Aof Panel

Soru 1

Postmodernizmin tarihsel temelleri modern dönemin başlangıcına kadar
götürülebilir. Daha 18. yüzyılda Rousseau ile başlayan modernizm eleştirileri
Nietzsche, Heidegger, Spengler, Danilevski vb. ile belki de en üst noktasına varmıştır. Yine ardından gelen Frankfurt Okulu ve takipçileri de postmodernizmi
ve ilkelerini belirleyen önemli akımlardan biridir. Çok farklı bilim dallarından
beslenen postmodernizme yönelik yaklaşımlar belli başlı beş grup altında toparlanabilir (Erdemir, 2000):
I Birinci yaklaşım, bilgi ve bilim felsefesi alanında, aydınlanma ideallerinin
reddedilmesidir. Bunlar arasında, yukarıda da ele alındığı gibi, hayatı bütünüyle açıklama iddiasındaki özgürlük, eşitlik, adalet, evrim, rasyonalizm,
devrim, hümanizm, başkaldırı vb. büyük projeler bulunmaktadır. Bunun
yanı sıra, bilginin kaynağı olarak sadece aklı ve bilimsel yöntemi gören anlayışa karşı çıkılmaktadır.
II Bir başka yaklaşım Marksist düşünürlerin yaklaşımıdır. Onlar postmodernizmi kapitalist ötesi, sanayi ötesi veya geç kapitalizm gibi değişik şekillerde adlandırılan, bir anlamda kapitalist sömürü düzeninin incelikli bir şekilde makyajlanarak hükmünü sürdürdüğü dönemin kültürel mantığı olarak görmektedirler.
III Üçüncü bir yaklaşım,Theory,Culture & Society (Kuram,Kültür ve Toplum)
dergisi etrafında şekillenen ve sosyal anlamda içinde yaşadığımız hayatın
modern kavramlarla açıklanamayacağını, yeni bir disiplinin gerçekleştirilmesi gerektiğini iddia eden Turner, Robertson, Stauth ve Featherstone gibi
sosyologların yaklaşımıdır.
IV Dördüncü bir yaklaşım, Giddens ve Beck’in postmodernizmi modernizmin daha da radikalleşmiş bir hâli olarak gören yaklaşımdır.
V Son yaklaşım da modernizme yönelik postmodern eleştirilerdeki haklılıkları kabul etmekle birlikte, çözümün yine de modernlik içinde aranması
gerektiğinde ısrar eden Habermas’ın yaklaşımıdır.

Çözüm Açıklaması

Postmodernizmin tarihsel temelleri modern dönemin başlangıcına kadar
götürülebilir. Daha 18. yüzyılda Rousseau ile başlayan modernizm eleştirileri
Nietzsche, Heidegger, Spengler, Danilevski vb. ile belki de en üst noktasına varmıştır. Yine ardından gelen Frankfurt Okulu ve takipçileri de postmodernizmi
ve ilkelerini belirleyen önemli akımlardan biridir. Çok farklı bilim dallarından
beslenen postmodernizme yönelik yaklaşımlar belli başlı beş grup altında toparlanabilir (Erdemir, 2000):
• Birinci yaklaşım, bilgi ve bilim felsefesi alanında, aydınlanma ideallerinin
reddedilmesidir. Bunlar arasında, yukarıda da ele alındığı gibi, hayatı bütünüyle açıklama iddiasındaki özgürlük, eşitlik, adalet, evrim, rasyonalizm,
devrim, hümanizm, başkaldırı vb. büyük projeler bulunmaktadır. Bunun
yanı sıra, bilginin kaynağı olarak sadece aklı ve bilimsel yöntemi gören anlayışa karşı çıkılmaktadır.
• Bir başka yaklaşım Marksist düşünürlerin yaklaşımıdır. Onlar postmodernizmi kapitalist ötesi, sanayi ötesi veya geç kapitalizm gibi değişik şekillerde adlandırılan, bir anlamda kapitalist sömürü düzeninin incelikli bir şekilde makyajlanarak hükmünü sürdürdüğü dönemin kültürel mantığı olarak görmektedirler.
• Üçüncü bir yaklaşım,Theory,Culture & Society (Kuram,Kültür ve Toplum)
dergisi etrafında şekillenen ve sosyal anlamda içinde yaşadığımız hayatın
modern kavramlarla açıklanamayacağını, yeni bir disiplinin gerçekleştirilmesi gerektiğini iddia eden Turner, Robertson, Stauth ve Featherstone gibi
sosyologların yaklaşımıdır.
• Dördüncü bir yaklaşım, Giddens ve Beck’in postmodernizmi modernizmin daha da radikalleşmiş bir hâli olarak gören yaklaşımdır.
• Son yaklaşım da modernizme yönelik postmodern eleştirilerdeki haklılıkları kabul etmekle birlikte, çözümün yine de modernlik içinde aranması
gerektiğinde ısrar eden Habermas’ın yaklaşımıdır.

Soru 2

Modern Örgüt Kuramları
İlgili başlık altında da tanımlandığı gibi modernizm akılcı, gerçekçi, ilerlemeci,
belirlenimci, sistematik, seküler ve insanlık için büyük projeleri olan bir düşüncedir. Dolayısıyla modernizmden beslenen örgüt kuramları genellikle işletmelerin
belli koşullarda belli biçimlerde faaliyet göstermeleri yada belli yapılara sahip olmaları durumunda başarılı olabileceklerini kabul etmekte ve bu açıdan işletmelere yol gösterecek, evrensel geçerliliğe sahip bir formül aramaktadır. Bu arayışta da
akla dayalı yani pozitivist bir yöntemden yararlanmaktadır. Dolayısıyla modernizmin örgütsel araştırmalarda öne çıkan temel özellikleri şu şekilde sıralanabilir
(Clegg, 1990; Gergen, 1992; Jaffee, 2001):
I Modernist bakış açısı örgütleri sınırları belli varlıklar olarak tanımlamaktadır. Bu sınırlar örgütleri iç çevresini ve dış çevresini, yani örneğin üretim
süreçleriyle pazarlama süreçlerini birbirinden ayrı sistemler olarak ele alır.
II Modern yaklaşım yapısalcı-işlevselci bakış açısına sahip olduğundan örgütlerde farklılaştırma ve iş bölümüne önem verir. Örgütler önceden tanımlanmış pozisyonlar, görevler ve departmanlara ayrılarak belli bir iş bölümü çerçevesinde faaliyet göstermelidirler.
III Modernizmin akılcı bakış açısı örgütleri belli hedeflere ulaşmanın araçları
olarak görerek onları araçsallaştırmakta ve söz konusu hedeflere ulaştıracak makine benzeri standart süreçlere sahip örgütlenme ve çalışma biçimleri geliştirmekle ilgilenmektedir. Bu anlamda örgütlerin mensupları da
belli amaçları gerçekleştirmek üzere yönetici, çalışan veya işletme sahibi
gibi sınırları belli rutin rolleri yerine getiren kişilerdir.
IV İlerleme yaklaşımı modern örgütlerin hep daha çok, daha hızlı ve daha
az maliyetle üretim yapmaya odaklanmaları sonucunu getirmektedir. Bu
durum örgütsel analizde etkinlik ve verimlilik gibi kavramların ön plana
çıkmasına neden olmuştur.

Çözüm Açıklaması

Modern Örgüt Kuramları
İlgili başlık altında da tanımlandığı gibi modernizm akılcı, gerçekçi, ilerlemeci,
belirlenimci, sistematik, seküler ve insanlık için büyük projeleri olan bir düşüncedir. Dolayısıyla modernizmden beslenen örgüt kuramları genellikle işletmelerin
belli koşullarda belli biçimlerde faaliyet göstermeleri yada belli yapılara sahip olmaları durumunda başarılı olabileceklerini kabul etmekte ve bu açıdan işletmelere yol gösterecek, evrensel geçerliliğe sahip bir formül aramaktadır. Bu arayışta da
akla dayalı yani pozitivist bir yöntemden yararlanmaktadır. Dolayısıyla modernizmin örgütsel araştırmalarda öne çıkan temel özellikleri şu şekilde sıralanabilir
(Clegg, 1990; Gergen, 1992; Jaffee, 2001):
• Modernist bakış açısı örgütleri sınırları belli varlıklar olarak tanımlamaktadır. Bu sınırlar örgütleri iç çevresini ve dış çevresini, yani örneğin üretim
süreçleriyle pazarlama süreçlerini birbirinden ayrı sistemler olarak ele alır.
• Modern yaklaşım yapısalcı-işlevselci bakış açısına sahip olduğundan örgütlerde farklılaştırma ve iş bölümüne önem verir. Örgütler önceden tanımlanmış pozisyonlar, görevler ve departmanlara ayrılarak belli bir iş bölümü çerçevesinde faaliyet göstermelidirler.
• Modernizmin akılcı bakış açısı örgütleri belli hedeflere ulaşmanın araçları
olarak görerek onları araçsallaştırmakta ve söz konusu hedeflere ulaştıracak makine benzeri standart süreçlere sahip örgütlenme ve çalışma biçimleri geliştirmekle ilgilenmektedir. Bu anlamda örgütlerin mensupları da
belli amaçları gerçekleştirmek üzere yönetici, çalışan veya işletme sahibi
gibi sınırları belli rutin rolleri yerine getiren kişilerdir.
• İlerleme yaklaşımı modern örgütlerin hep daha çok, daha hızlı ve daha
az maliyetle üretim yapmaya odaklanmaları sonucunu getirmektedir. Bu
durum örgütsel analizde etkinlik ve verimlilik gibi kavramların ön plana
çıkmasına neden olmuştur.

Soru 3

İktisadi örgüt kuramları örgütün sahipleri, yöneticiler ve çalışanlar konuları dışında pek çok konuyu inceleyerek açıklamıştır aşağıdakilerden hangisi bu konulardan birisi değildir?

Soru 4

2. Hem Vekalet kuramı hem de İşlem maliyetleri kuramı örgüt sahipleri, çalışanlar, tedarikçiler ve taşeronlar arasındaki ilişkileri incelemiştir ve açıklamıştır bunun sebebi nedir?

Soru 5

3. İşlem maliyetleri kuramında birinci soru örgütlerin mal ve hizmetleri kendilerinin mi üreteceği yoksa piyasadan mı satın almalarının daha iyi olacağı sorusudur kurama göre burada varılacak sonuç neresidir?

Soru 6

4. İşlem maliyetleri kuramına göre örgütlerin en verimli sınırlarının saptaması demek işlemlerin örgütün içinde mi yoksa dışında mı yapılmasının daha doğru olduğu ya da her iki uygulamanın da olduğu bir birleşimin mi olması gerektiği sorusunun cevabının verilmesidir örneğin öğüt kritik bir hammaddeyi ya da parçayı içeride mi üretmelidir yoksa bir tedarikçiden mi satın almalıdır buradaki açıklama kurama göre nedir?

Soru 7

5. İşlem maliyetleri kuramı örgütleri başka örgütlerle ilişkiye girmesi şart varlıklar olarak tanımlar onların bu durumları kesindir ve aksi durum yani herhangi bir örgütle ilişki halinde olmamaları ise imkansızdır bu kesin olan durum karşısında İşlem maliyetleri kuramına göre örgütler burada hangi soruyu sorarlar?

Soru 8

6. İşlem maliyetleri kuramının en önemli kavramlarından birisi olan “işlemler” yani mal ve hizmetlerin örgütün sınırları içinde olanlarının ve örgütün sınırları dışında tutulanlarının belirlenmesi konusu aynı zamanda örgütler için bir maliyet konusudur yani kurama eskiden maliyetler denildiğinde akla gelen üretim maliyetleri iken bugün örgütler için geçmişte sıfır kabul edilen “sözleşme ve işlemlerin maliyetleri” ortaya çıkmış bir gerçeklik olarak örgütler için kesin var olan bir durumdur bu duruma ne denir?

Soru 9

7. İktisadi örgüt kuramlarına göre örgütler bazı üyeleri arasındaki ilişkileri kullanıp pazar mekanizmalarını kullanmayarak pek çok işlemi daha ucuza ve kolaylıkla yerine getirebilir aşağıdakilerden hangisi örgütün bu işlemlerinden birisi değildir?

Çözüm Açıklaması

Örgütler ve iktisat arasındaki bağ ilk kez iktisatçı Ronald Coase tarafından

1937 yılında ortaya atılmıştır. Coase “Örgütler neden vardır?” temel sorusunun

yanıtını ararken örgütlerin bazı durumlarda üyeleri arasındaki ilişkileri pazar mekanizmalarından

daha ucuza ve kolayca yürütebilecekleri önermesini yapmıştır.

Örgütlerin tedarikçiler, iş gücü ve müşterilerle işlemleri, bir diğer deyişle alışverişleri,

olmaktadır. Bu işlemlerin bazıları örgütün içinde, bazıları ise örgüt sınırlarının

dışında (pazarda) olmaktadır. İşlemlerin değişen oranlarda belirsizlik barındırmaları

nedeniyle örgütler her işlemde bazı maliyetlerle karşılaşmaktadırlar.

Pazar mekanizması piyasa ya da diğer bir deyişle fiyat mekanizmasıdır. Bir örgütte

işlerin pazar mekanizmasıyla yürütüldüğünü düşünelim. Her çalışanın yapacağı

işin fiyat mekanizmasıyla saptanması için benzer işler üzerinden fiyat karşılaştırmaları,

en uygun çalışanı belirleme, sözleşme yapma ve sözleşme yenileme, performans

takibi ve anlaşmazlıkların giderilmesi için karmaşık pazarlık turlarının

yapılması gerekir. Bütün bu faaliyetlerin maliyetlerine işlem maliyetleri diyoruz.

Aracılık ücretleri, hizmet bedelleri, kredi faizleri gibi bazı işlem maliyetleri açık

maliyetlerdir. Bunun yanı sıra alışverişlerde karşı tarafın performansını takip

etme gibi maliyetler gizli maliyetlerdir. İşlem maliyetleri bir işlemin verimsizliğiyle

ilgilidir. Yani bir örgütün işlem maliyetleri ne kadar yüksekse örgütün sahiplerine

o kadar servet kalmaktadır. Örgütlerin içinde işler pazar mekanizmalarıyla

değil, hiyerarşik mekanizmalarla yürütülmektedir. Yöneticiler çalışanlarına hangi

görevi yapacaklarını bildirir, böylece işlem maliyetleri asgariye çekilmiş olur. Kurama

göre örgüt sahipleri veya yöneticiler en az işlem maliyeti yaratan durumun

peşindedir.

Soru 10

8. Örgütler ile iktisat arasındaki bağı ilke kez kuran ünlü iktisatçı Ronald Coase’dur aşağıdakilerden hangisi örgütler ile iktisat arasında kurulan ilişki için yanlıştır?

Soru 11

9. Aşağıdakilerden hangisi İktisadi kuramların dayandığı gerçeklerden birisi değildir?

Soru 12

10. İktisadi kuramlara göre aşağıdakilerden hangisi bir örgütte işler pazar mekanizmasıyla yürütüldüğünde örgütteki çalışanların durumuyla ilgili olarak söylenemez?

Soru 13

Kişi veya örgütler arası alışverişleri yönetmek için yapılan pazarlık, izleme ve yönetişim maliyetlerinin tümü aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade edilmektedir?

Soru 14

Hangisi işlem maliyetleri kuramının temellerini atmıştır?

Soru 15

Hangi kuram örgütün amacının çevreyle ve örgüt içindeki yapılan kaynak alışverişlerinin maliyetlerini en aza indirmek olduğunu öne sürmektedir?

Soru 16

İşlemlerle ilgili bilgilerin taraflar arasında eşit dağılmamış olması hangi kavramla ifade edilmektedir?

Soru 17

Mal ve hizmetlerin örgüt içinde gruplar arasında veya örgütsel sınırlar arasında alışverişi işlem maliyeti kuramında hangi kavramla ifade edilmektedir?

Soru 18

Örgütün mal ve hizmet üretimi için ihtiyaç duyduğu işlemleri iç sözleşmeler yoluyla kendi bünyesinde gerçekleştirmesi durumu hangi kontrol türüne örnektir?

Soru 19

Profesyonel bir futbol yöneticisinin çalıştırdığı takımın başarısınına göre gelir elde etmesi hangi tür sözleşmeye örnek olarak verilebilir?

Soru 20

Vekalet kuramına göre vekilin örgütün çıkarları için gereken gayreti göstermemesi ne tür risk olarak ifade edilmektedir?

ÖRGÜT KURAMI - Deneme Sınavı - 6