ÖRGÜT KURAMI

Endüstri Devrimi’nden sonra yaşanan niceliksel ve niteliksel değişme ve gelişmeler örgüt alanına olan ilgiyi arttırmıştır. Bu ilgi sonucunda tüm örgütlerde her zaman ve her yerde uygulanabilecek genel ilkeler geliştirmeyi amaçlayan klasik ve neo-klasik yönetim akımları gelişmiştir. Frederick W. Taylor’un bilimsel yönetim ve Henri Fayol’un yönetim süreci yaklaşımı klasik yönetim akımının; Elton Mayo’nun insan ilişkileri yaklaşımı ile Rennis Likert’in Sistem 4 yaklaşımı gibi davranışsal yaklaşımlar ise neo-klasik yönetim akımının gelişmesinde rol oynamışlardır. Bu nedenle doğru yanıt B seçeneğidir.

Etkililik, verimlilik, kârlılık vb. göstergelerle ifade edilebilen örgütsel performans, klasik yönetim akımına göre biçimselleşme, uzmanlaşma ve eş güdüm derecesine bağlıyken neo-klasik yönetim akımına göre, örgütteki bireylerin örgütsel kararlara katılımına bağlıdır. Ancak örgütlerin yapıları üzerinde 1950’lerin sonundan başlayarak gerçekleştirilen bilimsel araştırmaların sonucunda; tek ve evrensel bir örgütlenme modelinin var olmadığı sonucu ortaya çıkmıştır. İşte koşul-bağımlılık kuramı, örgüt tasarımlarındaki ya da örgütlenme modellerindeki bu farklılıkları açıklayabilmek için geliştirilmiştir. Bu nedenle doğru yanıt C seçeneğidir.

Koşul bağımlılık kuramında, örgütsel yapının üzerinde en fazla; bürokratikleşme, biçimselleşme, standartlaşma, hiyerarşi, merkezileşme ve uzmanlaşma gibi boyutlarla durulmaktadır. Bürokratikleşme, örgütün idari işlerle ne derece uğraştığını; biçimselleşme, sosyal konumların ve sosyal konumlar arasındaki ilişkilerin, bu konumları işgal eden bireylerin kişisel özellik ve ilişkilerinden bağımsız olarak açıkça belirlenme ve tanımlanma derecesini; standartlaşma, örgütteki işlerin kural ve yöntemlere bağlılığını; hiyerarşi, örgütteki çalışanların farklı derecelere göre sıralanmasını; merkezîleşme, karar alma yetkisinin hiyerarşinin üst basamaklarında toplanmasını ifade etmektedir. Bu nedenle doğru yanıt D seçeneğidir.

Uyum, yüksek örgütsel performansa yol açan koşul-bağımlılık etmeninin düzeyi ile örgütsel yapı düzeyinin birleşimidir. Örgütsel yapı, koşul-bağımlılık etmenine uyarsa yüksek performans elde edilir. Tersine, yapı etmene uymazsa düşük performans elde edilir ve örgütler, daha yüksek performans elde etmek için uyuma doğru harekete geçerler. Bu ifade aynı zamanda, koşul-bağımlılık kuramının örgütsel değişime getirdiği açıklamadır. Düşük örgütsel performans sonucu ortaya çıkan kriz durumu örgütsel değişimi tetiklemektedir. Bu nedenle, doğru yanıt B seçeneğidir.

Örgütte yüksek performans elde edilmesi için örgütsel yapının koşul bağımlılık etmenine uyması gerekmektedir. Çevresel belirsizlik derecesinin yüksek olduğu durumlarda kural ve standartlara aşırı bağlı, biçimsel, bürokratik ve merkezi yapılar, örgütün çevreye uyum sağlama hızının azalmasına neden olarak örgütsel etkililik ve performansın da düşmesine neden olacaktır. Çevresel belirsizliğin yüksek olduğu durumlar, örgütün çevreye uyum hızını artıracak esnek yapılarla daha uyumludur. Bu nedenle doğru yanıt, E seçeneğidir

Örgütte çevresel belirsizliklerin artması ve çevresel taleplerin değişkenlik göstermesi gibi nedenlerle örgütsel alt birimlerin hedef yönelimi, zaman yönelimi, kişilerarası yönelimler ve yapıların biçimselliği temelindeki farklılıkları, farklılaşma kavramı ile açıklanmaktadır. Bu nedenle doğru yanıt, B seçeneğidir.

Örgütsel alt birimlerin arasında dolaylı karşılıklı bağımlılığın olduğu ve çeşitli müşterilerin birbirlerine bağlandığı örgütsel teknoloji türü aracı teknoloji olarak anılmaktadır. Yukarıda verilen örnekte de telefon operatörü iki müşteri grubunu birbirine bağlayan bir teknoloji kullanmaktadır. Bu nedenle doğru yanıt, A seçeneğidir.

Aston Grubu’na göre, daha büyük örgütler uzmanlaşma, biçimselleşme ve standartlaşma anlamında daha fazla bürokratik yapılanmaya gitme eğilimindedir. İlginç bir şekilde, daha büyük örgütlerin daha az merkezileştikleri ortaya çıkmıştır. Bu nedenle doğru yanıt, D seçeneğidir.

Miles ve Snow, savunmacı strateji ile mekanik, arayışçı strateji ile organik örgüt yapısının uyum durumuna ulaşarak yüksek performans sağladığını vurgulamışlardır. Başarılı savunmacı örgütlerde, yoğun bir işbölümünün olduğu işlevsel yapılar, yüksek düzeyde merkezileşme ve net bir hiyerarşi ve başarılı arayışçı örgütlerde, düşük derecede biçimselleşme, yüksek düzeyde merkezilikten uzaklaşma ve basık bir hiyerarşi söz konusudur. Analizci strateji, işlevsel-ürün temelli matris örgüt yapısı ile uyum duruma gelerek yüksek performans sağlamaktadır. İşlevsel-ürün temelli matris yapısında hem mekanik hem de organik örgüt yapısından unsurlar bir aradadır. Bu nedenle doğru yanıt, E seçeneğidir.

Büyüklük ile mekanik yapı ve değişken çevre ile organik yapı arasında yüksek performans açısından olumlu ilişkiler söz konudur. Seçeneklerde büyüklük ile birlikte verilen bürokratik yapı ve uzmanlaşma mekanik yapının özellikleridir ve büyüklük ile uyumludur. Ancak biçimsel kurallar ve merkezileşme yine mekanik yapının özellikleridir ve değişken çevreyle uyumlu değildir.

Endüstri devrimi

Koşul Bağımlılık Kuramı

Uzmanlaşma

Strateji

Çevre odaklı çalışmalar

Yoğun teknoloji

İdari yoğunluk

Farklılaşan Performans

Klasik ve neo-klasik yönetim akımlarının temel hedefi Cevap: Her zaman ve her yerde uygulanabilecek bazı genel ilkeler geliştirmektir

örgütleri uygun girdileri sağlama, girdiler üzerinde gerçekleşen işlemlerin verimli bir şekilde eş güdümünü sağlama ve çıktıları etkili bir şekilde pazarlamaya girişen açık sistemler olarak görmektedir.