ÖRGÜT KURAMI - Deneme Sınavı - 2

Örgütsel topluluklar, örgütsel ekoloji kuramında özel bir öneme sahiptir. İlk
olarak topluluklar ana özellikleri birbirine benzer örgütlerden meydana geldiği
için onların üyeleri çevresel değişimden benzer şekilde etkilenirler. Ayrıca bir
türden çevresel değişime bir örgüt topluluğunun üyelerinin vereceği tepkiyle bir
başkasının üyelerinin vereceği tepki çok farklı olabilir. Örneğin, faiz oranlarındaki
artış bankaların kazançlarını olumlu yönde etkilerken inşaat firmalarının hayatta
kalmalarını güçleştirebilir. O yüzden, örgütlerin çevreleriyle olan ilişkilerini
incelerken onları toplulukların üyeleri olarak ele almak ve hatta örgütsel
toplulukların çevreleriyle olan ilişkilerine odaklanmak anlamlı olabilir. Örgütsel
ekoloji bu nedenle çevresel değişimle birlikte örgüt kurulma ve kapanma oranlarının
nasıl değiştiğini ve mevcut örgütsel toplulukların nasıl değiştiklerini inceler.

İkinci olarak, örgüt toplulukları ortaya çıktıktan sonra kendi içlerinde bazı
dinamikler, yani değişim yaratan güçler ve süreçler doğururlar. Bunların en
önemlilerinden biri aşağıda daha detaylı olarak incelenen rekabettir. Bir topluluğun
üyeleri benzer ana yapısal özelliklere sahip oldukları için benzer kaynaklara
bağımlıdır. Topluluğun büyümesi, yani üyelerinin sayısının artması, üyeleri için
kaynak teminini güçleştirebilir, yani topluluk üyeleri arasında kaynaklar için
rekabet artabilir. Rekabetin yoğunluğundaki artış topluluğa yeni üyelerin katılma
olasılığını veya mevcut üyelerin hayatta kalma olasılığını etkileyebilir. Dolayısıyla
bir örgütsel topluluğun evrimini dışsal koşullar kadar onun içsel dinamikleri de
etkileyebilir.

Üçüncü olarak, örgütleri bir topluluğun üyesi olarak düşünmek onların bazı
özelliklerinin hayatta kalma olasılıklarıyla ilişkisini incelemeyi de kolaylaştırır.
Örneğin, bir örgütün büyüklüğünün onun hayatta kalma olasılığını nasıl
etkilediğini öğrenmeye çalışıyor olalım. Bir örgütün hayatta kalma olasılığını
onun büyüklüğü kadar hangi amaçlara hizmet ettiği, nasıl yönetildiği, temel
teknolojisinin ve stratejilerinin ne olduğu da etkiler. Örgüt büyüklüğü ile hayatta
kalma olasılığı arasındaki ilişkiyi daha kolay incelemek için aynı amaçlara hizmet
eden, benzer şekillerde yönetilen, benzer teknolojiler ve stratejiler kullanan, yani
aynı biçime sahip örgütleri incelemek işimizi kolaylaştırabilir. O nedenle örgütsel
ekolojide örgütsel özelliklerle örgütlerin hayatta kalma olasılıkları arasındaki
ilişki bazı örgütsel topluluklara odaklanılarak incelenir.

Örgütsel ekoloji kuramından hareketle demografik süreçlerle ilgili yapılan
araştırmalar iki gruba ayrılır. Bunların ilki örgütlerin yaşı ile onların kapanma
olasılıkları arasındaki ilişkiyi inceler. İkinci grup araştırma ise örgüt büyüklüğü ile
kapanma oranlara arasındaki ilişkiye dairdir. Dolayısıyla örgüt yaşı ve büyüklüğü
örgütsel ekolojide incelenen demografik değişkenlerdir. Henüz kurulmamış
örgütlerin yaşı veya büyüklüğü olamayacağı için yaş ve büyüklüğün yalnızca var
olan örgütlerin kapanma olasılıklarıyla olan ilişkisi incelenebilir. Örgüt yaşı ve
kapanma oranı arasındaki ilişkiye dair sunulan ekolojik önermeler yaş bağımlılığı
kuramını oluşturur. Örgüt büyüklüğü ve kapanma oranı arasındaki ilişkiye dair
olanlar ise büyüklük bağımlığı kuramını oluşturur. Yaş ve büyüklük bağımlığına
ilişkin fikirler ve bulgular aşağıda sırasıyla sunulmaktadır.

Büyük örgütlerin küçük olanlara kıyasla daha güçlü oldukları ve bu nedenle küçüklere
kıyasla kapanma olasılıklarının da daha düşük olduğu yaygın kabul görmüş bir
fikirdir. Örgütsel ekoloji kuramında da büyük örgütlerin daha fazla kaynağa sahip
olduğu, ölçek ekonomisinden yararlandıkları (yani çok büyük miktarda üretimi
düşük birim maliyetle gerçekleştirdikleri), çevreleri için daha vazgeçilmez oldukları
(örneğin, siyasi olarak kayrıldıkları), çevreleri üzerinde daha fazla kontrol olanağına
sahip oldukları ve bu nedenlerle kapanma olasılıklarının daha düşük olduğu fikri
kabul görür. Buna örgüt kapanma oranında büyüklük bağımlılığı denir. Çok
büyük örgütlerin başarısız olduklarını ve kapandıklarını duymuş olabilirsiniz.
Ancak kapanma olasılığı küçük örgütler için çok daha yüksektir.

İkinci tür çevresel değişim ise iri taneli değişimdir. İri taneli değişim seyrek
gözlenen ama büyük çaplı çevresel değişim demektir. İri taneli değişime bir
örnek, bir şirketin faaliyet alanını doğrudan etkileyen yasalardaki değişimlerdir.
Yasalar pek sık değişmezler ancak değiştiklerinde şirketler üzerinde büyük etkiler
yaratabilirler. İri taneli değişim her türden örgüt için önemli uyum sorunları
doğurur ve pek çok örgütün kapanmasına neden olur. Ancak bazı stratejileri
benimsemiş örgütlerin bu türden değişimi başarıyla atlatmaları diğerlerine
kıyasla daha olası olabilir. Bu konuya da ileride değinilecektir.

Damgalama: Örgütlerin ana yapısal özelliklerinin bu örgütlerin ortaya çıktıkları dönemdeki toplumsal koşulların izlerini taşımasıdır.

Ergenlik Sıkıntısı: Örgütlerin yaşlandıkça kuruluşlarında yatırılan kaynakları tüketmelerinden kaynaklanan sıkıntıları.

Büyüklük Bağımlığı: Örgütlerin büyüklükleri arttıkça kapanma olasılıklarının azalması.

Kanıksanmışlık: Bir örgüt biçiminin sosyal çevrenin doğal bir unsuru gibi görülmesi ve bu biçime sahip örgütlerin varlığının sorgulanmamasıdır.

Kaynak Bölünmesi: Örgüt topluluğunda yoğunlaşma nedeniyle çok büyük firmaların ölçek ekonomisinden yararlanmalarına elverişli olmadığı için ilgi duymadığı ve bu nedenle özelci örgütlerin çok büyük örgütlerin rekabetçi baskısını hissetmeden kullanabileceği kaynakların bollaşması.

Sınırlı Rasyonellik: Örgütsel aktörlerin sınırlı miktarda bilgiyle karar almak zorunda olması.

Uyum

Örgütsel ekoloji

İri taneli değişim

Küçük taneli değişim

Reklam sloganları

Damgalama

Örgütsel topluluk

Ergenlik sıkıntısı