ORGANİZASYONLARDA DAVRANIŞ - Deneme Sınavı - 5

Verilenlerden II, III, IV numaralı olanlar doğrudur. Doğru cevap B'dir.

Organik yapı, çevre koşullarının sürekli ve hızlı olarak değiştiği durumlarda en uygun organizasyon yapısı olarak belirtilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Mekanik Model yapısı şunlardır: Yüksek uzmanlaşma, Katı bölümlendirme, Açık emir-komuta zinciri, Sıkı kontrol alanı, Merkezileşme, Yüksek biçimselleşme. Doğru cevap C'dir.

Emery ve Trist organizasyonun dört çeşit çevresi olduğunu belirtmektedirler. Bunlar: Sakin ve rastlantısal, Sakin ve kümelenmiş, Çalkantılı/değişken, Tepkisel. Doğru cevap E'dir.

Organizasyonel davranış alan yazınında “Organizasyon ve Teknoloji” ilişkisini açıklayan birçok yaklaşım bilinmektedir. Joan Woodward’ın gerçekleştirdiği araştırma, bu tür çalışmaların başlangıcı ve temeli olarak kabul edilmektedir (Börü, 2002: 250). Daha sonra “Aston Grubu Çalışması”, “Burns ve Stalker’ın Çalışması”, “James Thompson’ın Çalışması” ve “Charles Perrow’un Rutin/ Rutin Olmayan "İş Sınıflaması” organizasyon teknoloji ilişkisinin gerçekleştirildiği çalışmalar olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Örgüt kültürünün önemli özelliklerinden biri de bilişsel yani öğrenilmiş olmasıdır. İnsanlar nasıl bir toplumun kültürüne doğuştan sahip değillerse, sonradan o toplumda yaşayarak o kültürü öğreniyorlarsa, örgüt kültürü de aynı şekilde içinde bulunularak ve yaşanarak öğrenilir.

Her örgüt kültürünü oluşturan 3 temel parça vardır. Bunlar;

• Gözlemlenebilen kültür öğeleri (Artifacts),

• Kabul edilmiş değerler (Espoused Values) ve

• Temel Faraziyeler (Basic Underling Assumptions) şeklinde sıralanmaktadır.

Bir organizasyonun yapısı; iş görevlerinin biçimsel olarak nasıl bölüneceğini, sınıflanacağını ve koordine edileceğini tanımlar. Organizasyonun yapısını tasarlarken, altı unsura dikkat etmek gerekmektedir.

Bunlar; İşte Uzmanlaşma, Bölümlendirme, Emir-komuta zinciri, Merkezileşme ve âdemi merkezileşme, Biçimselleşmedir. Doğru cevap C'dir.

Organizasyonlar, iş dizaynı konusunda birçok yaklaşım uygulamaktadırlar. Bu bölümde, yoğun olarak kullanılmakta olan yaklaşımlara yer verilecektir. Bu yaklaşımlar, Bilimsel yönetim, İş genişletme, İş zenginleştirme, İş karakteristikleri modeli, Sosyo-teknik, Esnek çalışma uygulamaları olarak sıralanabilir. Doğru cevap E'dir.

Bu modele göre işin beş temel karakteristiği vardır. Bunlar; beceri çeşitliliği, görevin kimliği, görevin önemi, özerklik ve geri bildirimdir. Doğru cevap D'dir.

Din, gözlemlenebilen kültür öğelerinden biri değildir. Söz konusu öğeler,

• Semboller,

• Fiziksel Yapı,

• Dil,

• Hikâyeler,

• Ayinler (Rituals) ve

• Seromoniler’dir.

Esnek çalışma uygulamaları organizasyonda iş dizaynı konusunda önem kazanmaya başlamıştır. İşdizaynında yer verilen belli başlı esnek çalışma uygulamaları;

Esnek Çalışma Saatleri

Tele Çalışma

İş Paylaşımıdır. 

Doğru cevap C'dir.

Ayinler günlük veya haftalık olarak planlanan rutin davranışlardır. Burada ayinleri dinsel davranışlar olarak değil, düzenli toplantılar şeklinde algılamak gerekir.

Ayinler günlük veya haftalık olarak planlanan rutin davranışlardır. Burada ayinleri dinsel davranışlar olarak değil, düzenli toplantılar şeklinde algılamak gerekir. Sözgelimi sabah verilen kahve veya çay molaları, iş ortamındaki sosyal ilişkileri güçlendirici bir ayin niteliği taşır. Hissedarlarla yapılan yıllık toplantılar, genel kurullar, yönetimin kültürel anlamda değerlerini yansıttığı bir çeşit ayindir. Aynı şekilde UPS (United Parcel Service) kargo şirketinde her şoför ve dağıtıcı iş bitiminde yöneticileriyle zorunlu olarak 3 dakikalık bir görüşme yapmak durumundadır. Bu yönetici ile çalışanlar arasındaki ilişkileri ve iletişimi geliştirmek için düzenlenmiş bir ayindir.

Bir Amerikan şirketi olan “Whole Foods Market” bu değerleri kendi işletmesi için şu şekilde belirlemiştir:

• Üretilen doğal ve organik ürünleri, en üst kalite ile müşterilere satmak.

• Müşterileri tatmin etmek ve memnuniyet duygusunu geliştirmek.

• Takım üyelerinin mutluluk ve en iyi olma duygularını desteklemek.

• Zenginliği; kârı ve büyümeyi arttırarak sağlamak.

• Yaşadığımız toplumu ve çevreyi gözetmek ve kollamak.

• Üyelerimizin veya paydaşlarımızın sağlıklarını onlara sağlıklı yemek alışkanlığı ve eğitimi ile geliştirmek.

Parsons belki örgüt kültürü konusunda değerler üzerinde ilk duran ve bu konuda bir model geliştiren sosyologlardan biridir. Parsons geliştirdiği “AGIL” modelinde her sosyal sistemde (bu ister ekonomik, ister toplum, ister bir organizasyon olsun) sistemin devamlılığını sağlamak için belirli fonksiyonların karşılanması gerektiğini ileri sürer. Bu fonksiyonların baş harflerinin alınması ile “AGIL” modeli oluşur.

Parsons’ ın bu genel modeline karşılık, bir kısım yazarlar belirgin bir grup şirket üzerinde çalışarak yeni bir model geliştirmeye çalışmışlardır. Bu konuda çalışan ilk araştırmacı Japon Profesör Wiliam G. Ouchi olmuştur. Z teorisinin mucidi olan bu araştırmacı örgüt kültürünü üç ayrı grup işletme üzerinde çalışarak analiz etmiştir. Bunlardan birinci grup tipik Amerika Birleşik Devletleri (ABD) şirketleridir, ikincisi tipik Japon şirketleri, üçüncüsü ise Z Tipi Amerikan şirketleridir. W. Ouchi teorisinin temelini oluşturan tipik bir Z şirketini tanımlarken, Japon işletme modelini oluşturan dört temel faktörün (güdüleme-kaliteverimlilik-işgücünün devamlılığı) büyük şirketlerin başarısında ana unsurları oluşturduğunu hep göz önünde bulundurmuştur (Ouchi, 1981).

Kuvvetli kültür, örgüt içerisinde durağanlık ve düzen sağlar.

Kültürler arası farklılıklar konusunda en önemli araştırmacılardan biri Geert Hofstede’ dir. Kırk ayrı ülkede 116.000 IBM çalışanı üzerinde yaptığı araştırmada bu ülkedeki insanların işe ilişkin değerlerini inceleyen Hofstede, bu ülkelerde çalışan yönetici ve çalışanları beş ayrı kültürel değer üzerinde sınıflandırmıştır.

Etik kavramı, herşeyden önce istenebilecek bir yaşamın araştırılması ve anlaşılmasıdır. Bütün etkinlik ve amaçların yerli yerine konulması, neyin yapılacağı ya da yapılmayacağının; neyin isteneceği ya da istenmeyeceğinin, neye sahip olunacağı ya da olunamayacağının bilinmesidir (Sayın, 1998).