ORGANİZASYONLARDA DAVRANIŞ - Deneme Sınavı - 3

Süreç Çatışması: İlk iki tür çatışmadan ayrışmış olarak, süreç çatışması, farklı görevlerin nasıl yürütüleceği, hangi işlerden kimlerin sorumluğu olacağı (hatta kimlere yetki devredileceği) ve kaynakların nasıl dağıtılacağı hakkındaki anlaşmazlıkları anlatmaktadır (Jehn ve Mannix, 2001).

İş etiğinde kuramsal yaklaşımlar arasında Faydacılık, Haklar teorisi, adalet teorisi ve bencellik yaklaşımı yer almaktadır. Bununla birlikte Faydacılık, bir kimsenin faydacı rehber ışığında bir davranışın ahlaki açıdan doğru olup olmadığına karar vermede, bu davranışın etkilerini de değerlendirmesini kapsar. Örneğin; bireyleri teşvik adına söylenen pembe yalanlar gibi. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

1971’de yayınlanan kitabı “Bir Adalet Teorisi” ile politika ve etik teorilerinde oldukça büyük bir çığır açan Harvard Üniversitesi felsefe bölümünden John Rawls, ilkeler bütününü araştıran ve 20. Yüzyılın en önemli filozofları arasında sayılan bir etik teorisyenidir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Adalet teorisi, karar vericinin eşitlik, doğruluk ve tarafsızlık ilkelerini esas alacak şekilde davranmasını ve yol göstermesini savunur. Adalet temelli etik yaklaşımı savunan düşünürler, toplumun büyük bir kısmı bir davranıştan fayda elde etse de, bazı üyeler adaletsiz bir sonuçla karşılıyorlarsa, bu durumda davranışı olumlu olarak algılamamaktadırlar. Dolayısıyla E seçeneginde ileri sürelen önerme faydacılık anlayışına sahiptir ve adelet teorisiyle görüş olarak çelişmektedir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Kendi menfaatlerini öncelikli tutarak davranışlarda bulunma çıkarcı davranış kalıbına; dürüstlüğü savunarak bürokratik oyunları önlemeye çalışma, kurum içerisinde açık ve dürüst iletişim kurma ve kamu yönetiminin halka hizmet için var olduğu bilinciyle hareket etme ahlakçı davranış kalıbına örnek gösterilebilir. Bununla birlikte üstünün emirlerine emir yerinde olmasa bile karşı çıkmama görevci davranış kalıbı kapsamında yer almaktadır ve etik oluşumunu olumsuz etkileyen bir durumdur. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Bencillik bireylerin kendi çıkarlarını ve beklentilerini karşılamak için etik dışı davranışlar içerisine girmeleridir. Bununla birlikte kendini haklı görme özellikle bencilliğin sorun çıkaran bir çeşididir, genellikle kibir ve kendini beğenme gibi kişilik özelliklerinden ortaya çıkar. Başkalarından çok kendi bildiklerinin doğru olduğunu düşünme eylemidir. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Kültürel etkiler, örğütsel etkiler, politik, yasal ve ekonomik etkiler bireysel etkiler üzerinden etik davranışları etkilemektedir. Diğer bir ifadeyle bireysel karar vericiler etik davranı!ların merkezi durumundadır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Etik yönetiminde kullanılabilecek yöntemler arasında örgütsel standartlar ve etik Kodlar, performans ölçümü ve düzeltici faaliyetler yer almaktadır. Bununla birlikte düzeltici faaliyetler örgüt ilke ve standartlarına uyan çalışanların ödüllendirilmesi ve uymayanların cezalandırılmasını içerir. Çalışanlar örgüt standartlarına uyduklarında ikramiye terfi gibi ödüller kullanılarak motive edilebilir. Tersi bir durumda da çalışanlara kınama, yer değiştirme, işten uzaklaştırma veya işine son verme gibi cezalar verilerek etik dışı davranışlar önlenebilir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Etik yönetiminde kullanılabilecek yöntemler arasında örgütsel standartlar ve Etik Kodlar, Performans ölçümü ve Düzeltici faaliyetler yer almaktadır. Bununla birlikte bireyler/çalışanlar hangi davranışın kabul gördüğünü saptamakta zorluk çektiğinde etik kodlara başvurabilir. Etik kodlar her etik ikilemini veya sorununu çözemez, ama çalışanlara yol gösteren kurallar koyarlar. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Bir başka tanımda organizasyon, “iki ya da daha fazla kişinin bilinçli olarak eylem ve güç birliği yapmak üzere oluşturdukları yapıdır” (Gürüz-Gürel, 2006: 12). Çevre, organizasyonun performansını etkileyen, ancak organizasyonun çok az denetleyebileceği kurumlar ya da güçlerden meydana gelir.

Yasal Düzenlemeler
Ulusal ve uluslararası düzeyde karar alıcı mekanizmaların etkisi gözden kaçırılmamalıdır. Özellikle iş
yapma biçimlerinde yeni düzenlemeler, organizasyonu ciddi düzeyde etkileyebilir. Düzenlemeden
haberdar olmamak, organizasyonların güç kaybetmelerine ve rekabette gerilemelerine neden olabilir. Bu nedenle organizasyonda yetkili kişiler kendi alanlarında ortaya çıkmakta olan tüm düzenlemeleri dikkatle takip etmek durumundadırlar.

Finans
Finans, organizasyonun parasal kaynaklarını ifade eder. Organizasyon, üretim artışı, kapasite artırımı gibi
nedenlerle yatırım kararı aldığında finansman, önemli bir karar aracı olacaktır. Organizasyonun piyasadaki gücü ve kendi öz sermayesinin güçlülüğü gibi faktörler organizasyon için önemli konulardır.
Organizasyonun finansal krize girmesi ise yaşamını sonlandırması anlamına gelir.

Burns ve Stalker’a göre; teknolojideki değişme oranı, organizasyondaki en iyi yapıyı tayin eden temel faktördür. Bu nedenle “çevre” unsurunu “teknoloji ve pazardaki değişim hızı” boyutunu dikkate alarak incelemişlerdir. Buradaki değişme hızı, yeni buluşların ortaya çıkması, teknolojik yenilikler, yeni ve değişik mal talebindeki artış gibi konuları içermektedir.

Sıkı kontrol alanı mekanik model için geçerlidir.

Lawrance ve Lorsch  araştırmalarda, farklılaşma, koordinasyon ve belirsizlik kavramlarını kullanmışlardır.

Organizasyonel davranış alan yazınında “Organizasyon ve Teknoloji” ilişkisini açıklayan birçok
yaklaşım bilinmektedir. Joan Woodward’ın gerçekleştirdiği araştırma, bu tür çalışmaların başlangıcı ve
temeli olarak kabul edilmektedir.

Bir organizasyonun yapısı; iş görevlerinin biçimsel olarak nasıl bölüneceğini, sınıflanacağını ve
koordine edileceğini tanımlar (Robbins-Judge, 2012: 488). Organizasyonun yapısını tasarlarken, altı
unsura dikkat etmek gerekmektedir.
Bunlar;
• İşte Uzmanlaşma,
• Bölümlendirme,
• Emir-komuta zinciri,
• Merkezileşme ve âdemi merkezileşme ve
• Biçimselleşmedir.

İlk iş dizaynı çalışmalarından olan Bilimsel Yönetim yaklaşımı verimlilik artışı sağlamış olmasına rağmen; sistemin yol açtığı birçok problem ortaya çıkmıştır. İşin standartlaşması ve basitleşmesi monotonluğu doğurmuştur. Monotonluk, işten sıkılmaya dolayısıyla birey açısından iş tatminsizliğine yol açmıştır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü üzere, iş tatminsizliği de stres, işe devamsızlık, alkol kullanımı, işyeri mallarına zarar verme vb. pek çok olumsuz eyleme yol açmıştır.

İş Karakteristikleri modelinde yer alan faktörler: Beceri çeşitliliği, görevin kimliği, görevin önemi, özerklik, geri bildirim

Her üç seçenekte örgüt kültürünü oluşturan parçalar arasında yer almaktadır. Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.