysel özellikler kişilik faktörleri, farklı değerler ve farklı amaçlardır. Çatışan taraflar arasında geçmişten gelen bir ilişki varsa, bu ilişkinin nasıl olduğu çatışmanın çıkmasına neden olma ve/veya çatışmanın yoğunluğunu etkileme itibarıyla önem taşır. Geçmiş performans ile önceki etkileşimler iki önemli ilişki faktörü olarak ele alınabilir. Doğru yanıt C’dir.

Örgütsel çatışmanın nedenleri örgüt yapısı ile ilgili faktörler, iletişim faktörleri, bilişsel faktörler, bireysel özellikler, taraflar arasındaki ilişkinin geçmişi şeklinde sınıflandırılabilir. Örgütsel yapının çatışmaya neden olabilecek faktörleri artan uzmanlaşma, taraflar arası karşılıklı bağımlılık, fiziksel ortam (uzaklık-yakınlık), merkeziyetçilik-merkezkaççılıktır. Çatışmanın en yaygın nedenlerinden biri taraflar arasındaki iletişimin zayıf olmasıdır. Çatışmaya neden olabilecek bilişsel faktörler; farklı beklentilere sahip olunması ve diğer tarafın nasıl algılandığıdır. Çatışmaya yol açabilecek bireysel özellikler kişilik faktörleri, farklı değerler ve farklı amaçlardır. Çatışan taraflar arasında geçmişten gelen bir ilişki varsa, bu ilişkinin nasıl olduğu çatışmanın çıkmasına neden olma ve/veya çatışmanın yoğunluğunu etkileme itibarıyla önem taşır. Geçmiş performans ile önceki etkileşimler iki önemli ilişki faktörü olarak ele alınabilir. Doğru yanıt A’dır.

Bu tarzda, karşı tarafın isteğini kendi isteğinin önünde görme, diğer bir deyişle karşı tarafı yatıştırmaya yönelme söz konusudur. Böyle bir tavırda ilişkiyi korumak önem taşımakta, dolayısıyla söz konusu taraf cömert ve fedakâr davranmaktadır. Boyun eğme tarzı, uzun vadede ilişkiyi koruma veya iyileştirme isteğine ek olarak belli bir tarafın haksız olduğunu fark ettiğinde, mesele karşı taraf için daha önemli olduğunda da uygun bir tarz olarak görülmektedir. Böylesi teslimiyetçi bir tarzda, aynı zamanda, pozisyonunu karşı tarafınkine göre zayıf veya güçsüz görme, dolayısıyla da kaybını enazlama çabası görülmektedir. Bu yüzden, tipik olarak birçok ast, üstüyle çatışma hâlinde bu tarzı kullanmaya yönelmektedir. Doğru yanıt E’dir.

Taviz vermede, taraflar, başlangıçta istediklerinden çoğunlukla da karşılıklı geri adım atmaktadırlar, bir başka deyişle, paylaşımda bulunmaktadırlar. Her iki taraf tam olmasa da bir ölçüde tatmini kabullenmektedir. Çatışmaya taraf olan kişi veya grup, meseleler önemli olduğu hâlde denetimi elinde tutmayı göze alamadığında, yeterliliği konusunda özgüven eksikliği hissettiğinde, karmaşık meselelere geçici çözümler veya zaman baskısı altında uygun çözüm bulma gereksinimi duyduğunda, çözümsüzlüğe tek alternatif olduğunda, amaçlar birbirine ters düştüğünde, ilişki önemli olmakla birlikte boyun eğmenin de kabullenilemeyeceği durumlarda taviz verme tarzını kullanabilmektedir. Bu tarzda taraflar birbirlerinin gücünü eşit olarak görmektedirler. Doğru yanıt B’dir.

Tümleştirme tarzında, her iki tarafın da isteklerinin tamamen yerine getirilmesi arzusu vardır. Anlaşma samimiyetle aranmaktadır. Eğer tam anlamıyla bir anlaşma olamayacaksa ikincil amaç, en azından karşı tarafın refahının önemli ölçüde zarara uğratılmamasıdır. Meseleler taviz verilemeyecek kadar önemliyse, amaç farklı bakış açılarını birleştirmekse, çözümün hayata geçirilmesi için iki tarafında benimsemesi gerekiyorsa, taraflar arasındaki ilişki önemliyse ve olumlu bir şekilde sürdürme arzusu varsa tümleştirme tarzı tercih edilebilmektedir. Taraflardan biri başlangıçta böyle bir tarzla tepki verdiğinde karşı tarafı da aynı tarzı kullanmaya yönlendirebilir ve çatışma kazan-kazan şeklinde sonuçlanabilir. Doğru yanıt D’dir.

Bir tarafın kendi çıkarlarının bir başkası tarafından olumsuz yönde etkilendiği veya onlara karşı çıkıldığını algılaması durumuna çatışma denir. Soru kökünde verilen örnek de örgütlerde yaşanan çatışma durumunu nitelemektedir. Doğru yanıt A'dır.

Günlük yaşamda, çatışma dediğimizde çoğunlukla kastettiğimiz birbirine ses yükseltme, hatta bir ‘ağız dalaşı’dır. Örgütlerde çatışma ise uyuşmazlıkları, anlaşmazlıkları, tartışmaları ve bir diğerinin istediğini elde etmesini engellemeyi kapsar. Çatışmanın kritik iki ögesi taraf­ların birbirine bağımlı olması ve amaçlarının birbiriyle bağdaşmadığı algısıdır. Doğru yanıt C'dir.

Çatışmaya klasik yaklaşım, 1970’lerden itibaren yerini, başlarda çok radikal görülen bir başka görüşe (davranışçıların görüşüne) bırakmıştır. İdeal düzeyde çatışma olarak adlandırılan bu görüşe göre yoğunluğuna (düzeyine) dayalı olarak çatışmanın olumlu veya olumsuz etkileri ortaya çıkmaktadır. Daha açık bir ifadeyle, çatışmanın çok düşük veya çok yüksek düzeyde olması hâlinde olumsuz etkileri görülecek, ancak, vasat düzeyde çatışma ile kararların kalitesi, müşteri gereksinimlerine karşı duyarlılık, grup veya örgüt-dışı taraf­larla çatışma hâlinde grup veya örgüt-içi kenetlenme artabilecektir. Doğru yanıt D'dir.

Fikir çatışması, yapılacak işler, görevler, politikalar, yöntemler ve işle ilgili diğer benzer konularda farklı görüş ve fikirlerin olmasından kaynaklanır. Soru kökünde verilen örnek örgütte yapılacak görevlerle ilgili olduğundan fikir çatışması kapsamına girmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Örgütsel çatışma öncelikle örgütler arası ve örgüt-içi olarak ikiye ayrılmaktadır. Örgütler arası çatışma, isminden de anlaşılacağı üzere en az iki örgütün çatışmasını ele alır. Verdiği siparişlerin teslim tarihleri üzerinde sıklıkla tedarikçisiyle çatışan bir imalat işletmesi buna örnek verilebilir. Doğru yanıt E'dir.

Çatışmayı etkili yönetebilmek için yöneticilerin öncelikle çatışmanın nelerden kaynaklandığını anlamaları ve inceleyebilmeleri önem taşımaktadır. Birçok çatışmaya kaynaklık eden nedenler beş alt başlıkta ele alınacaktır: Yapısal faktörler, iletişim faktörleri, bilişsel faktörler, bireysel özellikler ve taraf­lar arasındaki ilişkinin geçmişi. Taraf­ları çatışmaya götürebilecek yapısal faktörler arasında artan uzmanlaşma, taraf­lar arasında karşılıklı bağımlılık, fiziksel ortam ve merkeziyetçiliğe karşı merkezkaççılık vardır. Soru kökünde verilen durum, yapısal faktörlerden biri olan artan uzmanlaşmayı örneklemektedir. Doğru yanıt A'dır.

Örgütlerde çatışmanın zamanla büyümesi, bir başka ifadeyle tırmanması söz konusu olabilir. Büyümüş çatışmanın birtakım özellikleri vardır. Taktikler sertleşir, meselelerin sayısı artar. Ayrıca, taraf­lar çatışmaya kendilerini daha fazla kaptırırlar. Zamanla da amaçları kendileri için olumlu birtakım sonuçlar elde etmekten çıkıp diğer tarafa zarar vermeye dönüşür. Buna göre I ve II numaralı seçeneklerde verilen ifadeler doğru II ve IV numaralı seçeneklerde verilen ifadeler yanlış bilgi içermektedir. Doğru yanıt B'dir.

Bir çatışma sürecinde tarafların hem kendi isteklerini hem de karşı tarafın isteklerini en yüksek düzeyde yerine getirme çabalarını içeren tepki tümleştirmedir. Bu tarzda her iki tarafın da isteklerinin tamamen yerine getirilmesi arzusu vardır. Doğru yanıt D'dir.

Kazan-kaybet veya kaybet-kazan durumlarında taraf­lardan biri istediğini elde etmiş, diğerinin ise isteği yerine gelmemiştir. Böyle bir durum bazen kaçınılmazdır ve bir tarafın kazancının diğer tarafın kaybı demek olduğu bu tür durumlar “sıfır-toplam oyunu” olarak da nitelendirilir. Bu tür bir durum tipik olarak amaç çatışması sonunda yaşanır. örnekte de çalışanlardan biri amacına ulaşırken diğeri ulaşamamıştır. Doğru yanıt A'dır.

Çatışmayı yönetmek için izlenmesi gereken süreç çatışmanın bir analizinin yapılması, uygun çatışma yönetimi tepkisinin verilmesi, uygun çatışma çözümleme taktiklerinin seçilmesi, çözümleme tekniğinin uygulanması ve gelişmelerin takip edilmesi şeklinde sıralanan basamakları
içermektedir. Doğru yanıt A'dır.