ÖRGÜT KURAMI

Uyum yaklaşımının en önemli eksikliklerinden biri, örgütlerin neden pek azının uzun süre yaşayabildiğini açıklayamamasıdır. Eğer örgütler değişen çevresel koşullara uyum sağlayabiliyorsa etrafımızda çok uzun süredir hayatta olan pek çok örgütün olması gerekirdi. Oysa mevcut örgütlerin çok büyük bir kısmı çok gençtir. Bu genç örgütlere kıyasla uzak geçmişte kurulmuş olup da günümüze kadar yaşamayı başarmış çok az örgüt vardır. Öyleyse doğru yanıt (A) dır.

Ayıklama yaklaşımına dayanan örgütsel ekoloji kuramında anlatılan çevresel değişimlerden küçük taneli değişim, sık ortaya çıkan, küçük çaplı değişimlerdir. Bir şirketin ürünlerine olan talepte gözlenen farklılaşma küçük taneli değişime bir örnek olabilir. Örneğin, her şirket ürünlerine olan talebin aşağı yukarı her gün farklılaştığını gözleyebilir.

Ayıklama yaklaşımına dayanan örgütsel ekoloji kuramında anlatılan çevresel değişimlerden iri taneli değişim, seyrek gözlenen ama büyük çaplı çevresel değişim demektir. İri taneli değişime bir örnek, bir şirketin faaliyet alanını doğrudan etkileyen yasalardaki değişimlerdir.

Örgütsel ekoloji kuramı ikincil yapısal özelliklerin kolay, ana yapısal özelliklerin ise zor değişeceğini ve bu nedenle ayıklama sürecini çevresel değişimle birlikte ana yapısal özelliklerin belirleyeceğini öne sürmektedir. Örgütlerin resmi amaçları, güç ilişkileri, temel teknolojileri ve pazarlama stratejileri gibi değiştirilmesi güç özellikler, onların değiştirilmesi güç yapısal özelliklerini oluşturmaktadır. Şıklar arasında (C) şıkkı, örgütün amaçlarına işaret ettiğinden, değişmesi daha olası, dolayısıyla da esnek, ikincil yapısal özellik olamaz. Ana yapısal özelliktir.

(A) şıkkı 'Yaşlı örgüt sayısını artırır' demekte ancak bu durum tam tersine kapanma olasılığını artırır; (B) şıkkı 'Genç örgüt sayısını artırır' demekte ki bunun verilen durumla hiç bir ilgisi yoktur; (C) şıkkı 'Eski yöntemlerin devamlılığını gerektirir' demekte ancak bu durum devamlılığı değil değişimi gerektirir; (E) şıkkı 'Kısıtlı bir zamanda gerçekleştirilir' demekte ancak bu durum çok zaman alır. Öyleyse doğru yanıt (D) şıkkıdır.

Damgalama, örgütlerin ana yapısal özelliklerinin bu örgütlerin ortaya çıktıkları dönemdeki toplumsal koşulların izlerini taşımasıdır. Bu durum verilen örneği en iyi açıklayan seçenektir.

Bir örgüt topluluğu büyüdükçe kendisininkine rakip biçimleri benimseyen örgütlerin hayatta kalmalarını güçleştirici hatta ortadan kaldırılmalarını sağlayacak tedbirleri daha etkin bir biçimde alır. Örneğin, bu örgütleri açıkça eleştirir, onlara kaynak verilmemesini ister veya devletten söz konusu örgüt biçiminin yasaklanmasını isteyebilir. O nedenle, bir örgüt topluluğunun yoğunluğundaki artış onunkine rakip biçimleri benimseyen örgütlerin kurulma olasılığını azaltır, kapanma olasılıklarını ise artırır.

(C), (D) ve (E) şıkları da zaten genelci örgütlere örnektir. Dolayısıyla, farklı olan şık (B) şıkkıdır.

Bir örgüt topluluğunu oluşturan örgütler genellikle birbirleriyle kaynaklar için rekabet ederler. Bu rekabet çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Örneğin bazen örgütler kendi ürünlerini diğerlerinin ürünlerinden farklılaştırmaya çalışırlar. Bazen de ürünlerini farklılaştırmak yerine onlardan daha fazla üretip daha ucuza satma yolunu seçerler. İlk stratejiyi seçen örgütler yenilik ve müşteri taleplerine hızlı yanıt vermeye yatırım yaparken ikincisini seçenler birim maliyeti düşürmek için yatırım yaparlar.

Sınırlı rasyonellik, örgütsel aktörlerin sınırlı miktarda bilgiyle karar almak zorunda olmasını ifade eder. Dolayısıyla, örgütsel dinamikler değil, doğrudan örgütsel aktörlerle ilişkilidir.

Ayıklama Yaklaşımı: Örgütlerin çevrelerindeki büyük çaplı değişimlerin gerekli kıldığı yapısal değişiklikleri gerçekleştiremeyeceklerini ve bu nedenle çevrede değişim meydana geldiğinde var olan örgütlerin önemli bir kısmının kapanacağını öne süren yaklaşım.

İri Taneli Değişim: Seyrek gözlenen ancak büyük çaplı çevresel değişimlerdir.