ÖRGÜT KURAMI - Deneme Sınavı - 4

Yoğun teknoloji

İdari yoğunluk

Farklılaşan Performans

Kaynak bağımlılığı kuramı iki temel fikirden yola çıkmaktadır. Bunların ilki, örgütlerin ancak etkin olabildikleri sürece hayatta kalabilecekleridir. İkincisi ise örgütlerin etkinliğinin yani başarılı olmalarının, içinde bulundukları çevrenin koşullarına bağlı olduğudur. Buna göre I. ve III. Önermelerde verilen bilgiler doğrudur ve doğru yanıt B seçeneğidir.

İşletmeler üzerinde yapılan araştırmalar, öteden beri, kaynakların nasıl elde edildiğine/edileceğine değil, bu kaynakların nasıl kullanıldığına veya kullanılması gerektiğine odaklanmıştır. Bir çalışanın verimliliğini artırmak için yaptığı işin nasıl tasarlanması gerektiği veya kişinin motive edilmesi gerektiği hakkında birçok araştırma ve yaklaşım bulunmaktadır. Ancak kaynak bağımlılığı kuramına göre örgütlerin dünyasında ne olup bittiği, içinde faaliyette bulunulan çevreye ve o çevreden kaynaklanan koşul ve kısıtlara göre şekillenmektedir. Buna göre kaynak bağımlılığı kuramı, örgütün içinde faaliyette bulunduğu çevreden kaynaklanan koşul ve kısıtların incelenmesi gerektiğine odaklanmaktadır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

İşletmeler, varlıklarını sürdürmek için gerekli kaynakların kullanımı açısından dış aktörlere bağımlı durumdadırlar. Buradaki dış aktörlerden kastedilen de örgütün ihtiyaç duyduğu girdileri kontrol eden kişi ve kuruluşlardır. Müşteriler, işletmenin ürün ve hizmetlerini satın alan kişi veya kuruluşlar olarak; belediyeler ile İmar İşleri Müdürlüğü, gerekli izin ve belgelerin temin edildiği düzenleyici bir kuruluş olarak; çimento fabrikası ise işletmenin üretim sürecinde ihtiyaç duyduğu girdileri sağlayan tedarikçilerden biri olarak işletmenin doğrudan bağımlı olduğu dış aktörler arasında yer almaktadır. Ancak Barolar Birliği, inşaat firmasının ürün ve hizmet üretimi sürecinde sürekli olarak hizmetlerine gereksinim duyduğu kuruluşlardan biri değildir. Buna göre doğru yanıt D seçeneğidir.

Kaynak bağımlılığı kuramında örgütün davranışları üzerinde etkili olan çevre, üç özelliği açısından incelenmektedir. Bunlar yoğunluk, kaynak kıtlığı ve iç ilişkililik durumudur. Bir sektördeki toplam üretim hacminin, satışların, istihdamın, yaratılan katma değerin ağırlık olarak kaç işletme tarafından kontrol edildiği yoğunluk durumunu ifade etmektedir. Söz konusu sonuçların az sayıda (sektörün hacmine göre iki, üç ya da dört) örgüt arasında dağılması durumunda sektör yoğunluğunun yüksek olduğu kabul edilmektedir. Yüksek yoğunluğun tam tersine söz konusu sonuçların çok sayıda örgüt arasında dağılması ve hiçbir aktörün karşılıklı bağımlılık ilişkisini belirleyecek güce tek başına sahip olmaması o sektörde düşük yoğunluğa işaret etmektedir. Buna göre doğru yanıt A seçeneğidir.

Bir kaynağın örgütsel faaliyetler açısından önemini belirleyen özelliklerden biri, ilgili kaynağın faaliyetler içindeki payı, yani hangi hacimde kullanıldığıdır. Örneğin üretimde kullanılan girdiler içinde bir girdinin payının yüksek olması bu girdiyi sağlayan örgüte bağımlılığı artırmaktadır. Küçük oranlarla tedarik edilen çok sayıda girdi ile üretim yapan bir örgütün tedarikçilerine bağımlılığı da görece daha düşük düzeyde gerçekleşecektir. Benzer biçimde, sadece bir ya da iki ürünün üretimini/satışını gerçekleştiren bir örgüt, değişik müşterilere çok sayıda farklı ürünün satışını gerçekleştiren bir örgüte göre söz konusu bu iki ürünü satın alan müşterilere daha fazla bağımlı hâle gelecektir. Bu nedenle I ve III numaralı önermelerde verilen durumlar kaynağın önemini arttırarak dış aktörlere olan bağımlılığın daha yüksek olmasına neden olmaktadır.

İşletmelerin dış çevrelerindeki aktörlerle ilişkileri politik bir süreç olarak kabul edilmektedir. Örgütün içinde yer alan bireyler, gruplar veya örgütün kendisi bir takım politik faaliyetler çerçevesinde diğer birey, grup veya örgütlerle olan bağımlılık ve güç ilişkilerini şekillendirmektedir. Politik bakış açısına göre koalisyonlar oluşturmak, örgütlerin varlığını sürdürmeleri açısından en kritik faaliyeti içermektedir. Bu bakış açısına göre örgütlerin, diğer sosyal aktörleri kendi faaliyetlerine katılmaya ya da faaliyetlerine destek vermeye teşvik veya ikna etmesi gerekmektedir. Yukarıda verilen örnekte de bir birimin diğer birimlerin desteğini almak için onları ikna etmesine vurgu yapılmaktadır. Bu bağlamda doğru yanıt E seçeneğidir.

Örgütler çevresel koşullara göre varlıklarını sürdürmeyi sağlayacak bir takım eylem ve davranışlara girişmektedir. Bu eylemler çevresel taleplere uymaktan, çevresel talebi ya da bağımlılık ilişkisinin kendisini yönlendirmeye hatta değiştirmeye varan geniş bir yelpazede gerçekleşmektedir. Bu çerçevede yer alan eylemlerden biri ayrı tutma, yani taleplere görünürde uyum sağlanmasıdır. Soru kökünde verilen örnekte de hastanenin gerekli belgeleri sağlayarak çevresel taleplere görünürde uyum sağladığı ancak işleyişte bunlara aykırı durumlar sergilediği görülmektedir. Bu bağlamda doğru yanıt B seçeneğidir.

Örgütsel bağımlılık ilişkilerine müdahale etmek için izlenen büyüme stratejilerinden birisi örgütler arasındaki birleşme ve satın almalardır. Kaynak bağımlılığı kuramı birleşme ve satın almaları üç farklı strateji üzerinden ele almaktadır, Bu stratejiler, yatay bütünleşme, dikey bütünleşme ve çeşitlendirme stratejilerdir. Yatay bütünleşme, rakip örgütleri satın alma; çeşitlendirme, ekonominin diğer endüstrilerine yayılarak mevcut faaliyet alanına bağımlılığı azaltmayı ifade etmektedir. Dikey bütünleşme ise tedarikçi ya da müşteri konumunda olan örgütler ile mevcut bağımlılık ilişkilerinin yapısını değiştirmeyi içermektedir. Bu amaçla kullanılan yollardan biri tedarikçi konumundaki bir işletmeyi satın almayı ifade eden geriye doğru dikey bütünleşmedir. Soru kökünde verilen örnekte de tedarikçi konumundaki bir işletmenin satın alınması yoluna gidildiği görülmektedir.

Başlangıcından itibaren psikoloji, sosyoloji ve ekonomi; son dönemlerde ise felsefe, tarih ve edebiyat gibi sosyal bilimlerin pek çok alanıyla olan yoğun ilişkileri nedeniyle örgüt kuramı alanındaki çalışmaların derli toplu bir biçimde özetlenmesi de en az örgütlerin anlaşılması kadar zorludur

Örgütlerin uzun vadede hayatta kalma becerisine sahip olma anlamında durağan, belli prosedürlere bağlı olarak ne zaman ne yapacağı belli olduğu için güvenilir, faaliyetleri sürekli kayıt altına alındığından geliştirilmeye açık ve hesap verebilir olmaları, sosyal hayatta örgüt biçimindeki yapılara olan ihtiyacı artırmıştır.

Kuram ise çoğu kez anlaşılmaz, karmaşık, gereksiz, fazla akademik ve pratikte karşılığını olmayan bir kavram olarak kabul edilmektedir. Oysa Kurt Lewin’in ünlü sözünde belirttiği gibi “iyi bir teoriden daha pratik hiçbir şey yoktur” (1951: 169). Hepimiz gündelik hayatımızda hiç farkında olmadan pek çok kuramsal ç›karımdan yararlanırız.

Örgütü oluşturan bireylerin kişilik özellikleri ve eylemlerinin örgütün amaçlarına katkılarının liderlik vb. yollarla nas›l ortaya çıktığı ve örgütlenme biçimlerini nasıl etkilediği ile ilgilenir.

Örgüt kuramlarında Sosyoloji, ekonomi, kamu yönetimi, örgütsel sosyoloji, vb. alanlardan edinilen bilgilerle zenginleştirilmiş bir araştırma alanı söz konusudur.

Örgütsel davranış insan davranışlarını, içinde yaşadıkları çalışma ortamlarında ele alır ve bireyin örgütten ne şekilde etkilenerek davranış değişikliği gösterdiğini inceler.

Örgüt kuramı alanının doğuşu ve gelişimi dört evrede incelenir.

Yapı ise genellikle belli bir biçime ve düzene sahip toplumsal davranış örüntülerini, örneğin örgütler aç›ısından çevreyi ifade etmektedir.

Klasik ve neo-klasik yönetim akımlarının temel hedefi Cevap: Her zaman ve her yerde uygulanabilecek bazı genel ilkeler geliştirmektir